$
12634.34 UZS
-18.98
162.37 UZS
0.48
14821.34 UZS
-0.76
32° Кечаси 21°

Шароф Рашидовнинг ўлими чиндан ҳам сирлими?

15:50 / 20.09.2024

Ҳар бир даврда азал-азалдан инсонлар ўз подшоҳ ва давлат амалдорларини фақат тўкин-сочин ҳаётда яшаётгандай кўришади. Халқ орасида ҳамиша шунга ўхшаш гап-сўзлар юради. 

Шароф Рашидов Ўзбекистон ССР Коммунистик партияси раҳбари давлат сиёсат ва жамоат арбоби бундан ташқари, Ёзувчилар уюшмаси раиси эди.

Шароф Рашидов тимсолида кимдир эл-юрт манфаатини кўзлаб, иш юритган, бу учун ўз ҳаётини тиккан инсонни кўрса, яна кимдир пахта иши айнан шу даврдан бошланган дея фикр билдиради. Лекин шуни унутмаслик керакки, Рашидов раҳбар бўлган давр ва тузум мутлақо бошқа эди.
                                                                                     

Бу пайтда Собиқ Совет Конституциясида ёзилганидек, иттифоқдош республикалар амалда тенг кўрилмаган. Лекин қонунда шундай эди. Аслида эса Ўзбекистонга иттифоқдош республика сифатида эмас, мустамлака сифатида қаралган. Шундай қийин вазиятда сиёсат арбоби “ўзбекнинг нони”ни алоҳида қилиб берган.

Рашидов давридаги ислоҳотлар қай даражада эди? (Қандай янгиликлар бўлди?)

Шароф Рашидов даврида нафақат саноат, балки маданият соҳаларида ҳам сезиларли даражада ривожланиш бўлади. Хусусан, машинасозлик соҳалари юқори кўрсаткичларда ривожланди. ТТЗ да 21 000 дан ортиқ трактор ишлаб чиқарилган. Мурунтов кони ўзлаштирилган. Шунингдек, Рашидов ташаббуси билан Ўрта Осиёда биринчи бўлиб Археология институти ташкил этилган. Янги музейлар, боғлар, театрлар барпо этилган. Бундан ташқари, 1977 йилда Ўрта Осиёда 1-марта Тошкентда метро очилган. 
                                                                                                                 

Шароф Рашидов даврида қандай нохуш ҳолатлар рўй берган эди? 

Рашидов республикага раҳбарлик қилган йилларда қатор бунёдкорлик ишлари билан бирга қишлоқ хўжалиги ерларидан экстенсив фойдаланиш оқибатида экологик вазиятнинг бузилиши, пахта яккаҳокимлигининг қарор топиши каби нохуш ҳолатлар ҳам юз берган эди. Рашидов вафотидан сўнг Марказ томонидан тоталитар тузумнинг барча кирдикорлари унга юкланиб, 80 йиллар қатағонида ноҳақ қораланади.

Пахта иши ва Шароф Рашидов 

Юқорида таъкидлаганимиздек, “Пахта иши”да Шароф Рашидовни айбдор сифатида кўрадиганлар ҳам талайгина. Хўш, айтинг-чи Рашидов пахта сиёсатига рози бўлмади дейлик? Бунинг оқибати қандай бўлар эди. Мисол учун Озарбайжон Компартияси Марказий Комитети биринчи котиби, яъни Вели Ахундов ушбу топшириқни бажаришдан бош тортади. Оқибатда эса фақатгина “тозалаш” ишлари кучаяди холос. Бу эса қамоқ ва ўлим билан боғлиқ тозалов эди. Бундан ташқари, ҳар қандай кучли раҳбар ортида кучли халқ ҳам бўлиши лозим. Шароф Рашидовнинг қабри очиб, бошқа жойга кўчирилганда “индамаган” халқдан пахта сиёсатида нимадир фикр билдириши ёки “ўзиникини” ҳимоя қила олиши мумкинми? Қабр очилишида бош-у қош бўлган ҳам бир-бирини қўллаб-қувватлаш ўрнига мансаб учун ҳаракат қиладиганлар ҳам “ичимизда” бўлган.  

Шароф Рашидович нафақат буюк сиёсатчи, балки буюк ёзувчи ҳамдир

Рашидов адабиётга шоир сифатида кириб келган. Шундан сўнг, бирин-кетин достон, қисса ва шеърий тўпламлари нашр этила бошлайди.

Picture background
1-йирик асари – “Чегарачи” достони 1937 йилда нашр этилган. 1945 йилда эса фашизмга қарши кураш ғоялари билан суғорилган “Қаҳрим” шеърлар тўплами чоп этилган. Фронт ортида қаҳрамонона меҳнат қилган халқ ҳаётига бағишланган “Бўрондан кучли”, “Қудратли тўлқин”, “Ғолиблар” романлари яратилган. Рашидов ижодида алоҳида ўринга эга бўлган асарларидан бири ҳинд халқ афсонаси асосида ёзилган “Кашмир қўшиғи” лирик асаридир.

Шароф Рашидовнинг ўлими чиндан ҳам сирли эдими?

