$
12813.04 UZS
-12.39
122.60 UZS
1.62
13457.54 UZS
-36.09
Kechasi

Xastalangan turmush tarzi

17:51 / 19.11.2023

Butun dunyo miqyosida inson omili birinchi o‘rinda turadi.Ammo biz bunga qanchalik e’tibor beryapmiz? Yildan –yilga yangi kasalliklar paydo bo‘lyapti.Chaqaloqlar nuqsonlar va yetishmovchiliklar bilan dunyoga kelyapti.Bevaqt o‘limlar soni ko‘paymoqda.Organizm o‘z-o‘zini tiklashga qiynalmoqda. Farmaseftika sanoati gullab –yashnamoqda,biroq natija sezilarli emas.Ayrim davosi qiyin xastaliklar uchun ishlab chiqarilgan darmonlar ,,otni kallasidek’' qimmat. Dard esa kambag‘al va boyga birdek keladi.Oq qon,saraton ,sil kasalliklari yosh bolalarda ham uchramoqda. Birgina saraton kasalligi misolida ko‘rsak, dunyo bo‘yicha har yili 15 million nafarga yaqin insonda saraton xastalik belgilari kuzatiladi va o‘lim darajasi 9 million nafardan oshadi. Bunga aholining o‘sishi bilan bir qatorda, atmosferaning konserogen moddalar bilan o‘tkir ifloslanishi, tabiiy bo‘lmagan oziq-ovqat mahsulotlari iste’molining ko‘payishi, jismoniy faollikning kamayishi kabi omillarni sabab qilib keltirish mumkin. Kasalni davolagandan,oldini olgan yaxshi deyishadi.Tahlilni tibbiyot sohasi doirasida olib bormoqchimasman.YE’tiborni ko‘pgina rivojlangan davlatlarda yo‘lga qo‘yilgan va bu borada mukammal dasturlar ishlab chiqilgan ,,Sog‘lom turmush tarzi’'ga qaratmoqchiman.
Global muammolardan biriga aylangan ,,Erta o‘lim” kalavaning oxiridir. Inson salomatligiga 11%ekologiyaning ifloslanishi,6%irsiyat,75%noto‘g‘ri ovqatlanish va nosog‘lom turmush tarzi salbiy ta’sirini ko‘rsatmoqda.Tarixda eng uzoq umr ko‘rgan odam ingiliz Tomas Kari bo‘lib,cherkov kitoblarida uning Londonda tug‘ilgani va 207-yil yashagani qayd qilingan.Demak umr chegarasi odomlarda 7080-yillar bilan yakunlanmaydi. Balki 100,150 va hatto ikki asrni o‘z ichiga olishi mumkin.Shu o‘rinda o‘z –o‘zidan inson omili mehnat omiliga uzviy bog‘liq ekanligini unutmasligimiz darkor. Turmush tarzimizning to‘g‘ri yo‘lga qo‘yilmaganligi ish faoliyatidagi samaradorlikka ham salbiy ta’sir ko‘rsatadi.Misol uchun turli yo‘nalishdagi ish faoliyatlari mavjud.Uzu kun bitta kresloda o‘tirib kompyuterda ishlaydigan(ko‘proq aqliy mehnat) yoki uzluksiz harakatda jismoniy yumush bilan shug‘ullanadigan soha vakillari bisyor.Ularning kunida tushlik payti bor-ku deyishingiz mumkin ,lekin bu tuz va yog‘lar yig‘ilib qolgan bo‘g‘inlarga,qon quyuqlashishidan miyaga kislorodni yaxshi yetkazib berolmayotgan qon tomirlariga yordam bera olmaydi.O‘z-o‘zidan ishchida holsizlik,kuchli charchoq,stress,lohaslik va borib-borib o‘z ishiga ishtiyoqsizlikni uyg‘otishi mumkin.Odamlar organizmidagi immun tizimi toboro susayib bormoqda. Xo‘sh bunga nimalar sabab?Keling kundalik turmush tarzimizda zaruriy elementlar shakllanganmi yoki yo‘q ko‘rib chiqamiz.

