$
12634.34 UZS
-18.98
162.37 UZS
0.48
14821.34 UZS
-0.76
36° Кечаси 23°

Мизофобия нима ва ундан қандай қутулиш мумкин?

15:30 / 08.05.2023

Мизофобия (гермофобия, басиллофобия) бу бирор жисмда бўладиган микроорганизмлар, яъни микробларга нисбатан патологик қўрқув ҳисобланади.

Умуман олганда, зарарли бактериялардан қўрқиш одатий ҳол бўлиб, микроблар ҳақидаги фикрлар доимо инсонни таъқиб қилади ва унинг хатти-ҳаракати ҳамда фаровонлигини ўзгартира бошлайди, сўнгра бу қўрқувлар фобияга, яъни доимий амалиётга айланади. Мисол учун, инсон эшик тутқичини ушлаб туролмаса, унда бактериялар мавжуд деган фикр бўлиши мумкин, у қўлларини чексиз ювади ва ўзи тегинадиган барча юзаларни дезинфекция қила бошлайди.

Бу қўрқув ижтимоий муаммоларга ҳам олиб келиши мумкин. Бирор киши атрофдагилар билан қўл бериб, саломлашишдан қўрқиши, беихтиёр бирор касаллик юқмаслиги учун улардан узоқроқ туриши, жамоат жойларига, жумладан дўконлар, ресторанлар ва кафеларга боришда қийналиши мумкин.

Бундай ҳолатлар, айниқса, коронавирус пандемияси давридан сўнг янада оммалашди.

Мизофобия обсессив-компульсив (муккасидан кетиш, одатийлик) бузилишнинг кенг тарқалган аломатидир. Буни одамнинг тинчини бузувчи – интрузив фикрлар таъқиб қиладиган ҳолат сифатида ҳам баҳолаш мумкин. Шундан сўнг, инсон ташвиш ва мажбурийлик ҳолатларини бартараф этиш учун такрорий ҳаракатлар қила бошлайди. Мисол учун, агар бирор кишини ифлосланиш ва бактериялар ҳақидаги фикрлар безовта қилса, у тез-тез ва узоқ вақт давомида қўлларини ювиб юриши мумкин.

Шу билан бирга, обсессив-компульсив бузилиш ҳар доим ҳам микроблардан қўрқиш дегани эмас. Ушбу касалликка чалинган одамлар турли хил интрузив фикрлардан ҳам азият чекиши мумкин.

Мизофобия нима учун пайдо бўлади?

Ўзига хос фобиялар 30 фоиз ҳолларда аждодлардан “мерос” бўлиб ўтади, шунинг учун ота-оналаримиз ёки бошқа яқин қариндошларимиз мантиқсиз қўрқувлардан азият чеккан бўлса, буни омадсизлик сифатида қабул қилишимиз мумкин. Аслида қўрқув ҳам буюк инъом, чунки маълум нарсадан қўрқиш инсонларни чегаралаб туради ва атроф-муҳитга нисбатан иммунитетни шакллантиради.

Нафақат генлар, балки атроф-муҳитнинг таъсири ҳам қийматга эга бўлиши мумкин. Мисол учун, агар ота-оналар микроблардан қўрқишса, болалар бактерияларни ёвузлик, деб билиб, ўзларини улардан ҳимоя қилишга ҳаракат қилади. Бундан ташқари, фобия салбий тажрибадан – жиддий касаллик ёки ундан кейинги асоратлардан ҳам келиб чиқиши кўп учрайдиган амалиёт.

Бундан ташқари, замонавий дунё мизофобия ривожланишига ҳисса қўшаётганга ўхшайди. Бактерияларни демонизация қилувчи (ёвуз қилиб кўрсатиш) рекламалар туфайли одамлар микроорганизмлардан тобора кўпроқ қўрқиб бормоқда ва атрофдаги ҳамма нарсани – уйдаги юзадан тортиб ўз терисигача стерилизация қилишга интилади.

Мизофобия бор-йўқлигини қандай аниқлаш мумкин?

Фобия инсоннинг ҳамроҳи бўлиши мумкин, агар:

кимдир қўлларини тез-тез ювса, баъзан буни бир неча марта кетма-кет ёки асоссиз узоқ вақт давомида бажарса;
микроблар билан алоқа қилмаслик учун қўлқоп кийиб юриш;
ижтимоий алоқалардан қочиш, ҳатто яқин одамлардан ҳам эҳтиёт бўлиши мумкин;
тез-тез ишлатадиган нарсаларни, масалан, автомобиль пулти ёки рулни махсус ғилоф билан беркитиб юриш;
жамоат жойларида, жумладан, ҳожатхоналар, дўконлар ва ресторанларда ўтказиладиган вақтни қисқартириш;
кунига кўп марта душ қабул қилиш;
ҳар сафар нотаниш нарсага нисбатан дезинфекциялаш воситасидан фойдаланиш ва ҳоказо.

