Vahima qilyapti, demang-u, zamonaviy avtomashinalar yaqin kelajakda uchta yirik muammoga duch kelishi mumkin. Ya’ni, avtomobil transporti aholining boy qatlami ega bo‘la oladigan hashamatli ustunlik darajasidan oddiy  maishiy texnika toifasiga tushib qoladi. Xuddi oddiy smartfonlar kabi. Va buning natijasida sizda turli “boshog‘riq”lar paydo bo‘lishni boshlaydi.

Eskisini tuzatguncha yangisini sotib olgan ma’qul

Hozirgi kunda insoniyat iste’mol, qayta ishlash va bir marta buyumlar olamida yashamoqda. Avtomobil qanchalik zamonaviylashgani sari bir marta foydalaniladigan buyumga o‘xshab boraveradi. Metall o‘rniga plastmassa, asl charm o‘rniga charm o‘rnini bosuvchi qoplama, po‘lat va quyma temir o‘rniga alyuminiy ehtiyot qismlar. Ularning ijobiy tomoni va iqtisodiy foydasi borligi aniq, biroq global miqyosda oladigan bo‘lsak, biz tobora smartfonlar darajasiga tushib bormoqdamiz.

Zamonaviy smartfonning biror joyi buzilsa, ta’mirlash uchun yangi telefonning deyarli teng yarmi miqdorida pul sarflashingiz kerak. Masalan, eski iPhone’ning yangi batareyasi o‘sha eski qurilmaning bozorda sotish mumkin bo‘lgan bahosiga teng. Xuddi shu narsa hozirda avtomobillar bilan sodir bo‘lmoqda. Mashina motori yoki korobkasini kapitalizatsiya qilish yangisini sotib olishdan juda qimmatga tushadi. “Almashtirgandan ko‘ra, tinchgina yangisini sotib olganim ma’qul”, deydiganlar ham topiladi.

Elektron qurilmalar ishidagi nosozlik

Hozirgi kunda avtomobillarni elektron qurilmalarsiz tasavvur etib bo‘lmaydi. Ularning o‘ta mo‘rt bo‘lishi barchaga ma’lum. Bittasini tuzatib ulgurmay, ikkinchisi ishdan chiqadi. Dasturiy ta’minot nosozliklarini-ku, aytmay qo‘yavering. Aksiga olib, mashinaning hozir hamma murvati elektron bo‘lib ketgan: dvigatelni boshqarishdan tortib, uskunalar paneliga qadar. Buning yorqin misoli Range Rover avtomobili – ABS sensori ishlamaydi, lyuk ochilmay qoladi, ayrim chiroqlari o‘chib qoladi va boshqa bir qator kamchiliklar. 

Muammo shundaki, elektron muammolarni oddiy asbob-uskunalar bilan bartaraf etib bo‘lmaydi. Vasya tog‘a qo‘lida bir olam gaykalari bilan kelib, mashinangizni tuzatib berishiga umid qilmang. Bu sizga mexanik muammoni bartaraf etish emas. Buning uchun maxsus mutaxassis va jihozlar kerak. Xizmat narxi ham shunga yarasha juda qimmat bo‘ladi.

Mashinaning tez eskirishi
Oxirgi global muammo – bu, mashinaning tez eskirishi. Eskirgan deganda texnologiyasi va mexanik holati nazarda tutilmaydi. Balki elektron tizimlari hisobga olinadi. Mexanik jihatdan mashinalar deyarli rivojlanmaydi. Muhandislar yangi motor, korobka yoki dizaynni ishlab chiqmaydi. Ya’ni avtomashinalarda avlod almashganda platformalari o‘zgarmaydi. Shunchaki eskisi yangilanib, takomillashtiriladi. Eskirish intellektual elektron tizimlar, kiberxavfsizlik bilan bog‘liq. 

Aytaylik, menda bir smartfon bor. U ikki yil ishlab qo‘ygan. Buning ustiga hozir ham to‘liq ishlamoqda, hatto batareyasi ham. Ammo u har yangilangandan keyin borgan sari ahmoqona ishlay boshladi. Ushbu muammo “tishlangan olma” texnologiyasining ko‘plab muxlislariga yaxshi tanish. Yangi iPhone chiqarilishidan oldin, tizim qotib ishlay boshlaydi. Telefon ishi borgan sari sekinlashadi, quvvati bir zumda tugab qoladi. Shundan keyin siz beixtiyor yangi modeldagi telefonni sotib olasiz.

Hozirgi kunda mashinalar bilan sodir bo‘layotgan voqea noutbuklar boshiga tushgan ishga o‘xshaydi. Yaqin kelajakda ularga texnik xizmat ko‘rsatish yoki modellarini yangilash tez orada tugab ketadi. Unda faqat matn tersam, nega endi yangisini sotib olishim kerak? Mazkur xabarning aks-sadosi o‘laroq noutbuk tizimida turli muammolar kelib chiqa boshladi. Windows’i o‘zi xohlagan vaqtda yangilanyapti. Ayrim funksiyalar ishida xatoliklar yuzaga kelyapti. Tasavvur qiling, mashinalarimiz bilan ham shunday hodisalar yuz bersa. Ular ham noutbuk yoki smartfon kabi ahvolga tushishini hech kim istamaydi. Chunki yangi mashina sotib olish unchalik arzonga tushmaydi.