$
12254.27 UZS
-30.89
147.89 UZS
-0.73
14516.41 UZS
1.49
31° Кечаси 18°

Мизофобия нима ва ундан қандай қутулиш мумкин?

15:30 / 08.05.2023

Мизофобия (гермофобия, басиллофобия) бу бирор жисмда бўладиган микроорганизмлар, яъни микробларга нисбатан патологик қўрқув ҳисобланади.

Умуман олганда, зарарли бактериялардан қўрқиш одатий ҳол бўлиб, микроблар ҳақидаги фикрлар доимо инсонни таъқиб қилади ва унинг хатти-ҳаракати ҳамда фаровонлигини ўзгартира бошлайди, сўнгра бу қўрқувлар фобияга, яъни доимий амалиётга айланади. Мисол учун, инсон эшик тутқичини ушлаб туролмаса, унда бактериялар мавжуд деган фикр бўлиши мумкин, у қўлларини чексиз ювади ва ўзи тегинадиган барча юзаларни дезинфекция қила бошлайди.

Бу қўрқув ижтимоий муаммоларга ҳам олиб келиши мумкин. Бирор киши атрофдагилар билан қўл бериб, саломлашишдан қўрқиши, беихтиёр бирор касаллик юқмаслиги учун улардан узоқроқ туриши, жамоат жойларига, жумладан дўконлар, ресторанлар ва кафеларга боришда қийналиши мумкин.

Бундай ҳолатлар, айниқса, коронавирус пандемияси давридан сўнг янада оммалашди.

Мизофобия обсессив-компульсив (муккасидан кетиш, одатийлик) бузилишнинг кенг тарқалган аломатидир. Буни одамнинг тинчини бузувчи – интрузив фикрлар таъқиб қиладиган ҳолат сифатида ҳам баҳолаш мумкин. Шундан сўнг, инсон ташвиш ва мажбурийлик ҳолатларини бартараф этиш учун такрорий ҳаракатлар қила бошлайди. Мисол учун, агар бирор кишини ифлосланиш ва бактериялар ҳақидаги фикрлар безовта қилса, у тез-тез ва узоқ вақт давомида қўлларини ювиб юриши мумкин.

Шу билан бирга, обсессив-компульсив бузилиш ҳар доим ҳам микроблардан қўрқиш дегани эмас. Ушбу касалликка чалинган одамлар турли хил интрузив фикрлардан ҳам азият чекиши мумкин.

Мизофобия нима учун пайдо бўлади?

Ўзига хос фобиялар 30 фоиз ҳолларда аждодлардан “мерос” бўлиб ўтади, шунинг учун ота-оналаримиз ёки бошқа яқин қариндошларимиз мантиқсиз қўрқувлардан азият чеккан бўлса, буни омадсизлик сифатида қабул қилишимиз мумкин. Аслида қўрқув ҳам буюк инъом, чунки маълум нарсадан қўрқиш инсонларни чегаралаб туради ва атроф-муҳитга нисбатан иммунитетни шакллантиради.

Нафақат генлар, балки атроф-муҳитнинг таъсири ҳам қийматга эга бўлиши мумкин. Мисол учун, агар ота-оналар микроблардан қўрқишса, болалар бактерияларни ёвузлик, деб билиб, ўзларини улардан ҳимоя қилишга ҳаракат қилади. Бундан ташқари, фобия салбий тажрибадан – жиддий касаллик ёки ундан кейинги асоратлардан ҳам келиб чиқиши кўп учрайдиган амалиёт.

Бундан ташқари, замонавий дунё мизофобия ривожланишига ҳисса қўшаётганга ўхшайди. Бактерияларни демонизация қилувчи (ёвуз қилиб кўрсатиш) рекламалар туфайли одамлар микроорганизмлардан тобора кўпроқ қўрқиб бормоқда ва атрофдаги ҳамма нарсани – уйдаги юзадан тортиб ўз терисигача стерилизация қилишга интилади.

Мизофобия бор-йўқлигини қандай аниқлаш мумкин?

Фобия инсоннинг ҳамроҳи бўлиши мумкин, агар:

кимдир қўлларини тез-тез ювса, баъзан буни бир неча марта кетма-кет ёки асоссиз узоқ вақт давомида бажарса;
микроблар билан алоқа қилмаслик учун қўлқоп кийиб юриш;
ижтимоий алоқалардан қочиш, ҳатто яқин одамлардан ҳам эҳтиёт бўлиши мумкин;
тез-тез ишлатадиган нарсаларни, масалан, автомобиль пулти ёки рулни махсус ғилоф билан беркитиб юриш;
жамоат жойларида, жумладан, ҳожатхоналар, дўконлар ва ресторанларда ўтказиладиган вақтни қисқартириш;
кунига кўп марта душ қабул қилиш;
ҳар сафар нотаниш нарсага нисбатан дезинфекциялаш воситасидан фойдаланиш ва ҳоказо.