Сиёсат арбобининг ўлими ҳақида ҳам турли хил миш-мишлар кўп бўлган ва ҳозир ҳам мавжуд. “Андропов ҳокимиятга келгандан сўнг, бошқарув аппаратини тезлик билан тозалаб, атрофига ўзига садоқатли собиқ чекистларни тўплай бошлади. Узоқ йиллар мамлакат бошқарувида иштирок этиб келган Криленко, Романов, Кунаев, Шербиский ва бошқалар лавозимдан четлаштирилди. Навбат эса Шароф Рашидовга етиб қолган эди. Акс ҳолда, кун бўйи яхши кайфиятда юриб журналистлар билан кўришган, Хоразмда юзлаб одамлар билан мулоқот қилган инсоннинг тўсатдан Нукусда ҳеч бир арзирли сабабсиз вафот этиши шубҳали” – дейдиганлар ва “Оғир ва тинимсиз меҳнат фаолияти уни чарчатган” – дея фикр билдирадиганлар бор. Шунингдек, вафоти эълон қилингандан сўнг, ўлимининг турли “тафсилотлари” ҳар хил бўёқлар билан жуда усталик билан бўялган ҳолда тарқатилган. Баъзилар оғзида у ўзини отди, бошқаларнинг айтишича заҳар ичиб ўлди, яна бошқаларнинг гапи бўйича қайси бир хорижий давлатга кетиб қолган. 

Бироқ Шароф Рашидовнинг тансоқчиси ундай фикрда эмас. Ўша тунда унинг ёнида рафиқаси Хурсанд Ғофуровна, тансоқчи ва шифокор бўлган.

Picture background
Рашидов 1973 йилда биринчи инфаркни бошидан ўтказгани учун рафиқаси доимо сафарларда унинг ҳамроҳлигида бўлган. Ўша кунлардаги кетма-кет хизмат сафарлари ва тинмай қилинган меҳнат Шароф Рашидовни толиқтирган. Аввал Эфиопиага саёҳат ундан сўнг, Урганч ва Қорақалпоғистоннинг барча районларигача кириб бориб дам олмасдан кетма-кет халқнинг юкини ўз зиммасига олиш унинг обрў-эътибори учун ўзини қурбон қилиш унинг ўлими оқибатларини келтириб чиқарган. Тансоқчиси Садулло Муҳаммадқулов бу ҳақда гапириб бериб, кечки пайт Шароф Рашидов ва унинг аёли қудалари билан суҳбат қуриб ўтиргани ва бундан сўнг одат бўйича Хурсанд Ғофуровна билан йўлакчада сайр қилиш учун чиқади. Икки марта боғни бошидан охиригача бориб келгандан сўнг учинчи мартасида аёлига боши қаттиқ оғриётганлигини айтган. Тансоқчи ва аёли Рашидовни вагонга олиб киргандан сўнг шифокор кўрикдан ўтказа бошлайди. Унда инфарк аломатлари кузатила бошланган эди. Тошкент ва Москвадан ҳам шифокорлар чақиртирилади аввалига уколлар билан сўнгра сунъий нафас ва кислород билан ушлаб турилган Рашидов нафас олишга жуда қийналиб қолади. Эрталаб соат 4 лардан кислород миқдори оширилса ҳам унга ёрдам бера олмайди. Бевосита юракка укол қилинади. Шунга қарамай Шароф Рашидов дунёдан кўз юмади. 

Хўш сизнинг Шароф Рашидов ҳақидаги фикрларингиз қандай? Изоҳларда ёзиб қолдиринг.

                                                                                                                                                                                                                                                                                             Муаллиф: Гулзода Олимжанова



														
														Ўзбекистон, Афғонистон ва Покистон ўртасида транспорт-логистика соҳасидаги ҳамкорликни ривожлантириш масалалари муҳокама қилинди

Ўзбекистон, Афғонистон ва Покистон ўртасида транспорт-логистика соҳасидаги ҳамкорликни ривожлантириш масалалари муҳокама қилинди

Афғонистон ва Покистон транспорт идоралари иштирокида онлайн учрашув ўтказилди
22:43 / 11.07.2025

														
														Тошкент шаҳри марказидаги бир қанча кўчаларда ҳаракат қилиш вақтинча чекланади

Тошкент шаҳри марказидаги бир қанча кўчаларда ҳаракат қилиш вақтинча чекланади

Пойтахт ҳокимлиги ноқулайликлар учун узр сўраган
22:22 / 11.07.2025

														
														Бахтиёр Саидов Афғонистон ташқи ишлар вазири билан учрашди

Бахтиёр Саидов Афғонистон ташқи ишлар вазири билан учрашди

Учрашувда кўплаб долзарб масалалар муҳокама қилинди
21:23 / 11.07.2025

														
														Чиқинди хизматларидан қарздор абонентларнинг август ойидан бошлаб электр энергияси тўловига чеклов ўрнатилади

Чиқинди хизматларидан қарздор абонентларнинг август ойидан бошлаб электр энергияси тўловига чеклов ўрнатилади

Ушбу тартиб 2025 йил 30 июнгача бўлган қарздорликларга татбиқ этилмайди.
20:34 / 11.07.2025

														
														Бу йилги тест синовлари учун қанча абитуриент рўйхатдан ўтди?

