Ирландия  бир вақтнинг ўзида мамлакат ва бутун бошли орол саналади. Айтгандай, уни Шимолий Ирландия билан адаштирманг яна. Шимолий Ирландия ҳам айнан мана шу орол таркибида жойлашган, аммо Буюк Британиянинг бир қисми саналади. Нима учун оролнинг тенг икки қисмга бўлингани кўпчилик учун қизиқ, тўғрими? Аслида у 800 йил давомида Буюк Британия мустамлакаси ҳисобланган. Аммо ХХ аср бошларида Ирландия мустақил бўлишга эришди. Шимолий қисм эса Бирлашган қиролликлар таркибида қолиш учун овоз берди. Бизнинг бугунги мақоламиз Мустақил Ирландия Республикаси ҳақида.

Иқлим

Бу ерни “Зумрад орол” дея аташлари бежизга эмас. Сабаби орол турли-туман ўсимликлар туфайли бутун йил давомида ям-яшил ҳолатда бўлади. Маҳаллий иқлим шароитлари кўпчиликка маъқул келмайди. Бу ердаги аксарият кунлар туманли ва ёмғирлидир. Оролда иссиқ ҳаво ҳам, қаҳратон кунлар ҳам бўлмайди. Юқори даражадаги намлик даражаси эса иссиқ кунлар ҳақида соғинишга мажбур қилади.

Мамлакат ҳудуди унчалик катта эмас, аҳоли сони ҳам 4,5 миллион кишига тенг, холос. Уларнинг асосий қисми маҳаллий ирландияликлар бўлиб, барчалари инглиз тилида сўзлашишади. Аммо мамлакатда ирланд тили расмий тил дея тан олинган.

Ирландия манзараларининг асосий қисми қишлоқ пейзажлари, яшил адирлар, сигирлар ва қўйлар сайр қилиб юрган далалардан иборатдир. Бу каби гўзалликлар мамлакат одамларига табиат билан бир тану жон бўлиб яшаш учун имкон беради. Аксарият  қишлоқлар ҳудуди бир неча гектарни ташкил қилади. Айрим уйлар эса ана шу қишлоқдаги ягона бино бўлиши ҳам мумкин.

Ўлканинг шаҳар аҳолиси ўзига хос ҳаёт тарзини олиб боради. Келинг, энди Ирландиянинг энг катта шаҳарлари билан танишиб чиқамиз.

Дублин

Рейтингимиздаги биринчи шаҳар – мамлакат пойтахти ва ўлканинг энг катта шаҳри бўлмиш Дублин саналади. Бу ерда 550 минг нафар инсон истиқомат қилади. Шаҳар атрофидаги ҳудудларни ҳам қўшиб ҳисоблаганда уларнинг сони 2 миллион кишини ташкил қилади, холос. Шаҳарда замонавий ва осмонўпар бинолар кўп эмас. Аммо ўрта асрлар архитектураси, антиқа ёдгорликлар ва турфа гулларнинг сон-саноғи йўқ.

Дублинда ҳалқаро банклар ва корпорацияларнинг бош офислари жойлашган. ИТ соҳаси компаниялари ва пиво тайёрлаш масканлари ҳаддан ташқари кўп.

Шаҳардаги асосий ва энг машҳур жойлардан бири “Templebar” саналади. Бу барлар ва паблар туманидир. Мазкур ҳудуд ҳеч қачон ухламайди. Шаҳарда дунёнинг турли бурчакларидан келган одамларни учратасиз, шу сабабли хорижликлар бу ерда қийналиб қолмасликлари аниқ.

Корк

Бу Ирландиянинг жанубий соҳили бўйлаб жойлашган эртакнамо шаҳар. Авлиё Патрик кўчаси шаҳарнинг асосий бульвари бўлиб, айнан шу ерда кўплаб дўкон ва кафеларни учратишингиз мумкин. Шаҳар Ирландиянинг савдо-сотиқ маркази саналади. Бу ерда ажойиб инглиз бозори ҳам бор.

Лимерик

Бу аҳоли сони бўйича Ирландиянинг 3 ўринда турадиган шаҳри бўлиб, ҳудудда озиқ-овқат ва тикувчилик соҳаси ривожланган. Бу ерлик одамлар машҳур тўр безакларининг ҳақиқий шайдоси бўладилар.