1. Oqsillar hayotning qurulish elementidir.Agar organizmga oqsil ovqat bilan yetarli miqdorda yetkazib berilmasa yoki ichakda yaxshi o‘zlashtirilmasa to‘qimalar o‘z-o‘zini tiklay olmaydi.Shuningdek oqsil qonda kislorodni organizm bo‘ylab tashishga yordam beradi. AQSh Milliy Fanlar Akademiyasi Tibbiyot Instituti shunday xulosaga kelgan:,,Organizmga umumiy kaloriya kunlik ehtiyojini 15-35 % ini oqsil iste’molidan olishi zarur. Oqsil yetishmovchiligi muskullar kamayishi,immunitet pasayishiga,nafas va yurak tizimlarini faoliyatini susayishiga olib keladi’'.Xo‘sh bizning kundalik turmush tarzimizga esa ,,Fast food’'lar ,turli kimyoviy qo‘shimchalar qo‘shilgan mahsulotlar kirib kelishni davom ettiryapti.Yosh bolalar ham aynan shunday notabiiy mahsulot va taomlar xo‘randasiga aylanishmoqda.Bu esa yuqorida keltirilgan kunlik oqsilni orgazimga bera olmaydi.Yana bir muhim fakt, jahon diyetologlarining aniqlashicha o‘zbek milliy taomlari dunyo bo‘yicha eng ko‘p kaloriyaga ega. Shu bois taomlarimiz juda mazali va shirin.Ammo qovurilgan va yog‘lilik jihatdan sog‘likka zararli tomonlari ham bor.

2.Biz bilgan oddiy suv nimalarga qodirligini bilsangiz edi!Biz faqat chanqaganimizdagina suv ichamiz.Shunda ham foydasidan zarari ko‘p bo‘lgan gazli va rangli ichimliklarni.Bu to‘g‘ri emas, chunki suv organizmda kechadigan barcha jarayonlarni, shuningdek hamma hujayra,to‘qima va a’zolarning asosini tashkil qiladi.Agar biz chanqashimizni kutsak,o‘zimiz bilmagan holda 0,5-1 litr suv yo‘qotamiz.Miya to‘qimasi 75% suvdan tashkil topganligi bizga ma’lum.Bejizga suvni hayot manbai demaymiz,biroq bilsakda bunga e’tiborsizmiz.Natijada suvsizlanish bizda holsizlanishni,charchoq,bosh og‘rig‘i va bosh aylanishini keltirib chiqaradi.O‘zimizning xalqimiz suygan palov misolida bir holatni tahlil qilsak.Ishchi yoki talaba tushlik uchun oshxonada kaloriyaga boy palovni iste’mol qildi va ish stoliga yoki talaba bo‘lsa o‘quv xonasiga kelib o‘tiradi.U passiv harakat rejimaga tushdi. Bu holatda hazm qilish qiyinlashadi.Ammo muntazam kunlik suv miqdorini ichib yurgan odamda bu muammo kuzatilmaydi.Chunki suvda moddalar almashinuvini yaxshilash xususiyati bor.Suv miqdori vaznga qarab belgilanadi .Uni tartibsiz ichish ham sog‘lom turmush tarziga zid.Masalan 67 kg vazn uchun 1 kunda 2,3 litr suv ichish zarur.
3.Jismoniy mashqlar.Mehnat faoliyatimizdagi kundalik harakatlar qancha ko‘p bo‘lmasin,maxsus jismoniy mashqlar o‘rnini bosa olmaydi. Qariganimizda
to‘shakka mixlanib qolmasligimizning asosiy sirlaridan biri ham shudir.Jismoniy mashqlarning har bir tana qismiga keltiradigan foydasi, shuningdek qon tomirlarimizda kislorod yurishini yaxshilashga xizmati beqiyos.Organizmdagi kaloriya va jismoniy faoliyat mutanosib bo‘lishi, eng muhim elementdir.
4.To‘gri yoxud noto‘g‘ri ovqatlanish.YErtalab ishga yoki ta’lim dargohiga shoshib ketayotgan inson keks,yog‘li non,buterbrodga o‘xshagan ozuqalarni yeydi.Afsuski eratalab choy nonushta qilmaydiganlar ham bisyor.Tushlikda ham me’yoriy ozuqa yemaslik kechqurunga kelib ayni hazm qilish susayadigan mahal, ko‘p tanavvulga sabab bo‘ladi.
Yuqoridagi elementlar sog‘lom turmush tarzining ayrim elementlari xolos.O‘tkir kasalliklar o‘z-o‘zidan paydo bo‘lmaydi.Aynan shu kabi biz e’tiborga olmaydigan omillar tez qarish,vazn ortishi,qon bosimi ko‘tarilishi,bo‘g‘imlar og‘rig‘i,qandli diabet va insultga olib keladi.Ixtiyoriy va ixtiyorsiz kam harakatlilik,zararli yog‘larga to‘yingan mahsulotlar vazn ortishining birlamchi sabablaridir.Olimlarning ma’lum qilishicha har bir 0,5 kg ortiqcha vazn uchun taxminan 1,5 km qon tomirlari kerak bo‘ladi. Endi 5,10,20 kg ortiqcha vazn olishning yurakka zararini o‘ylab ko‘ringchi? Yurakni ko‘p ishlab ,kam ozuq olishi yurak xastaliklarini keltirib chiqaradi.