Мизофобия, шунингдек, ташвишнинг жисмоний белгиларига олиб келиши мумкин:

кўнгил айниши;
бош айланиши;
бўғилиш;
тез-тез юрак уриши;
титроқ;
кучли терлаш.

Агар ушбу фобиянинг аломатлари инсон ҳаётига, иш фаолиятига ва таълим олишига халақит берса, имкониятларини чегаралаб қўйса, муносабатларни мураккаблаштирса ва ноқулайлик туғдирса, малакали терапевт билан маслаҳатлашиш ҳақида ўйлаши керак.

Мизофобия билан курашиш мумкинми?

Ҳар қандай фобияга қарши когнитив хатти-ҳаракатлар терапияси, хусусан, десенситизация (мойилликни камайтириш) процедуралари ёки таъсир қилиш терапияси ёрдамида курашиш мумкин. Инсон булар ёрдамида яхши даволанади.

Техниканинг моҳияти шундан иборатки, инсон аста-секин ўз тезлигида ва қулай муҳитда қўрқув объектига дуч келади ва унга кўника бошлайди. Мисол учун, у ифлос нарсага тегади, кейин эса бир муддат қўлларини ювмайди, дам олишга ва тинчланишга ҳаракат қилади. Вақт ўтиши билан қўрқув заифлашади ҳамда инсон ҳақиқий ҳаётда ўзи учун қўрқинчли нарсаларга ҳам ўрганиб қолади.

Агар фобияга қўшимча равишда уларда обсессив-компулсив бузилиш ҳам бўлса, психиатр даволаш режасига серотонинни қайта юклашнинг селектив инхибиторлари (моддалар реакциясига таъсир қилувчи модда) каби фармакологик ёрдамни киритиши мумкин.

Ушбу дорилар одатда депрессияни даволаш учун ишлатилади, аммо улар одатланиб қолиш аломатларини енгиллаштиришга ҳам ёрдам беради.


Лайфстайл


														
														Трендлар туфайли йўқотилаётган ўзлик

Трендлар туфайли йўқотилаётган ўзлик

Тренд ортидан қувиш, гўёки бошқалардан орқада қолмасликка уриниш инсонни ўзидан узоқлаштиради. У Инстаграмъдаги “идеал ҳаёт”…
12:17 / 10.08.2025

														
														Шошилинч ҳаётдан сокинлик сари: “Slow living” нима ва нега ҳозир бунинг айни пайти?

Шошилинч ҳаётдан сокинлик сари: “Slow living” нима ва нега ҳозир бунинг айни пайти?

Секин ҳаёт (slow living) нима?“Slow living” — бу ҳар бир кунни, ҳар бир ҳаракатни, ҳар бир дақиқани онгли равишда яшаш фалса…
12:18 / 26.05.2025

														
														Уй бекалари учун мотивацион тавсиялар

Уй бекалари учун мотивацион тавсиялар

Уй бекаси бўлиш — бу оддийликда мукаммаллик яратиш санъатидир. Уй бекалари — оиланинг юраги, муҳитнинг меъмори.
15:19 / 30.04.2025

														
														“Кальмар ўйини” сериали актрисаси саратондан вафот этди

“Кальмар ўйини” сериали актрисаси саратондан вафот этди

“Кальмар ўйини” сериалининг иккинчи мавсумида собиқ полиция ходими Хван Чжун-Хонинг онаси ролини ижро этган актриса Ли Жу-ши…
09:46 / 04.02.2025

														
														Нонушта учун энг зарарли озиқ-овқатларнинг рўйхати билан танишинг

Нонушта учун энг зарарли озиқ-овқатларнинг рўйхати билан танишинг

Балансли нонушта қилиш яхшироқ умумий овқатланиш билан боғлиқ бўлиб, танангизни руҳий ва жисмоний қийинчиликларни енгиш учун…
13:32 / 25.01.2025

														
														Инсайдер iPhone 17 Pro дизайни ва хусусиятлари ҳақида маълумот берди

Инсайдер iPhone 17 Pro дизайни ва хусусиятлари ҳақида маълумот берди

Флагман нафақат инновацион камера, балки одатий стандартларни ўзгартирувчи ноёб орқа панель дизайнини ҳам олади.
11:13 / 25.01.2025

														
														Россияда криптосауналар ишлаб чиқилди: улар сизни иситиб қўяди ва крипто пул олади

Россияда криптосауналар ишлаб чиқилди: улар сизни иситиб қўяди ва крипто пул олади

Санкт-Петербургдаги Luxury World Spa компанияси “Криптосауна” лойиҳасини тақдим этди. Янги маҳсулот ASIC (криптовалюта қазиб…
10:35 / 25.01.2025

														
														Ижтимоий тармоқлардан фойдаланишни тўхтатишнинг фойдаси бўлдими?

