Har bir inson qon qizil rangda bo‘lishini biladi. Arterial va kapillyar tomirlardagi qon yorqin qizil, vena tomirlarida oqadigan qon esa to‘q qizil rangda bo‘ladi. Ammo terimizga qaraydigan bo‘lsak, tomirlarning rangi ko‘kligini ko‘ramiz. Xo‘sh, nega bunday?

 Bu savolga birdaniga ikki xil javob berish mumkin.

Ko‘k qon

Gemoglobin sabab qonimiz qizil rangda. Gemoglobin – temir modda bilan organik birikmani o‘z ichiga olgan murakkab oqsil. Gemoglobinning asosiy vazifasi organizmni kislorod bilan taminlash va tananing hamma yeriga karbonat angidridni yetkazib berish. Shunga ko‘ra agar gemoglobin kislorodsiz bo‘lsa, u qizil-ko‘k rangga kiradi. Agar u kislorod bilan to‘yingan bo‘lsa, yorqin qizil rangda bo‘ladi. Shundan kelib chiqadigan bo‘lsak, venoz qon (vena tomirlarida oqadigan qon)da kislorod kam bo‘ladi va shuning uchun uning rangi ko‘kimtir bo‘ladi. 

Optik illyuziya
Venoz qoning ko‘kimtir rang hosil qilishi tanadagi barcha tomirlarning rangi nima uchun ko‘k rangda degan savolga javob bo‘la olmaydi. Bu yerda boshqa bir masala – optik illyuziya bor. 

Yorug‘lik. Fizikani yaxshi o‘qiganlar bilishadiki, biz turli ranglarni turli darajada qaytadigan yorg‘lik nurlari orqali ko‘ramiz. Har bir yorug‘lik to‘lqini har xil uzunlikka ega. Masalan, binafsharang to‘lqinlarning uzunligi 450 nanometrga teng, qizil rangniki esa 630 nanometrga yetadi. Ya’ni yorug‘lik biror nimaga tushganda nur qaytaradi, bu esa bizning ko‘zimizga rang bo‘lib ko‘rinadi. Shundan kelib chiqadigan bo‘lsak, biz ko‘rayotgan har bir narsa yorug‘lik to‘lqinlarining aksidir. 
Qizil to‘lqinlar ichkariga kirib, gemoglobin bilan so‘rilib ketadi, deyarli qaytarilmaydi. Lekin ko‘k to‘lqinlar deyarli butunlay aks etadi. Shuning uchun, tomirlarning rangini ko‘k deymiz. 

Buni yanada yaxshiroq tushinish uchun qo‘lingizga qizil chiroq tushirib ko‘ring. Bunda tomirlaringiz o‘rnida faqat qora chiziqlarni ko‘rasiz. Agar qo‘lingizga ko‘k chiroq tushiradigan bo‘lsangiz hech qanday tomirlarni ko‘rmaysiz. 

XIX asr aristokratlarida oq teri zodagonlik belgisi hisoblanar edi. Ular har doim quyosh nuridan saqlanib yurib, deyarli umuman qorayishmagan (zagar olishmagan). Shuning uchun aristokratlarning oppoq terisida ko‘k tomirlar ko‘proq sezilib turgan. Qoraygan terida esa tomirlarning rangi deyarli sezilmagan. Xuddi mana shu sabab “ko‘k qonli odam” atamasi paydo bo‘lgan.