Иқтисодиёт

Ирландия иқтисодиётига фақатгина бир томондан қараб бўлмайди. Ўтмишда бу ночор яшайдиган, ривожланмаган аграр давлат саналган. Давлатдаги ҳолат эса инсонларнинг кўчиб кетишларига сабаб бўлган. Аммо ўлка Европа иттифоқи таркибига қўшилгач, юқори технологиялар мамлакатига айланди-қолди. Иқтисодиётда қишлоқ хўжалигининг ўрни ҳамон жуда катта бўлиб қолмоқда. Ирландия Европага мол гўшти ва сут маҳсулотларини етказиб берувчи энг йирик экспортчиларидан бири саналади. Аммо бугунги кунда иқтисодиётнинг фармацевтика, электроника ва информацион технологиялар соҳалари ҳам яхши ривожланган. “Amazon”, “Intel”, “Microsoft”, “Google”, “Facebook” каби гигантлар Ирландияга бир неча ўн миллиард миқдорида инвестиция киритган, бу ерда офислар ва ишлаб чиқариш масканларини ҳам очишган. Ирландияни “Европанинг силикон водийси” деб ҳам аташади. Бугунги кунда Ирландия энг тез ривожланиб борётган мамлакатлардан биридир. 2015 йилда Ирландия дунёдаги энг катта ЯИМ кўрсаткичларига эга мамлакатга айланди ва 26 фоизлик натижани қайд этди.

Орол ўз намунаси орқали ривожланган мамлакатлар билан алоқа қилиш ва бизнес учун керакли шароитларни яратиш мамлакатнинг ривожланишида жуда муҳим эканлигини кўрсатиб берди. 2000 йилдан бери у муҳожирлар, хусусан Шарқий Европа ва Осиёликлар учун қулай мамлакатлардан бири саналади. Мамлакатдаги ойлик маошлари 2017 йил натижаларига кўра 2,5 минг еврони ташкил қилади. Бу Германия ва Франция кўрсаткичларидан ҳам юқори натижа.

Транспорт

Ирландияда машиналар ҳаракати чап томонда бўлиб, йўллар жуда ҳам тор ва кўп ҳолларда тўғри назорат қилинмайди. Аммо Дублин шаҳрида икки қаватли автобуслар ва трамвайларни кўришингиз мумкин.

Мамлакатда метро йўқ, ҳаттоки Дублин шаҳрида ҳам. Ҳукумат вакиллари уни 2005 йилдаёқ қуришга ваъда берган эдилар, аслида. Аммо ҳамон натижа бўлмаяпти.

Одамлар

Гарчи ўлкада 5 миллионга яқин инсон истиқомат қилса ҳам, дунёдаги барча ирландлар сони 80 миллионга яқин эканлиги айтилади. Оғир даврларда ушбу ўлкадан одамларнинг аксарият қисми кўчиб кетган. Ирландларнинг кўпчилик қисми, аниқроғи 40 миллионга яқин гуруҳи АҚШда яшайди. Агар америкаликлар билан мулоқот қилсангиз, уларнинг ҳар учтадан бири аждодлари орасида ирландияликлар бўлгани ҳақида айтишади. Бундан ташқари, бир гуруҳ ирландлар Буюк Британия, Канада, Австралия ва бошқа мамлакатларда яшашади.

Ирланд ҳалқ куйлари ва рақсларини бутун дунё одамлари яхши билишади. Ирландлар табиатан ҳазилкаш, хушмуомала ва меҳмондўст бўлади. Мамлакат ўзининг паблари билан жуда машҳур. Одамлар ҳаётидаги ҳар қандай ҳодиса бар ва пабда нишонланади. Жума куни барча одамлар пабларда кўнгил ёзишади. Ойлик олса пабга, дўстлари билан учрашиш учун пабга, регби ва футбол кўриш учун яна ўша пабга боришади. Ирландлар хурсандчилик қилиш ва дам олишни яхши кўришади.

Бу ернинг одамлари  жуда ҳам эркин ҳаёт тарзини олиб боришади. Бошқа мамлакат одамлари эса уларни кўп ичадиган инсонлар сифатида тасаввур қиладилар. Бироқ соғлиқни сақлаш ҳалқаро ташкилоти маълумотларига кўра, Ирландия ичкилик истеъмол қилиш даражаси бўйича мамлакатлар ўнталигига ҳам кирмайди. Бу ўринда уни 12 қатордагина кўришингиз мумкин.