Бу йилги тест синовлари учун қанча абитуриент рўйхатдан ўтди?

Бугун ўтказилган брифингда бу йилги қабул масалаларига батафсил тўхталиб ўтилди
19:44 / 11.07.2025

														
														Президент профилактика инспекторга муддатидан олдин капитан унвонини берди

Президент профилактика инспекторга муддатидан олдин капитан унвонини берди

Президент бу борада тегишли масъулларга кўрсатма берди
18:58 / 11.07.2025

														
														12 июль куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

12 июль куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

Кечаси 19-21 даража илиқ, кундузи 35-37 даража иссиқ бўлади
18:27 / 11.07.2025

														
														Ислом меросининг бебаҳо хазинаси Лондонда намойиш этилди

Ислом меросининг бебаҳо хазинаси Лондонда намойиш этилди

Лондонда муҳим маданий воқеа бўлиб ўтди
18:16 / 11.07.2025

														
														Ўзбекистон мустақиллигининг 34 йиллиги юртимиз бўйлаб кенг нишонланади

Ўзбекистон мустақиллигининг 34 йиллиги юртимиз бўйлаб кенг нишонланади

“Ўзбекистон Республикаси давлат мустақиллигининг ўттиз тўрт йиллик байрамига тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш тўғрисида”ги п…
17:11 / 11.07.2025

														
														Маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги ишларни юритишда хусусий айблов институти жорий этилади

Маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги ишларни юритишда хусусий айблов институти жорий этилади

Қонун (ЎРҚ–1075-сон, 10.07.2025 й.) билан Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексга ўзгартириш ва қўшимчалар киритилди.
16:19 / 11.07.2025

Бу ҳам қизиқ

Бахтиёр Саидов Афғонистон ташқи ишлар вазири билан учрашди

Бахтиёр Саидов Афғонистон ташқи ишлар вазири билан учрашди

Учрашувда кўплаб долзарб масалалар муҳокама қилинди
21:23 / 11.07.2025
Республикада қанча электромобиль рўйхатга олингани маълум қилинди

Республикада қанча электромобиль рўйхатга олингани маълум қилинди

Миллий статистика қўмитаси маълумотларига кўра, 2025 йилнинг 1 апрель ҳолатига Ўзбекистон Республикасида 65,2 мингта электро…
14:59 / 11.07.2025
Биткоин нархи 116 минг доллардан ошиб, тарихий рекорд ўрнатди

Биткоин нархи 116 минг доллардан ошиб, тарихий рекорд ўрнатди

Савдо натижаларига кўра, криптовалюта курси 4,5 фоизга ошди. Бир кун аввал ҳам биткоин нархи 113 минг доллардан ошиб, рекорд…
12:21 / 11.07.2025
ФИФА рейтинги янгиланди

ФИФА рейтинги янгиланди

Ўзбекистон МТЖ 2 поғона юқорилади.
14:28 / 10.07.2025
Veolia Energy: “Етказилган зарар тўлиқ қоплаб берилади”

Veolia Energy: “Етказилган зарар тўлиқ қоплаб берилади”

“Veolia Energy Tashkent” компанияси ҳодиса оқибатида фуқароларнинг мол-мулки, транспорт воситалари ёки бошқа объектларга етк…
15:01 / 10.07.2025
Озодбек Назарбеков Хитойда ўзбекистонлик ёшлар билан учрашди

Озодбек Назарбеков Хитойда ўзбекистонлик ёшлар билан учрашди

Учрашув Шанхай ҳамкорлик ташкилотига аъзо давлатлар маданият вазирларининг йиғилиши доирасида бўлиб ўтди
18:27 / 10.07.2025
Эрон президенти: “Эронга қилинажак ҳар қандай ҳужум кечирилмас бўлади”

Эрон президенти: “Эронга қилинажак ҳар қандай ҳужум кечирилмас бўлади”

Эрон раҳбари Европа Иттифоқи кенгаши президенти билан суҳбатда бир қатор масалаларни айтиб ўтди
19:18 / 10.07.2025
Иккинчи мутахассисликка қабул бошланди

Иккинчи мутахассисликка қабул бошланди

Иккинчи ва ундан кейинги олий маълумот бўйича ўқитиш тўлов-контракт асосида амалга оширилади.
09:50 / 11.07.2025
Трамп КЖЧ финалига боради

Трамп КЖЧ финалига боради

АҚШ президенти Доналд Трамп шу якшанба куни Ню-Жерси штатида бўлиб ўтадиган Клублар ўртасидаги Жаҳон чемпионати финал ўйинид…
17:47 / 10.07.2025
Божхоначилар 2025 йилнинг ярмига келиб, 20 000 тага яқин контрабанда ҳолатларини аниқлади

Божхоначилар 2025 йилнинг ярмига келиб, 20 000 тага яқин контрабанда ҳолатларини аниқлади

Божхона органларининг ҳайъат мажлисида контрабанда масаласига алоҳида тўхталиб ўтилди
22:25 / 10.07.2025

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!