Dunyo mamlakatlarida bu muammolarga qanday chora-tadbirlar yo‘lga qo‘yilgan?Amerika sobiq prezidenti Barak Obamaning rafiqasi Mishel Obamaning shaxsan o‘zi yosh avloddagi ,,semizlik’'ni oldini olish say-harakatlarini
boshlab bergan edi. Bu mamlakatda har uch o‘smirdan biri vazn ortishi kasallikdan aziyat chekadi. Shu sababli maktab sport zallari ko‘paytirildi, kafeteriyalardagi ovqatlar tarkibini sabzavotlar bilan to‘yintirish yo‘lga qo‘yildi.Amerikaning diyetolog,endokrenolog va kardiolog olimlari foydali ,,Biologik faol qo‘shimcha’' larni kashf etishmoqda.Bu tabiiy mahsulotlar asta –sekinlik bilan amerikaliklar turmush tarziga kirib kelmoqda.
Dunyo ilg‘orlaridan biri bo‘lgan yaponiyaliklar esa bu borada qat’iy talablarga ham ega.Yaponiyada ishga kirmoqchi bo‘lgan har bitta inson ,,Biologik faol qo‘shimchalar” iste’mol qilishi zarur. Chunki ishga kirish anketasiga bu so‘rov kiritilgan.Sabab nimada?Organizm temir emas,uning uzluksiz sog‘lom bo‘lishi uchun yetarli oqsillar,vitamin va makro-mikro minerallar zarur.Biz kunlik yetarli oqsilga ega bo‘lish uchun bir likopcha laqma baliq,85 gr tovuq ,200 gr shvetsar pishlog‘i kabi talay mahsulotlarni yeyishimiz kerak.Albatta bu imkonsiz, bir kunda shuncha mahsulot cho‘ntakka zarar.Shuning uchun yaponlar yuqoridagi mahsulotlar kaloriyasi jamlangan biologik faol qo‘shimchalarni muntazam iste’mol qilishadi.

 


Lifestyle


														
														Nima uchun kuz faslida tushkunlikka moyil bo‘lib qolamiz?

Nima uchun kuz faslida tushkunlikka moyil bo‘lib qolamiz?

Organizm quyosh nuri ta’sirida baxt gormonlarini ishlab chiqaradi.
10:49 / 19.11.2024

														
														Nima uchun ayrim insonlar tengdoshlariga nisbatan yosh ko‘rinadi?

Nima uchun ayrim insonlar tengdoshlariga nisbatan yosh ko‘rinadi?

Organizmdagi qarish jarayonining qanday tezlikda kechishi 20 holatda yashash tarzi va atrof-muhit, 80 foiz holatda esa irsiy…
10:17 / 12.11.2024

														
														Qanday mahsulotlar buyrakda tosh paydo bo‘lishiga qarshi kurashadi?

Qanday mahsulotlar buyrakda tosh paydo bo‘lishiga qarshi kurashadi?

Ularni qaysi mahsulotlar tarkibidan topsa bo‘ladi?
10:09 / 12.11.2024

														
														Yangi “Yer go‘zali” bilan tanishing

Yangi “Yer go‘zali” bilan tanishing

Avstraliyalik model Jessika Leyn “Miss Earth” tanlovida g‘olib chiqdi.
10:06 / 11.11.2024

														
														Temir moddasi yetishmasligi qanday oqibatlarga olib keladi?

Temir moddasi yetishmasligi qanday oqibatlarga olib keladi?

Immunitet mustahkam bo‘lishi uchun barcha moddaning organizmda o‘z o‘rni bor. Shu qatorda temirning ham.
12:01 / 06.11.2024

														
														Ko‘zlardagi qizarishdan qanday qutulish mumkin?

Ko‘zlardagi qizarishdan qanday qutulish mumkin?

Bir kunda 7-8 soat uhlang.
12:21 / 05.11.2024

														
														Nok saratonni oldini oladi

Nok saratonni oldini oladi

Nok organizmni mis, C vitamini va K vitamini bilan ta’minlaydi.
12:13 / 05.11.2024

														
														Arg‘amchi sakrashning qanday foydali jihatlari bor?

