“Eljernonga atalgan gullar” – Deniyel Kiz

Biror narsani xohlaysiz-u, ammo o‘zingizni cheklash uchun yuzlab bahonalar o‘ylab topasizmi? Istalgan odamda bu holat yuz berishi mumkin. Biroq tabiat tomonidan cheklangan bo‘lsangiz-chi?
Deniyel Kizning “Eljernonga atalgan gullar” asari aynan shu holat haqida hikoya qiladi.
Charli Gordon aqliy rivojlanishda orqada qolgan, ammo boshqa narsalarda kamchiligi yo‘q, uning do‘stlari, o‘z ishi bor. Biroq aqlli bo‘lish istagi uni hech tinch qo‘ymaydi. Charlida nafaqat aqlli, balki boshqalardan-da aqlli bo‘lish imkoniyati paydo bo‘ladi – operatsiyani boshdan kechirish. Operatsiyadan keyin uning nafaqat aqliy qobiliyatlari, balki odamlar bilan munosabatlari ham o‘zgarishlarga duch keladi. Avvallari ustidan kulgan odamlar endi undan qocha boshlaydi. Ma’lum bo‘ladiki, “do‘stlik” ustunlik hissiga qurilgan ekan. Bunday munosabatlarda o‘zini ustun qo‘yishdan boshqa narsa bo‘lmagan ekan…
Ko‘p narsani tushunib yetgan Charli olamning kamalakrang emasligini ko‘radi. Asarni o‘qigach, uning Amerika maktablarida majburiy o‘quv dasturiga bejizga kiritilmaganini tushunib yetasiz. 

“Molxona” – Jorj Oruell

“Molxona” yoki “Hayvonlar xo‘jaligi” mashhur anti-utopiyachi Jorj Oruellning 1945-yilda bosib chiqarilgan satirik masal-qissasi hisoblanadi. Qissada Oruell hayvonlar xo‘jaligi misolida odamlar jamiyatining umumiy tenglik g‘oyalaridan diktatura va totalitarizm qurishgacha borishini tasvirlaydi. Yozuvchi bu asar orqali Sobiq Sovet davlatini satira yordamida nishonga olgan. Kitob o‘z janrining eng yaxshi namunalaridandir.

“Parvoz zavqi” – Richard Bax

Qushlarning kundalik ozuqa dardidagina yashashi, mazmunsiz va tor hayot kechirishini tushungan Jonatan Livingston ismli oqcharloq rivojlanish yo‘lini tanlaydi. U parvozni bir makondan boshqa makonga o‘tish va ozuqa topish vositasi bo‘lib qolishiga qarshi chiqadi, parvoz hayot tarzi va san’atga aylanishi uchun harakat qiladi. To‘dadan chetlashtirilgan Jonatan quvg‘indi sifatida hayot kechira boshlaydi va parvozni mukammallashtirishga o‘zini bag‘ishlaydi. 
Ilk bor 1970-yilda chop etilgan asar 1972-yil oxiriga borib million nusxada sotib bo‘linadi. Ruhlantiruvchi eng yaxshi badiiy asarlardan biri.

“Evrilish” – Frans Kafka

Frans Kafka asarining qahramoni Gregor Zamza – faqatgina moddiy ehtiyojlari bilan yashaydigan, uncha boy bo‘lmagan parijlik oilaning o‘g‘li. Otasi, astma bilan kasallangan onasi va sevimli singlisi Greta – hammasi Gregorga qaram. Gregor oilasini boqish uchun tinmay ishlaydi, har doim ish safarlarida bo‘ladi. Bir kuni uyga kelganida u bilan dahshatli voqea sodir bo‘ladi: ertalab yotog‘ida uyg‘ongan Gregor qo‘rqinchli hasharotga aylanib qolganini tushunadi. Oilaning sevimli a’zosi darhol keraksiz mahluq bo‘lib qoladi. Nahotki insonning tashqi belgilarigina uning insonligini bildirsa? Kafka shu va boshqa savollar ustida bosh qotirishga majbur qiladi. Bu kitob ekzestensializm oqiming eng yaxshi namunasidir.

“Kichkina shahzoda” – Antuan de Sent-Ekzyuperi

Kattalar uchun masal ko‘rinishidagi ertakning bosh qahramoni oddiy gaplar bilan inson qalbining chuqur sarhadlarini ochib tashlaydi. Ilk bor 1943-yilning 6-aprelida nashr etilgan kitob vaqt o‘tib butun dunyo zamonaviy madaniyatining bir qismiga aylandi. Undan olingan iqtiboslarga duch kelmagan odam bo‘lmasa kerak. Kichkina Shahzoda, shuningdek, qissaning boshqa qahramonlari ko‘rinishini ham fransuz yozuvchisining o‘zi yaratgan. 
Bugun ushbu kitobda hayot, koinot, mavjudlik haqidagi savollarga javoblar topish mumkin. “Kichkina shahzoda” asarini har safar o‘qir ekansiz, kitob yangilanib boraveradi, yangidan-yangi ma’nolar tuhfa etaveradi.

“Begona” – Alber Kamyu

Fransuz yozuvchisining ilk romani ekzistensializm g‘oyalarining klassik namunasi hisoblanadi. Voqealar bosh qahramon – Jazoirda yashovchi 30 yoshli fransuz erkak tilidan hikoya qilinadi. Uning ismi aytilmagan, biroq ba’zi joylarda familiyasi – Merso tilga olinadi. Asar qahramoni odam o‘ldirgani uchun emas, onasining motam marosimida yig‘lamagani uchun o‘limga hukm qilinadi.
Qissa orqali Kamyu absolyut erkinlik masalalari ustida bosh qotiradi. Inson hayoti uning irodasiga bog‘liq bo‘lmagan voqealar zanjiridan iboratligi ko‘rsatilgan.

“O‘nta negr bolasi” – Agata Kristi

Agata Kristining 1939-yilda yozilgan ushbu romani yozuvchining eng ko‘p sotiladigan kitobi hisoblanadi. Romanning 10 tacha ekranizatsiyasi mavjud. Syujeti g‘aroyib – orolda qamalib qolgan bir necha odamlar birin-ketin o‘ldiriladi. Shubhangiz bir qahramondan boshqasiga ko‘chib boraveradi. Oxiri esa butunlay kutilmagan yechim bo‘ladi. 
Roman ko‘plab detektiv kitoblar va psixologik filmlar yaratish uchun namuna vazifasini bajargan.