Ko‘zdan kechirish teri rangini tekshirishdan tashqari bemorning ruhiy holatini, uning tana tuzilishini, qad-qomatini, sezgi a’zolarining holatini o‘rganishni o‘z ichiga oladi. Bunda asosiy e’tibor tilni tekshirishga qaratiladi.

Tildagi o‘zgarishlarga qarab ichki a’zolar holati, ularda kasallikning mavjudligi va darajasini aniqlash mumkin bo‘ladi. Sog‘lom odamning tili yumshoq, ixcham, harakatchan va och pushti rangda bo‘ladi. Tilning harakatchanligi sustlashsa, demak, jiddiy kasallanganlikdan dalolat bo‘ladi. Tilning oqarishi qon va hayot quvvatining kamchiligini ko’rsatadi. Tilning qorayishi isitma alomati, tilda nuqtadek-nuqtadek qontalashlar paydo bo‘lsa, qon dimlangan bo‘lishi mumkin. Til oqarib, shishsa, tish izlari qolsa, bu bemorning quvvatsizligini va shamollaganini bildiradi.   

Zamonaviy tibbiyot ham ko‘pgina kasalliklarning tilda aks etishini tasdiqlaydi. Masalan, miyaga qon quyilishi natijasida kelib chiqadigan falajlikda til ostidagi mushaklar falajlanadi va tilni chiqarganda o‘sha tomonga tortishadi. Qizilchada (skarlatina) tilning yuzasi, odatda, mayda-mayda donador maymunjon mevasiga o‘xshaydi. 
Kamqonlik, buyraklarning surunkali yallig‘lanishi va ich ketishda (diareya) til tiniq bo‘ladi. Har xil yallig‘lanishlarda til qizaradi. Jigar, yurak va har xil o‘sma kasalliklarda til tiniq binafsha rangga kiradi. Shuningdek, oq qon kasalligida tilda yarachalar paydo bo‘lishi mumkin. Sariq kaslligida tilning yonlarida sariq tizimchalar paydo bo‘ladi.
So‘nggi paytlarda jahon shifokorlari tilning holatiga katta e’tibor bermoqdalar. Germaniyalik olimlar jigar serrozida, ko‘pincha tilda ortiqcha qon to‘planib, shishib ketishini va ko‘karishini aniqlagan. Ko‘rinib turibdiki, zamonaviy tibbiyot vakillari ham tilning holati ko‘pgina kasalliklarga aloqador bo‘ladi, deb hisoblaydilar.

Yulduz Normamadova tayyorladi