Arg‘amchi sakrashning qanday foydali jihatlari bor?

Kuniga 15 daqiqa arg‘amchi sakrash 200 kaloriyani yo‘q qilishga qodir.
12:08 / 05.11.2024

														
														Infarktdan so‘ng yurak faoliyatini tiklash yo‘li topildi

Infarktdan so‘ng yurak faoliyatini tiklash yo‘li topildi

Nature Cardiovascular Research xalqaro jurnalida inson tanasidagi GPNMB oqsili infarktdan keyin yurak to‘qimasi tiklanishi m…
11:56 / 04.11.2024

														
														2024-yilning eng ahamiyatli ixtirolari bilan tanishing

2024-yilning eng ahamiyatli ixtirolari bilan tanishing

Mashhur Time jurnali 2024-yilning eng yaxshi 200 ta ixtirosining nomini e’lon qildi. Ularning orasida mobil gadjetlar, tibbi…
11:37 / 04.11.2024

Bu ham qiziq

7-dekabrdan Xivaga “Afrosiyob” qatnay boshlashi rad etildi

7-dekabrdan Xivaga “Afrosiyob” qatnay boshlashi rad etildi

Bu haqda “O‘zbekiston temir yo‘llari” xabar bermoqda.
16:05 / 04.12.2024
Ulug‘bek Rashitov yil sportchisi deya e’tirof etildi

Ulug‘bek Rashitov yil sportchisi deya e’tirof etildi

Bu haqda O‘zbekiston WT assotsiatsiyasi xabar berdi.
21:23 / 04.12.2024
AQSh Suriyaga Erondan uzoqlashishni taklif qildi

AQSh Suriyaga Erondan uzoqlashishni taklif qildi

Ma’lumotlarga ko‘ra, munozaralar o‘tgan hafta Suriyadagi eng katta hujumda Asadga qarshi isyonchilar Halabga kirishidan oldi…
21:17 / 03.12.2024
O‘zbekistonda mahkumlar uchun elektron braslet ishlab chiqariladi

O‘zbekistonda mahkumlar uchun elektron braslet ishlab chiqariladi

O‘zbekistonda mahkumlar uchun elektron braslet ishlab chiqarish choralari ko‘rilmoqda.
12:14 / 04.12.2024
Tramp hafta oxirida Fransiyaga boradi

Tramp hafta oxirida Fransiyaga boradi

Bu uning saylovdan keyingi birinchi xalqaro safari bo‘ladi.
18:45 / 03.12.2024
Oʻzbekiston Respublikasining Koreya Respublikasidagi elchixonasi murojaat bilan chiqdi

Oʻzbekiston Respublikasining Koreya Respublikasidagi elchixonasi murojaat bilan chiqdi

Shuningdek, zarurat boʻlgan holatda quyidagi telefon raqamga murojaat qilish soʻralgan.
21:36 / 03.12.2024
Uy-joy va kadastr hujjatlarini rasmiylashtirib berishni va’da qilgan firibgarlar ushlandi

Uy-joy va kadastr hujjatlarini rasmiylashtirib berishni va’da qilgan firibgarlar ushlandi

Bu haqda O‘zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi huzuridagi Iqtisodiy jinoyatlarga qarshi kurashish departamenti axborot…
12:58 / 04.12.2024
Yakkasaroyning ayrim hududlarida gaz vaqtincha to‘xtatiladi

Yakkasaroyning ayrim hududlarida gaz vaqtincha to‘xtatiladi

Bugun, 4-dekabr kuni soat 10:00 dan 18:00 gacha ayrim hududlarda tabiiy gaz yetkazib berish vaqtincha to‘xtatiladi.
09:50 / 04.12.2024
Janubiy Koreya mudofaa vaziri iste’fo berdi

Janubiy Koreya mudofaa vaziri iste’fo berdi

Janubiy Koreya mudofaa vaziri Kim Yon Xyon harbiy holat joriy etilishi bilan bog‘liq vaziyat uchun javobgarlikni o‘z zimmasi…
16:01 / 04.12.2024
Shavkat Mirziyoyev Xalqaro atom energiyasi agentligi bosh direktorini qabul qildi

Shavkat Mirziyoyev Xalqaro atom energiyasi agentligi bosh direktorini qabul qildi

Shavkat Mirziyoyev va Xalqaro atom energiyasi agentligi (XAEA) bosh direktori Rafael Grossi o‘rtasida 4-dekabr kuni bo‘lib o…
18:22 / 04.12.2024

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!