$
12808.03 UZS
14.65
130.15 UZS
-0.58
13612.37 UZS
16.85
Кечаси -1°

Темурий малика Гулбаданбегим ким эди?

16:54 / 13.11.2024

Темурийлар сулоласи деганда жудаям катта тарих кўз олдимизга келади. Темурийлар сулоласи тарихда иккита муҳим империя – Эрон, Ироқ, Сурия ва Ўрта Осиёда жойлашган Темурийлар империяси (1370-1507) ва Ҳиндистон яриморолида жойлашган Темурий-Бобурийлар империясини туздилар (1526-1857). Мана шу вақт ичида нечталаб маликалар яшади, айримлари сиёсатга аралашди, айримлари эса ижод билан шуғулланди.

Қанчасининг номи машҳур бўлгану, қанчаси оммага номаълум.

Машҳурлари: Бибихоним, Гавҳаршодбегим, Сарой Мулкхоним, Хонзодабегим, Гулбаданбегим, Нуржаҳонбегим, Жаҳон Оробегим, Зебуннисобегим ва Аржумандбону (Мумтоз Маҳал).

Темурийлар тарихи тадқиқотчиси Турғун Файзиев уларга атаб “Темурий маликалар” номли китоб ёзган.

Ушбу мақолада сизларга “Ҳумоюннома” асарини ёзган малика Гулбаданбегим ҳақида маълумотлар берамиз.

Гулбаданбегим кимнинг фарзанди?

Гулбаданбегим 1523 йили Кобулда туғилган. У Заҳириддин Муҳаммад Бобурнинг Дилдорбегим исмли аёлидан дунёга келган 3-қизи. Бобур қизини Ҳумоюн Мирзонинг онаси, яъни Моҳимбегим тарбиялаши ҳақида фармон беради. Чунки Моҳимбегим Бобурнинг энг суюкли ва энг катта рафиқаси бўлиб, саройда ҳам бошқалардан ўзининг ақл-идроки билан ажралиб турарди.

Гулбаданбегим ўз онасини ҳам, тарбиячисини ҳам бирдек ҳурмат қилиб, туққан онасини Дилдорбегим, Моҳимбегимни эса “онам ҳазратлари” деб чақирган.

Бобур Ҳиндистонни босиб олгач, Аграга кўчиб ўтади ва 16 ёшида уни Хизрхўжа исмли кишига турмушга беришади. Улар 2 ўғил ва 1 нафар қиз фарзандли бўлишади.

1556 йилда Ҳумоюншоҳ вафот этади. Унинг ўрнига ҳукумдорликка ўғли Акбаршоҳ танланади. Акбаршоҳ аммаси Гулбаданбегимни жудаям қаттиқ ҳурмат қиларди. Шу сабабдан уни Деҳлидаги саройига таклиф қилади. Гулбаданбегимга илм олиши ва ижод қилиши учун шароит яратиб қўяди.

“Ҳумоюннома”ни ёзиш фикри қаердан келган?

Бир куни Акбаршоҳ аммасига сулолага оид қандай воқеаларни билса ёзишини таклиф қилади ва Гулбаданбегим бу таклифни қабул қилади. Шоҳнинг илтимосига биноан, Бобур Мирзо ва Ҳумоюнларнинг ҳаёти, умр йўлларидаги воқеалари, феъл-атвори ҳақида, қолаверса саройдаги ҳаёт тарзи, маданияти, ҳукумдорнинг оиласига оид тўй, аъза билан боғлиқ воқеалар тафсилотини баён қилган ҳолда “Ҳумоюннома” асарини ёзади. Бу асар “Бобурнома”нинг мантиқий давоми деб ҳисобланади. Айрим саналарга ва воқеаларга аниқлик киритади. 1552 йилда Комрон Мирзонинг кўзига миль тортилиши воқеасининг баёни билан тугалланмай қолади. Минг афсуски, “Ҳумоюннома”нинг охирги қисми ўша замоннинг шафқатсиз йилларида йўқ бўлиб кетган. Ҳозирда асарнинг 83 варақдан иборат ягона қўлёзма нусхаси Англиянинг Британия музейида сақланади.

Гулбаданбегим ўзи ёшлигидан адабиёт ва тарихга жудаям қизиққан. Айрим манбаларга кўра, унинг ғазал ёзишдаям уқуви борлиги айтилган.

Гулбаданбегимнинг вафоти ва Акбаршоҳнинг муносабати

“Акбарнома” асарининг муаллифи Абул Фазл 1575 йилда Гулбаданбегим Каъба зиёратига кетиб, минг машаққатлар билан 1582 йилда у ердан қайтиб келгани ҳақида маълумотлар берган. 1603 йилда нодир малика Гулбаданбегим 80 ёшида вафот этган. Акбаршоҳ эса аммасининг тобутини ўғил сифатида кўтариб, дафн маросимида ўғиллик бурчини бажарган.

Темурий маликалардан бўлган Гулбаданбегим фақат ўзбек тарихида эмас, балки жаҳон тарихида ўзининг “Ҳумоюннома” асари, илми ва ахлоқи билан муносиб жой олган.

Мақола муаллифи: Мунисахоним Ирисова


Фойдали


														
														Темурий малика Гулбаданбегим ким эди?

Темурий малика Гулбаданбегим ким эди?

Темурийлар сулоласи деганда жудаям катта тарих кўз олдимизга келади. Темурийлар сулоласи тарихда иккита муҳим империя – Эрон…
16:54 / 13.11.2024

														
														Одамлар ис газидан нега заҳарланади?

Одамлар ис газидан нега заҳарланади?

