Швеция ва Англия олимлари томонидан олиб борилган янги тадқиқот кофеиннинг (ичимликлар таркибида мавжуд бўлган психоактив модда) юқори қон даражаси, семириш ва 2-тоифа диабет хавфи ўртасидаги боғлиқликни аниқлаган.
Олимлар аввалроқ қаҳва истеъмол қилиш ва диабет хавфини камайтириш ўртасидаги боғлиқликни аниқлаган эди. Аммо бундай тадқиқотлар асосан кузатиш маълумотларига асосланган, шунинг учун улар сабаб ва таъсир ҳақида эмас, балки фақат фактларнинг ўзаро боғлиқлиги ҳақида фикр билдиришлари мумкин эди. Менделиан рандомизация (натижага таъсир қилишнинг сабабини ўрганиш учун генлардаги ўзгаришлардан фойдаланиш усули) ёрдамида янги маълумотлар олинган. Бу битта белги учун маълум генетик омиллар мавжудлиги иккинчи белгининг имкониятларига бевосита таъсир қилиши мумкинлигини текшириш имконини беради.
Бу ҳолатда, мутахассислар жамоаси одамларда секинроқ кофеин алмашинуви билан боғлиқ иккита кенг тарқалган генетик вариантга эътибор қаратди. Натижада, бу одамлар бошқа одамларга қараганда ўртача кофеинни камроқ истеъмол қилсалар ҳам, қонда унинг миқдори юқори бўлади.
Бошқа узоқ муддатли тадқиқотларда 10 000 га яқин кўнгиллиларнинг маълумотларини таҳлил қилиб, улар ушбу генетик вариантларга эга бўлганда 2-тоифа диабет, юрак-қон томир касалликлари ва бошқа хавф омилларининг ривожланиш эҳтимоли камроқ ёки йўқлигини кузатишган.
Маълум бўлишича, кофеиннинг юқори қон даражасига генетик мойил бўлган одамларда тана массаси индекси юқори, тана ёғи ва 2-тоифа диабетга эга бўлиш эҳтимоли эса камроқ. Олимлар шунингдек, вазни паст бўлган одамларда қандли диабетга чалиниш эҳтимоли 43 фоизга кам бўлишини ҳисоблаб чиқди. Аммо генетик вариантлар ва юрак-қон томир касалликлари хавфи ўртасидаги боғлиқликни аниқлаб бўлмайди.
Муаллифлар ушбу тадқиқотда чекловлар борлигини тан олишади. Хусусан, барча иштирокчилар европаликлар эди, шунинг учун натижалар, масалан, осиёлик одамлар учун фарқ қилиши мумкин. Шуни ҳам ҳисобга олиш керакки, Мендел рандомизацияси одатда икки омил ўртасидаги сабаб-оқибат муносабатларини аниқлашда бошқа турдаги тадқиқотларга қараганда яхшироқ бўлса-да, у ҳам мукаммал эмас. Бундан ташқари, худди шу турдаги тадқиқотлар ҳам мавжуд бўлиб, уларда кофеинни истеъмол қилиш ва диабет хавфини камайтириш ўртасида ҳеч қандай боғлиқлик аниқланмаган.
Аммо тадқиқот натижаларини бутунлай рад этмаслик керак. Инсон танасида қаҳва ичиш қандли диабет ва семириб кетиш хавфини қандай камайтириши мумкинлигини аниқ кўрсатадиган механизмлар мавжуд. Хусусан, кофеин иштаҳага қисқа муддатли таъсир кўрсатади ва шунингдек, тананинг ёғларни эритиш ва энергия чиқариш қобилиятини оширади.
Муаллифларнинг таъкидлашича, калориясиз кофеинли ичимликлар семириш ва 2-тоифа диабет хавфини камайтиришга ёрдам берадими ёки йўқлигини баҳолаш учун янги рандомизацияланган назорат остида синовлар ўтказиш зарур.
Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!
Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!