Мизофобия, шунингдек, ташвишнинг жисмоний белгиларига олиб келиши мумкин:

кўнгил айниши;
бош айланиши;
бўғилиш;
тез-тез юрак уриши;
титроқ;
кучли терлаш.

Агар ушбу фобиянинг аломатлари инсон ҳаётига, иш фаолиятига ва таълим олишига халақит берса, имкониятларини чегаралаб қўйса, муносабатларни мураккаблаштирса ва ноқулайлик туғдирса, малакали терапевт билан маслаҳатлашиш ҳақида ўйлаши керак.

Мизофобия билан курашиш мумкинми?

Ҳар қандай фобияга қарши когнитив хатти-ҳаракатлар терапияси, хусусан, десенситизация (мойилликни камайтириш) процедуралари ёки таъсир қилиш терапияси ёрдамида курашиш мумкин. Инсон булар ёрдамида яхши даволанади.

Техниканинг моҳияти шундан иборатки, инсон аста-секин ўз тезлигида ва қулай муҳитда қўрқув объектига дуч келади ва унга кўника бошлайди. Мисол учун, у ифлос нарсага тегади, кейин эса бир муддат қўлларини ювмайди, дам олишга ва тинчланишга ҳаракат қилади. Вақт ўтиши билан қўрқув заифлашади ҳамда инсон ҳақиқий ҳаётда ўзи учун қўрқинчли нарсаларга ҳам ўрганиб қолади.

Агар фобияга қўшимча равишда уларда обсессив-компулсив бузилиш ҳам бўлса, психиатр даволаш режасига серотонинни қайта юклашнинг селектив инхибиторлари (моддалар реакциясига таъсир қилувчи модда) каби фармакологик ёрдамни киритиши мумкин.

Ушбу дорилар одатда депрессияни даволаш учун ишлатилади, аммо улар одатланиб қолиш аломатларини енгиллаштиришга ҳам ёрдам беради.


Лайфстайл


														
														Шошилинч ҳаётдан сокинлик сари: “Slow living” нима ва нега ҳозир бунинг айни пайти?

Шошилинч ҳаётдан сокинлик сари: “Slow living” нима ва нега ҳозир бунинг айни пайти?

Секин ҳаёт (slow living) нима?“Slow living” — бу ҳар бир кунни, ҳар бир ҳаракатни, ҳар бир дақиқани онгли равишда яшаш фалса…
12:18 / 26.05.2025

														
														Уй бекалари учун мотивацион тавсиялар

Уй бекалари учун мотивацион тавсиялар

Уй бекаси бўлиш — бу оддийликда мукаммаллик яратиш санъатидир. Уй бекалари — оиланинг юраги, муҳитнинг меъмори.
15:19 / 30.04.2025

														
														“Кальмар ўйини” сериали актрисаси саратондан вафот этди

“Кальмар ўйини” сериали актрисаси саратондан вафот этди

“Кальмар ўйини” сериалининг иккинчи мавсумида собиқ полиция ходими Хван Чжун-Хонинг онаси ролини ижро этган актриса Ли Жу-ши…
09:46 / 04.02.2025

														
														Нонушта учун энг зарарли озиқ-овқатларнинг рўйхати билан танишинг

Нонушта учун энг зарарли озиқ-овқатларнинг рўйхати билан танишинг

Балансли нонушта қилиш яхшироқ умумий овқатланиш билан боғлиқ бўлиб, танангизни руҳий ва жисмоний қийинчиликларни енгиш учун…
13:32 / 25.01.2025

														
														Инсайдер iPhone 17 Pro дизайни ва хусусиятлари ҳақида маълумот берди

Инсайдер iPhone 17 Pro дизайни ва хусусиятлари ҳақида маълумот берди

Флагман нафақат инновацион камера, балки одатий стандартларни ўзгартирувчи ноёб орқа панель дизайнини ҳам олади.
11:13 / 25.01.2025

														
														Россияда криптосауналар ишлаб чиқилди: улар сизни иситиб қўяди ва крипто пул олади

Россияда криптосауналар ишлаб чиқилди: улар сизни иситиб қўяди ва крипто пул олади

Санкт-Петербургдаги Luxury World Spa компанияси “Криптосауна” лойиҳасини тақдим этди. Янги маҳсулот ASIC (криптовалюта қазиб…
10:35 / 25.01.2025

														
														Ижтимоий тармоқлардан фойдаланишни тўхтатишнинг фойдаси бўлдими?

Ижтимоий тармоқлардан фойдаланишни тўхтатишнинг фойдаси бўлдими?