Ижтимоий тармоқлардан фойдаланишни тўхтатишнинг фойдаси бўлдими?

Ушбу тадқиқот амалга оширилгандан сўнг ўқувчиларнинг кўрсаткичлари ошган.
15:29 / 18.01.2025

														
														2025 йилда қандай кроссовкалар мода бўлади?

2025 йилда қандай кроссовкалар мода бўлади?

Кроссовкалар ҳеч қачон модадан қолмайдиган, қулай оёқ кийим ҳисобланади. Фақатгина ҳар йили уларнинг қайсидир тури, айниқса,…
13:02 / 16.01.2025

Бу ҳам қизиқ

Тошкентда 6 мингдан ортиқ чиптасиз йўловчи жаримага тортилди

Тошкентда 6 мингдан ортиқ чиптасиз йўловчи жаримага тортилди

Бу тартиб жамоат транспортининг сифатли ва барқарор ишлашини таъминлашга қаратилган.
11:08 / 18.09.2025
Трамп АҚШ антифашистлар ҳаракатини террорчи ташкилот деб эълон қилди

Трамп АҚШ антифашистлар ҳаракатини террорчи ташкилот деб эълон қилди

АҚШ президенти Доналд Трамп Америка антифашистлар ҳаракатини террористик ташкилот деб тан олганини айтди. У бу ҳақда Truth S…
11:16 / 18.09.2025
Бугун Шавкат Мирзиёев Наманган вилоятига ташриф буюради

Бугун Шавкат Мирзиёев Наманган вилоятига ташриф буюради

Шунингдек, Президент “Камбағалликдан фаровонлик сари” III халқаро форумининг очилиш маросимида иштирок этади ва нутқ сўзлайд…
09:13 / 16.09.2025
Хитойда иккита учар машина тўқнашди

Хитойда иккита учар машина тўқнашди

“Хитойнинг Чангчун шаҳрида бўлиб ўтган ҳаво шоуси машқлари пайтида иккита учар машина тўқнашди”, – дея хабар бермоқда Bloomb…
16:32 / 17.09.2025
Хитой ҳайвонот боғи шимпанзега ТикТок кўрсатишни тақиқлади

Хитой ҳайвонот боғи шимпанзега ТикТок кўрсатишни тақиқлади

Болангизга телефон беришдан олдин ҳам ўйлаб кўринг.
15:45 / 17.09.2025
АҚШ ва Хитой ТикТокъни сотиш бўйича битимга эришди

АҚШ ва Хитой ТикТокъни сотиш бўйича битимга эришди

Bloomberg хабарига кўра, TikTok ижтимоий тармоғи Oracle, Andreessen Horowitz ва Silver Lake инвестиция компанияларига кирувч…
16:53 / 17.09.2025
1 ноябрдан талабалар ижара тўловининг бир қисмини қайтариш бўйича ЙИДХП (мй.гов.уз)га мурожаат қилишлари мумкин бўлади

1 ноябрдан талабалар ижара тўловининг бир қисмини қайтариш бўйича ЙИДХП (мй.гов.уз)га мурожаат қилишлари мумкин бўлади

Қарорга кўра, 2026 йил 1 майдан ногиронликни белгилаш бўйича давлат хизматини кўрсатишда фуқароларга тиббиёт муассасаларига …
11:32 / 17.09.2025
Сурхондарёда ҳакамлик суди масъул ходими қўлга олинди

Сурхондарёда ҳакамлик суди масъул ходими қўлга олинди

Ҳозирда унга нисбатан Жиноят Кодексининг 168-моддаси 3-қисми “в” банди ва 28,211-моддаси 1-қисми билан жиноят иши қўзғатилиб…
12:40 / 17.09.2025
Люксембург ҳам Фаластинни тан олишга тайёр

Люксембург ҳам Фаластинни тан олишга тайёр

Бу қадамлар халқаро майдонда тинчлик, адолат ва инсонийлик тамойилларига асосланган сиёсатнинг тараққиёти сифатида қаралмоқд…
17:01 / 17.09.2025
Жапаров Жалолобод шаҳрини Манас деб қайта номлаш тўғрисидаги қонунни имзолади

Жапаров Жалолобод шаҳрини Манас деб қайта номлаш тўғрисидаги қонунни имзолади

Бу ҳақда Қирғизистон раҳбарининг матбуот хизмати хабар берди.
09:29 / 18.09.2025

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!