$
12712.05 UZS
-65.47
161.10 UZS
-0.44
14524.79 UZS
-65.86
32° Kechasi 20°

Hisoblashda qiynalasizmi? Ushbu matematik layfxaklar bilan barchasi oson

22:32 / 30.01.2020

Bu g‘aroyib usullar matematika hayotda qanchalik yordam berishini isbotlaydi. 

Matematika – maktabdagi eng e’tibor talab fanlardan biridir. E’tiborsiz bo‘lganlar esa kichik hisobga ham hisoblagich (kalkulyator) qidirib qolishadi. Ammo u hamma vaqt ham topilavermaydi. Biz kundalik hayotda asqatadigan eng sara matematik usullarni to‘pladik.  

Tez foiz chiqarish  

Bu usulni har ikkala son ham 0 bilan tugaganda qo‘llagan ma’qul. Foiz chiqarilishi lozim bo‘lgan har ikkala son oxiridagi 0 ni olib tashlang. Hosil bo‘lgan raqamlarni bir-biriga ko‘paytiring. Masalan:

300 dan 40 %
30 x 4 = 120
Javob: 300 ning 40 foizi 120 bo‘ladi

Yaponcha ko‘paytirish

Bu usul to‘g‘ri chiziqlar chizish va o‘zaro kesishgan nuqtalarni sanashga asoslanadi. Uni ko‘rgazmali tarzda tushuntirgan ma’qul. Shuning uchun videoqo‘llanmani ko‘rishni tavsiya etamiz:  

Har qanday yo‘nalishda bir xil o‘qiladigan sonlar – palindromni paydo qilish
Bu “teskari qo‘yish keyin qo‘shish” deb nomlanuvchi usul yordamida amalga oshiriladi. Usul juda oddiy: siz istalgan bir raqamni olishingiz va uni teskari o‘qiladigan raqami bilan qo‘shishingiz kerak. Agar palindrom birinchi martada hosil bo‘lmasa, olingan natija bilan yana o‘sha jarayonni takrorlashingiz kerak bo‘ladi.    
67 + 76 = 143 143 + 341 = 484
yoki
234 + 432 = 666
Bu usulni 196 raqami va Lishrel sonlari bilan qo‘llab bo‘lmaydi. Chunki, bu sonlarda mazkur amalni palindrom hosil bo‘lgunicha cheksiz davom ettirish kerak bo‘ladi. 
 

Kvadratga ko‘paytirish   

Oxiri 5 bilan tugaydigan ko‘p xonali sonlarda bu usulni qo‘llash mumkin. Birinchi raqamni o‘z-o‘ziga 1 qo‘shgan holda ko‘paytiring. Oxiriga 25 raqamini qo‘ying. Buni quyidagicha amalga oshiring: 
25 = (2x(2+1)) & 25 
2x3 = 6 & 25 
=> 625


9 ga ko‘paytirish 
Bu qoida 1 dan 9 gacha bo‘lgan hamma sonlar uchun amal qiladi. 9 ga ko‘paytirish jarayonida birinchi sondan 1 ni oling va yozib qo‘ying. Keyin 9 dan o‘sha sonni ayiring-da, yana yozib qo‘ying. Natijada, ko‘paytma hosil bo‘ladi:   
3 x 9 = 27 
27 = (3-1) va (9 -(3-1)) = 2 va 7


Haftaning sanasi va kunlarini tez hisoblash  

Har oyda hafta kunlari bor va 7 raqami tushadigan hafta kunlari ham mavjud. Siz oylarning 7-sanasi dushanbagami yoki seshanbagami, umuman haftaning qaysi kuniga to‘g‘ri kelishini “Dekabr dushanbalari”, “Avgust payshanbalari” tariqasida eslab qolishingiz kerak bo‘ladi. Oyning hafta kunlari, sanasini zarur bo‘lganida tezgina topib olasiz: 
– Keling, 15-iyunda uchrashaylik... Bo‘ladimi?    
– Yo‘q, bu oy “Iyun shanbalari”, 15-iyun yakshanba. To‘g‘ri kelmaydi. Men mehmonga ketaman.
  


Kapalak usulida bo‘lish

Kasrlarni qo‘shish kerak bo‘lganda qo‘llaniladi.  
 
