Жорий йилнинг октябр ойи якунида Испаниядан илмий мақсадларда 34 хил навдаги ток кўчатлари олиб келинган. Олиб келинган маҳсулот халқаро талабларга асосан Ўсимликлар карантини ва ҳимояси агентлиги лабораториясида текширувдан ўтказилган. Натижада олиб келинган ушбу 34 хил навдан 16 тасида 4 хил турдаги вирус аниқланган.

Булар Арабис мозаика вируси, Токнинг қисқа бандли вирус касаллиги, Ток баргларининг бужмайиш касаллиги 2-тур вируси, Ток баргларининг бужмайиш касаллиги 3-тур вируси ҳисобланади.

Арабис мозаика вируси (Arabis mosaic virus ArMV) – кўп турдаги мевали ва манзарали дарахтларнинг кушандаси бўлиб, ўсимликлар баргларида доғлар ҳосил қилади. Зарарланган ўсимлик сўлиб қолади ва 50% гача ҳосил йўқотиши мумкин. Вирус Европа ҳудудида кенг тарқалган.

Токнинг қисқа бандли вирус касаллиги (Grapevine fanleaf virus GFLV) – аломатлари Арабис мозаика вирусига ўхшаш бўлиб, касалланган ток барглари бужмайиб қолади ва ривожланишда ортда қолади. Токнинг энг хавфли касаллиги ҳисобланган вирусни эрта баҳорда аниқлаш мумкин. Бунда 80 фоизгача ҳосил нобуд бўлиб, ўсимлик касалликлар ва атроф-муҳитдаги ўзгаришларга чидамсиз бўлиб қолади.

Ток баргларининг бужмайиш касаллиги 2-тур вируси (Grapevine leafroll-associated viruses GLRaV-2) – энг хавфли касалликлардан бири бўлиб, тижорат мақсадида новдаларни кўпайтириш натижасида кенг тарқалган. Касалланган қизил навли узум мевалари аномал қизғиш тусга киради. Бу вирус ширалар орқали юқиб, куртак ҳамда ниҳолда сақланиб қолади. Кечки куз даврида касалликка чалинган ўсимлик барглари қизғиш-бинафша рангга кириб, томирлар оч яшил рангда бўлади. Ушбу вирус яхши суғориладиган иссиқ шароитда тез кўпаяди.

Халқаро узумчилик ва виночилик ташкилотининг маълумотларига кўра, Испания узумзорлар майдони бўйича 1-ўринни, узум етиштириш бўйича эса дунёда 3-ўринни эгаллайди.

Испаниядан келтирилган навлари ҳам маҳаллий тупроқ-иқлим шароитига мос серҳосил, касалликларга чидамли навларни республикада кўпайтириш, кўчатчиликни ривожлантириш, соҳада илмий-тадқиқот ишларини олиб бориш мақсадида олиб келинган эди. Бироқ намуналарда аниқланган барча вируслар Ўзбекистон ҳудудида карантин обекти ҳисобланиб, тегишли тартибга асосан ёқиш йўли билан йўқ қилинган.

• Ispaniya
• Узум
• Вирус