Автомобиллар томонидан ҳавога қанча зарарли модда чиқарилиши ва бу табиат ва инсонга қанчалик таъсир кўрсатиши ҳақида ҳеч ўйлаб кўрганмисиз? Агар мақолани тўлиқ ўқиб чиқсангиз, бу ҳақида батафсил маълумотга эга бўласиз.
Бугунги кунда бутун дунё бўйлаб йўлларда бир миллиарддан ортиқ автотранспорт воситалари борлиги сабабли, баъзида биз улар ишлаб чиқарадиган ифлосланиш, шовқин ва хавфдан қочиб қутула олмаётгандек туюлади.
Атмосферани ифлослантирувчи моддаларнинг учта асосий тури мавжуд: углерод оксиди, азот диоксиди ва заррачалар. Агар сизнинг машинангиз электромобил бўлмаса, автомобилингиз ҳар сафар ишлаганда ҳавони ифлослантиради. Бу ифлосланиш шунчаки ўтиб кетмайди – у атмосферада қолади ва сайёрамиз ва биз учун соғлиқ муаммоларини келтириб чиқаради.
Углерод оксиди (CО)
Автомобилингизда ёқилғи ёқилганда, у углерод оксиди чиқаради. Кўп миқдорда углерод оксиди билан нафас олиш мия, юрак ва бошқа органларга зарар етказиши мумкин. Ҳисоб-китобларга кўра, шаҳарлардаги углерод оксидининг 95 фоизи автомобил чиқиндисидан чиқади!
Азот диоксиди (НО2)
Азот диоксиди автомобилингиз ёқилғи ёқилганда чиқариладиган бошқа ифлослантирувчи моддалардир. Азот диоксиди нафас олиш тизимингизга зарар етказиши мумкин ва узоқ муддатли таъсир қилиш сурункали ўпка касаллиги билан боғлиқ.
Ҳаводаги азот оксидларининг юқори миқдори иқлим тенденцияларининг ўзгаришига катта ҳисса қўшадиган иссиқхона газларининг кўпайишига ёрдам беради.
Заррачалар
Буни сиз кўзингиз билан кўра оласиз. Масалан, юк машинасидан чиқаётган қуюқ, қора буғларни эсланг. Бу қаттиқ заррачалар ва суюқ томчилар аралашмаси бўлиб, уни нафас олиш ўпкангизга зарар етказиши ва қон оқимига кириши мумкин.
Автомобиллар ҳавони қанчалик ифлослантиради?
Катта миқдордаги ҳаво ифлосланиши автомобиллар, юк машиналари ва транспорт учун ишлатиладиган бошқа транспорт воситаларидан келиб чиқади. Ҳисоб-китобларга кўра, оддий йўловчи автомобили йилига тахминан 4,6 метрик тонна карбонат ангидрид чиқаради. Муаммо фақат автомобилингиз двигателида эмас: бензин бакини тўлдирганингизда, чиқаётган буғ ҳам ҳавонинг ифлосланишига ҳисса қўшади.
Ҳамма машиналар ҳам бир хил даражада ифлосланмайди. Бир тадқиқот шуни кўрсатдики, бир гуруҳ автомобиллар орасида уларнинг атиги 25 фоизи ҳосил бўлган ифлосланишнинг деярли 90 фоизи учун жавобгардир.
Бензин ва дизел ёқилғиси каби қазиб олинадиган ёқилғиларни ёқиш Ер атмосферасида тўпланган иссиқхона газларини чиқаради, бу эса иқлимнинг исиши ва экстремал об-ҳаво ҳодисаларига олиб келади, бу эса ёввойи табиат популяциясини сиқиб чиқариши, яшаш жойларининг йўқ бўлишига олиб келади. Ҳавонинг ифлосланиши табиий муҳитдаги тупроқ ва сув сифатига ҳам салбий таъсир кўрсатади. Худди шундай, эски автомобилларни утилизация қилиш атроф-муҳитга таъсир қилади, чунки автомобилнинг турли қисмлари парчаланиши учун турли вақт керак бўлади.
Автомобиллар натижасида ҳаво ифлосланишининг оқибатлари
Ҳавонинг ифлосланиши кўп жабҳаларда зарар келтиради. Бу атроф-муҳит, одамлар ва бошқа мавжудотлар учун ёмон.
Атмосфера ифлосланиши қуйидагиларга олиб келиши мумкин:
саратон ва туғма нуқсонларнинг юқори даражаси;
астма ва юрак касалликлари;
кўз ва ўпка билан боғлиқ касалликлар.
Ҳавонинг ифлосланиши таъсиридан нафақат одамлар азият чекмоқда. Кўплаб тадқиқотлар ҳавонинг ифлосланиши ҳайвонлар, ўсимликлар ҳаёти ва океанлар учун зарарли эканини кўрсатди.
Халқаро “Автомобилсиз кун” қачон?
22 сентябрь – бутунжаҳон автомобилсиз кун (Ўзбекистонда 28 апрель деб белгиланди). Бу бутун дунё бўйлаб ҳайдовчиларни манзилга етишнинг муқобил вариантларни ўрганишга ундашга қаратилган ташаббусдир. Тадбир фуқароларга автомобилсиз юришнинг кўплаб афзалликлари, жумладан, ҳавонинг ифлосланишини камайтириш, хавфсизроқ муҳитда пиёда ва велосипедда ҳаракатланишни тарғиб қилиш кабиларни таъкидлайди. Автомобилсиз кунлар шаҳарлар учун ифлосланиш ҳаётимизга қанчалик таъсир қилишини англаш учун улкан имкониятдир.
Шундай экан, агар сиз атроф-муҳитга янада дўстона муносабатда бўлишни истасангиз, Бутунжаҳон автомобилсиз кунида иштирок этинг. Албатта, автомобилингиздан воз кечиш автомобилсиз юришнинг энг қулай усули бўлмаслиги мумкин, аммо бу газни бир кунга тўхтатишнинг энг яхши усули ҳисобланади.
Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!
Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!