Ko‘paytirishning umumiy qoidalari:
5 ga ko‘paytirish: 10 ga ko‘paytiring va 2 ga bo‘ling. 
6 ga ko‘paytirish: dastlab, 3 ga, keyin 2 ga ko‘paytiring. 
9 ga ko‘paytirish: 10 ga ko‘paytiring va dastlabki sonni ayiring.  
16 ga ko‘paytirish: agar, istasangiz 4 marta 2 ga ko‘paytiring yoki avval 8 ga ko‘paytirib, keyin yana 2 ga ko‘paytiring.   
19 ga ko‘paytirish: 20 ga ko‘paytiring va dastlabki sonni ayiring. 
99 ga ko‘paytirish: 100 ga ko‘paytiring va dastlabki sonni ayiring.


Bu ham qiziq

Ronaldu klublar o‘rtasidagi JChda ishtirok etishi haqidagi mish-mishlarga oydinlik kiritdi

Ronaldu klublar o‘rtasidagi JChda ishtirok etishi haqidagi mish-mishlarga oydinlik kiritdi

Ronaldu ko‘p takliflarga qaramay, mundialda qatnashmaslikka qaror qilganini aytgan.
19:37 / 07.06.2025
Qoraqalpog‘iston Respublikasi va viloyatlarda botanika bog‘lari barpo etiladi

Qoraqalpog‘iston Respublikasi va viloyatlarda botanika bog‘lari barpo etiladi

Prezident farmoniga ko‘ra, Qoraqalpog‘iston Respublikasi va viloyatlarda botanika yoki dendrologiya bog‘lari barpo etiladi.
14:32 / 08.06.2025
Yangi hafta boshida qanday ob-havo kuzatiladi?

Yangi hafta boshida qanday ob-havo kuzatiladi?

“O‘zgidromet” 9–11-iyun kunlari uchun ob-havo prognozini e’lon qildi.
14:46 / 07.06.2025
“Talabalar kibersport o‘yinlari – 2025” musobaqalari tashkil etiladi

“Talabalar kibersport o‘yinlari – 2025” musobaqalari tashkil etiladi

Shu maqsadda, mazkur loyiha tizimida “Talabalar kibersport o‘yinlari – 2025” Respublika chempionati o‘tkazilishi e’lon qilin…
19:41 / 08.06.2025
Registon maydonida joylashgan Tillakori madrasasi qayta restavratsiya qilinadi

Registon maydonida joylashgan Tillakori madrasasi qayta restavratsiya qilinadi

Bu haqda Madaniy meros agentligi xabar bermoqda.
21:39 / 08.06.2025
O‘zbekistonliklar eng ko‘p qaysi davlatlarga sayohat qilishmoqda?

O‘zbekistonliklar eng ko‘p qaysi davlatlarga sayohat qilishmoqda?

Milliy statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2025-yilning yanvar-aprel oylarida jami 2 116,9 ming nafar O‘zbekiston fuq…
10:28 / 08.06.2025
Mbappe “Oltin to‘p”ga kim loyiq ekanligini aytdi

Mbappe “Oltin to‘p”ga kim loyiq ekanligini aytdi

Fransiya milliy jamoasi va Ispaniyaning “Real Madrid” klubi hujumchisi Kilian Mbappening fikricha, Usmon Dembele “Oltin to‘p…
16:22 / 07.06.2025
Slovakiya Bosh vazirini rasmiy kutib olish marosimi bo‘lib o‘tdi

Slovakiya Bosh vazirini rasmiy kutib olish marosimi bo‘lib o‘tdi

9-iyun kuni Ko‘ksaroy qarorgohida O‘zbekistonga rasmiy tashrif bilan kelgan Slovakiya Respublikasi Bosh vaziri Robert Fitson…
12:32 / 09.06.2025
Bugundan akademik litseylarga qabul boshlanadi

Bugundan akademik litseylarga qabul boshlanadi

10-iyundan 2025/2026-o‘quv yili uchun akademik litseylarga umumta’lim maktablarining joriy yil 9-sinf bitiruvchilaridan hujj…
09:21 / 10.06.2025
Zelenskiy: “Tramp Rossiya Ukraina bilan urushda g‘alaba qozonadi, deb hisoblaydi”

Zelenskiy: “Tramp Rossiya Ukraina bilan urushda g‘alaba qozonadi, deb hisoblaydi”

“Menimcha, Tramp buni ochiqchasiga aytgan va u bu fikrini atrofidagi bir nechta odamlarga ham bildirgan”, — dedi Ukraina pre…
11:49 / 09.06.2025

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!