Oʻtgan asrning 60-yillari oxiri, 70-yillar boshida Stenford universiteti professori Uolter Mishel bolalar ishtirokida bir nechta tadqiqotlar oʻtkazadi. Ushbu tadqiqotlar “Zefir tajribasi” nomi bilan tarixga kiradi.

Uolter Mishel tajriba uchun 3,5 yoshdan 5,5 yoshgacha boʻlgan 16 ta oʻgʻil bola va 16 ta qizchani tanlab oladi. Sakkiz nafar tadqiqotchi bolalarni toʻrttadan – ikkita qiz va ikkita oʻgʻil boladan boʻlib olishadi.

Tadqiqotchilar bolalarni birin-ketin xonaga olib kiradilar va ularning qarshisiga bir dona zefir qoʻyilgan likopni joylashtiradilar. Shundan keyin bolalarga kelishuv taklif etiladi: “Men hozir xonadan 15 daqiqaga chiqib ketaman, yoʻqligimda zefirni yeyishing mumkin, istasang uni yemasdan, ikkinchi mukofotni ham olishing ham mumkin. Oʻzing tanla!”

Natijalar

Tadqiqotchilar taxmin qilganlaridek, bolalarning aksariyat qismi zefirni darhol paqqos tushirishadi. Tajribada ishtirok etgan bolalarning uchdan bir qismigina zefirni yemasdan mukofotni kutishni afzal biladi.

Uolter Mishel tadqiqot haqida 1972-yilda eʼlon qilgan. Ammo, eng qizigʻi shundan keyin boshlanadi. U tajribada ishtirok etgan bolalarning hayotini 2011-yilga qadar kuzatadi. Zefirni yeb qoʻymasdan mukofotni kutgan bolalar SAT imtihonida koʻproq ball olganlari, zararli odatlardan deyarli aziyat chekmaganlari, depressiyaga nisbatan kamroq tushganlari va katta maosh olishlarini aniqlaydi.

Tajribaning inkor etilishi

Nyu-York universiteti olimlari Mishel tajribasiga shubha bilan qaraydilar, ular olim bor-yoʻgʻi 32 ta bola ishtirokida tajriba oʻtkazgani, bu aniq bir xulosaga kelish uchun kamlik qilishini aytishadi.

Olimlar aholining turli qatlamlariga mansub boʻlgan 900 nafar bola ishtirokida tajribani takrorlaydilar va koʻngilxushlik, huzur-halovatni ortga surish qobiliyati hayotda muvaffaqiyatga erishishga deyarli taʼsir qilmasligini isbot etadilar.

Nyu-York universiteti olimlari tomonidan oʻtkazilgan tajriba xulosalariga qaramay, sabr – juda koʻp narsalarning kaliti boʻla oladi.

Shaxsiy intizom muvaffaqiyatga erishishda muhim ahamiyat kasb etadi, his-tuygʻularni boshqarish, zararli odatlar bilan kurashish, stressdan osonlikcha qutulishga yordam beradi. Shuning uchun ham “Zefir tajribasi”ning ilk xulosasini qisman toʻgʻri deyish mumkin.

• qiziqarli
• tadqiqot