ФВВ масъули қандай қилиб ис газидан заҳарланиш юзага келиши ҳамда у нега инсон ўлимига олиб келишини тушунтирди.
11:02 / 09.11.2024

														
														Табиий маҳсулотлар ёрдамида она сутини кўпайтириш мумкин

Табиий маҳсулотлар ёрдамида она сутини кўпайтириш мумкин

Янги оқ узум. Бир кунда икки ҳисса янги оқ узум истеъмол қилиш она сутини кўпайтиради.
15:18 / 02.11.2024

														
														Балиқ ейишнинг фойдаларини билиб олинг

Балиқ ейишнинг фойдаларини билиб олинг

Ҳафтасига 2 бўлак балиқ гўшти истеъмол қилганларда ўлим хавфи 3 мартадан 1 мартагача камайиши мумкин.
15:15 / 02.11.2024

														
														Овқатни яхшилаб чайнаб ейишнинг фойдаларини билиб олинг

Овқатни яхшилаб чайнаб ейишнинг фойдаларини билиб олинг

Таомни яхши чайнаган, кам чайнаганга нисбатан кам еб-ичади. Чунки таом қувватини камчиликсиз қабул қилган бўлади.
11:33 / 31.10.2024

														
														Бармоқларингизни массаж қилиб туринг, чунки…

Бармоқларингизни массаж қилиб туринг, чунки…

Бош бармоқ массаж қилинганда, мия фаолияти кучаяди ва бош оғриғи енгиллашади;Кўрсаткич бармоқ массаж қилинганда ошқозон-ичак…
11:10 / 28.10.2024

														
														Кундалик ҳаётингизда қанча миқдорда гўшт ейишингиз кераклигини билиб олинг

Кундалик ҳаётингизда қанча миқдорда гўшт ейишингиз кераклигини билиб олинг

Гўшт истеъмол қилишнинг нормаси турли омилларга, жумладан ёш, жисмоний фаоллик даражаси ва умумий соғлиғингизга боғлиқ бўлиш…
10:56 / 28.10.2024

														
														Ибн Сино нон ҳақида нималар деган эди?

Ибн Сино нон ҳақида нималар деган эди?

Нон тузли, яхши оширилган бўлиши, тандирда яхши пиширилиши, бир кечадан кейин ейилиши керак.
17:37 / 27.10.2024

														
														Ёнғоқнинг фойдаларини билиб олинг

Ёнғоқнинг фойдаларини билиб олинг

Ушбу мўъжизавий маҳсулот антибиотик хусусиятга ҳам эгадир.
17:34 / 27.10.2024

														
														Организмдан тузни чиқариб ташлаш учун:

Организмдан тузни чиқариб ташлаш учун:

1 килограмм асал ва шунча миқдорда майиз керак бўлади.
14:29 / 24.10.2024

Бу ҳам қизиқ

14 ноябрь куни қандай об-ҳаво кузатилади?

14 ноябрь куни қандай об-ҳаво кузатилади?

Ҳарорат кечаси 1 даража совуқ, кундузи 6-8 даража илиқ бўлади.
22:50 / 13.11.2024
Маҳаллий қатновдаги вагонлар орқали юк ташиш тарифлари оширилади

Маҳаллий қатновдаги вагонлар орқали юк ташиш тарифлари оширилади

Бу ҳақда “Ўзбекистон темир йўллари” АЖ матбуот хизмати хабар берди.
12:13 / 14.11.2024
Юнусободда Captiva ва Spark ўртасида ЙТҲ содир бўлди

Юнусободда Captiva ва Spark ўртасида ЙТҲ содир бўлди

Ҳозирда мазкур ҳолат юзасидан Тошкент шаҳар ИИББ ЙҲХБ масъул ходимлари томонидан суриштирув ишлари олиб борилмоқда.
09:51 / 14.11.2024
Миллий терма жамоа ЖЧ саралашида иштирокини давом эттиради

Миллий терма жамоа ЖЧ саралашида иштирокини давом эттиради

Ўзбекистон миллий терма жамоаси ноябрь ойида 2026-йилги Жаҳон чемпионати 3-саралаш босқичи доирасида сафарда Қатар ва КХДР т…
16:22 / 13.11.2024
Самарқандда вояга етмаган қизни зўрлаганлар орасида прокуратура ходими ҳам бўлган

Самарқандда вояга етмаган қизни зўрлаганлар орасида прокуратура ходими ҳам бўлган

Ҳозирда жиноят иши тергови устидан назорат ўрнатилган.
11:13 / 14.11.2024
Темурий малика Гулбаданбегим ким эди?

Темурий малика Гулбаданбегим ким эди?

Темурийлар сулоласи деганда жудаям катта тарих кўз олдимизга келади. Темурийлар сулоласи тарихда иккита муҳим империя – Эрон…
16:54 / 13.11.2024
Абдусатторов Ҳиндистондаги халқаро турнирда иштирок этади

Абдусатторов Ҳиндистондаги халқаро турнирда иштирок этади

Ҳиндистоннинг Калкутта шаҳрида 13-17 ноябрь кунлари Tata Steel Chess India турнири бўлиб ўтади. Соврин жамғармаси 41 500 АҚШ…
12:07 / 13.11.2024
Тошкентда яна 7 та автобус йўлаги жорий этилади

Тошкентда яна 7 та автобус йўлаги жорий этилади

Бу ҳақда ““Toshshahartransxizmat” хабар бермоқда.
11:10 / 13.11.2024
“Йил имоми” ғолибига Ҳаж йўлланмаси топширилди

“Йил имоми” ғолибига Ҳаж йўлланмаси топширилди

3 ноябрь куни Республикамиз масжидларида фаолият юритаётган имом-хатиб ва ноиблар иштирокида “Йил имоми – 2024” кўрик-танлов…
12:28 / 14.11.2024

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!