Ушбу тадқиқот амалга оширилгандан сўнг ўқувчиларнинг кўрсаткичлари ошган.
15:29 / 18.01.2025

														
														2025 йилда қандай кроссовкалар мода бўлади?

2025 йилда қандай кроссовкалар мода бўлади?

Кроссовкалар ҳеч қачон модадан қолмайдиган, қулай оёқ кийим ҳисобланади. Фақатгина ҳар йили уларнинг қайсидир тури, айниқса,…
13:02 / 16.01.2025

														
														Такчи – Кореянинг машҳур анъанавий ўйини

Такчи – Кореянинг машҳур анъанавий ўйини

Такчи – бу Корея маданиятида болалар ва катталар орасида машҳур бўлган ўйин бўлиб, оддий, аммо қизиқарли! Ўйин учун фақат қа…
16:09 / 15.01.2025

														
														2024 йилда энг юқори даромад келтирган фильмлар рўйхати

2024 йилда энг юқори даромад келтирган фильмлар рўйхати

2024 йил кино саноати учун жуда муваффақиятли йил бўлди. Кўплаб кутилган премьералар ва кутилмаган хитлар томошабинларни кин…
15:40 / 15.01.2025

Бу ҳам қизиқ

Ўзбекистон мустақиллигининг 34 йиллиги юртимиз бўйлаб кенг нишонланади

Ўзбекистон мустақиллигининг 34 йиллиги юртимиз бўйлаб кенг нишонланади

“Ўзбекистон Республикаси давлат мустақиллигининг ўттиз тўрт йиллик байрамига тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш тўғрисида”ги п…
17:11 / 11.07.2025
Чиқинди хизматларидан қарздор абонентларнинг август ойидан бошлаб электр энергияси тўловига чеклов ўрнатилади

Чиқинди хизматларидан қарздор абонентларнинг август ойидан бошлаб электр энергияси тўловига чеклов ўрнатилади

Ушбу тартиб 2025 йил 30 июнгача бўлган қарздорликларга татбиқ этилмайди.
20:34 / 11.07.2025
Европа комиссияси президенти: “Доналд Трамп савдо урушини бошламоқда”

Европа комиссияси президенти: “Доналд Трамп савдо урушини бошламоқда”

Сиёсатчининг сўзларига кўра, музокаралар бесамар кетса, АҚШга жавоб чоралари қўлланилади
21:33 / 12.07.2025
Тошкент шаҳри марказидаги бир қанча кўчаларда ҳаракат қилиш вақтинча чекланади

Тошкент шаҳри марказидаги бир қанча кўчаларда ҳаракат қилиш вақтинча чекланади

Пойтахт ҳокимлиги ноқулайликлар учун узр сўраган
22:22 / 11.07.2025
Суриянинг муваққат президенти Озарбайжонга келди

Суриянинг муваққат президенти Озарбайжонга келди

Озарбайжон раҳбари бу учрашувни ўта муҳим деб атаган
19:59 / 12.07.2025
Тошкентда ЙПХ ходими хизмат автомобилида мотоциклчи билан пойга уюштирди

Тошкентда ЙПХ ходими хизмат автомобилида мотоциклчи билан пойга уюштирди

Аммо, Худойберганов ЙПХ ходимининг хизмат машинасида пойтахтнинг марказий кўчасида катта тезликда ҳаракатланиб, мотоциклчи б…
14:59 / 12.07.2025
Бахтиёр Саидов Афғонистон ташқи ишлар вазири билан учрашди

Бахтиёр Саидов Афғонистон ташқи ишлар вазири билан учрашди

Учрашувда кўплаб долзарб масалалар муҳокама қилинди
21:23 / 11.07.2025
Қўшни давлатларда куйдирги тарқалди: Ўзбекистонда қандай чоралар кўрилмоқда?

Қўшни давлатларда куйдирги тарқалди: Ўзбекистонда қандай чоралар кўрилмоқда?

Сўнгги вақтларда қўшни республикалар, хусусан Тожикистон ва Қозоғистонда ҳайвонлар ўртасида куйдирги билан касалланиш ҳолатл…
15:55 / 12.07.2025
Ислом меросининг бебаҳо хазинаси Лондонда намойиш этилди

Ислом меросининг бебаҳо хазинаси Лондонда намойиш этилди

Лондонда муҳим маданий воқеа бўлиб ўтди
18:16 / 11.07.2025
Самарқандда сифатсиз қурилаётган мактаблар бузиб ташланди

Самарқандда сифатсиз қурилаётган мактаблар бузиб ташланди

Уларда реконструкция ишлари сифатсиз ҳолда амалга оширилаётгани аниқланган.
17:34 / 12.07.2025

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!