17 март санаси келгач, ирландлар Авлиё Патрик кунини байрам қилишади. Бугунги кунда мазкур байрам АҚШ ва Россияда ҳам оммалашиб бормоқда. Байрам пайтида қўшиқ ва шўх рақслар ижро қилинади. Барча одамлар яшил рангли либослар кийиб олишади. Турли ичимликлар ва таомлар истеъмол қилинади.

Спорт

Ирландияда Гольф, шунингдек, гелс футболи. Гелс футболи одатий футбол ва регби қоришмасини акс эттиради. Керлинг эса майсазорлар устида хоккей ўйнашни англатади. Аммо ирландларнинг ҳақиқий ишқибозлиги отчопарлик билан боғлиқ. Бу ерда ҳашаматчи отчопарлик мусобақалари мунтазам равишда ўтказиб келинади. Бундан ташқари, ирландлар орасида итлар мусобақаси ҳам жуда машҳур. Бу каби мусобақаларга инсонлар бутун оила аъзолари билан бирга ташриф буюришади.

Туризм

Ирландияда бетакрор саройлар ва ибодатхоналар ҳаддан ташқари кўп. Бундан ташқари, уларнинг ичида яшайдиган троллар, лепрекон ва жодугарлар ҳақидаги ҳикоялар ҳам одамларни ўзига жалб қилади.

Қолаверса, мамлакат табиати ҳам туристларнинг катта оқимига сабаб бўлган. Бетакрор майсазорлар, тепаликлар ва кўллар баҳри дилингизни очиб юборади.

Ўзига хос соҳил қирғоқларини айтмайсизми... Мамлакатни яхшироқ билиб олишингиз учун сизга маҳаллий гидлар ёрдам бериши мумкин. Улар сайёҳларни ўлка тарихи билан таништириш баробарида оқшом пайти дам олиш учун энг яхши жойларни ҳам айтиб беришади. Ирландиянинг сон-саноқсиз паблари ва барлари орасидан энг яхшисини танлаб олиш осон эканми ахир?

Таомлар

Ирландия таомлари жуда оддий ва тўйимлидир. Улар одатда картошканинг турли усуллар билан пишириб ейишади, ирланд рагуси, картошкали блинчиклар ҳам жуда машҳур. Ирланд вискиси ва ирландча қаҳва эса миллий ичимликлар ҳисобланади. Бу каби қаҳва ичига виски ичимлигини қўшиб тайёрлайдилар.

Ирландияликлар пиво истеъмол қилишни ҳам яхши кўришади. Машҳур Гинос пивосининг асл ватани ҳам шу ер бўлиб, ўлкадаги ушбу ичимлик мазаси бошқаларидан фарқ қилар эмиш. Уни маҳаллий одамлар махсус рецепт асосида ва фақатгина орол ҳудудида тайёрлайдилар.

Яшаш тарзи

Ирландия сокин ҳаёт тарзини яхши кўрадиган, шовқиндан қочиш истагидаги инсонларга маъқул келади. Бу ердаги ҳаёт тарзи ҳаддан ташқари секин эканлиги ва Европа услуби билан ажралиб туради. Аммо айрим инсонлар унинг зерикарли эканлиги ҳам айтишади. Ҳа, шиддатли шовқин ва кундалик сайрлардан холи бўлган мамлакат кўпчиликка ёқмаслиги мумкин. Аммо ушбу орол-мамлакатнинг ўзига хос жиҳати ҳам айнан шунда! Бу ернинг барча томонлари океан билан ўралгани сабабли йил давомида салқин ҳаво ҳарорати ҳукмрон. Одамлар пляжларга фақатгина сайр қилиш учун келишади.  Аслида ўлканинг бошқаларга маъқул келадиган жиҳати ҳам шунда эмасми? Ҳамиша ям-яшил кўринишдаги адирлар, ёмғир ёғиб турган романтик муҳит, салқин шабада... Мамлакат ўзининг гўзаллиги билан сизни ром қилиб қўя олади.

• қизиқарли
• саёҳат