$
12634.34 UZS
-18.98
162.37 UZS
0.48
14821.34 UZS
-0.76
36° Kechasi 23°

Superkompyuter Yerning kelajagini bashorat qildi

17:08 / 27.09.2023

Bristol universiteti (Buyuk Britaniya) olimlari Yer kelajagini simulyatsiya qilish (asli kabi ko‘rsatish) uchun superkompyuterdan foydalanishdi. Qurilma taxminan 250 million yil ichida sutemizuvchilarning ommaviy qirilib ketishini bashorat qilgan. Bu haqdagi tadqiqot “Nature Geoscience” jurnalida chop etildi.

Unda qayd qilinishicha, iqlim o‘zgarishi sayyoramizni yana bir falokatga olib keladi. Bundan tashqari, hozirgi global isish ham bunga yetarlicha ta’sir ko‘rsatadi. Inson faoliyatiga bog‘liq bo‘lmagan global jarayonlar kutilganidek, ancha xavfli bo‘ladi.

Shunday qilib, modellashtirish kelajakda barcha qit’alar bitta – “Pangeya Ultima”ga birlashishini ko‘rsatgan.

“Litosfera plitalarining harakatini o‘rganish shuni ko‘rsatdiki, har 500-600 million yilda kontinental qobiq bloklari yagona superkontinentga to‘planadi. Shu sababli, bugungi kunda ularning yo‘nalishini va to‘qnashuv vaqtini oldindan aytish mumkin”, – deydi Bristol universitetining iqlimshunos olimi Aleksandr Farnsvort.

Shu bilan birga, qarib borayotgan Quyosh yorqinligining ko‘payishi va qit’alar harakati tufayli vulqon faolligining oshishi quyosh radiatsiyasining (2,5 foizga), shuningdek, atmosferadagi karbonat angidridning (1,5 marta) intensivligini oshiradi. Natijada, bu juda issiq va nam iqlimning shakllanishiga olib keladi.

“Pangeya Ultima” sirtining o‘rtacha harorati Selsiy shkalasi bo‘yicha taxminan +40 daraja (hozirda +15 gradus) bo‘ladi. Bunday sharoitda yerning atigi 8 foiz qismi hayot uchun yaroqli bo‘lib qoladi. Shu bilan birga, bundan ham yomonroq ssenariyni inkor etib bo‘lmaydi: harorat +50 darajagacha ko‘tariladi, sayyoradagi barcha o‘simliklar nobud bo‘ladi va fotosintez to‘xtaydi, bu esa sutemizuvchilarning butunlay yo‘q bo‘lib ketishiga olib keladi.

Qayd etish mumkin, Global isish bir asrdan ko‘proq vaqt davomida sodir bo‘lgan Yer iqlim tizimining o‘rtacha haroratining uzoq muddatli o‘sishi bo‘lib, uning asosiy sababi, olimlarning mutlaq ko‘pchiligiga ko‘ra, inson faoliyati (antropogen omil) bilan bog‘liq.

1850-yildan boshlab, Yer sathida har bir o‘n yillikda havo harorati avvalgi o‘n yillikdagidan yuqori bo‘lgan.

Global isishning oqibatlari orasida dengiz sathining ko‘tarilishi, yog‘ingarchilikning mintaqaviy o‘zgarishi, o‘rmon yong‘inlari, issiqlik to‘lqinlari kabi tez-tez sodir bo‘ladigan ekstremal ob-havo hodisalari va cho‘llarning kengayishi kiradi. BMT veb-saytida ta’kidlanganidek, sayyoramiz ekotizimlari va iqlim tizimida qaytarib bo‘lmaydigan o‘zgarishlarga olib keladigan chegaralardan oshib ketish allaqachon sodir bo‘lganligi haqida tashvishli dalillar mavjud.


Ilm-fan


														
														Magistraturaga qabul boshlandi

Magistraturaga qabul boshlandi

Bu haqda Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi xabar berdi
22:04 / 07.07.2025

														
														Yangi moliyaviy inqilobning boshlanishi

Yangi moliyaviy inqilobning boshlanishi

Bugungi zamonaviy dunyoda insoniyat misli ko‘rilmagan ixtirolar-u, texnologiyalarning guvohiga aylandi. Raqamlashtirish odam…
22:24 / 31.01.2025

														
														Qo‘rqinchli yutuq: sun’iy intellekt inson yordamisiz o‘zining nusxasini yarata oladi

Qo‘rqinchli yutuq: sun’iy intellekt inson yordamisiz o‘zining nusxasini yarata oladi

Ushbu yutuq ilmiy hamjamiyatda jiddiy xavotir uyg‘otmoqda, chunki inson aralashuvisiz sun’iy intellektni muvaffaqiyatli o‘z-…
17:14 / 27.01.2025

														
														2028-yilda mamontlarni qaytadan dunyoga keltirishmoqchi

2028-yilda mamontlarni qaytadan dunyoga keltirishmoqchi

AQShda mamontning tug‘ilishi uchun abadiy muzliklarda topilgan DNKdan foydalaniladi.
10:06 / 18.01.2025

														
														“Vampir ko‘rshapalak”larning qonini energiya manbayi sifatida ishlatish mumkin” – olimlar

“Vampir ko‘rshapalak”larning qonini energiya manbayi sifatida ishlatish mumkin” – olimlar

Kanadalik olimlar ko‘rshapalaklar ustida tadqiqot o‘tkazishdi va “vampir ko‘rshapalaklar” o‘z o‘ljasining qoni yordamida ene…
12:30 / 11.11.2024

														
														Olimlar suv va havodan kimyoviy moddalarni yaratishga muvaffaq bo‘lishdi

Olimlar suv va havodan kimyoviy moddalarni yaratishga muvaffaq bo‘lishdi

South China Morning Post nashrining xabar berishicha, xitoylik olimlar suv va havodan boshqa kimyoviy moddalarni yaratishga …
17:13 / 26.10.2024

														
														Olimlar tomonidan miyaning 3D atlasi yaratildi

Olimlar tomonidan miyaning 3D atlasi yaratildi

Ushbu atlas sut emizuvchilarning butun miyasini embryonal bosqichlarda va erta postnatal davrda batafsil o‘rganish imkonini …
10:26 / 26.10.2024

														
														Endi shifokorlarga rentgen tasvirlari orqali suyaklar sinishini aniqlashda sun’iy intellekt yordam beradi

Endi shifokorlarga rentgen tasvirlari orqali suyaklar sinishini aniqlashda sun’iy intellekt yordam beradi

Britaniya Milliy sog‘liqni saqlash va tibbiy yordamni takomillashtirish instituti (NICE) sun’iy intellekt rentgen tasvirlari…
12:22 / 23.10.2024

														
														“Mikroblar endi antiseptiklar bilan oziqlanmoqda” – Tadqiqotchilar

“Mikroblar endi antiseptiklar bilan oziqlanmoqda” – Tadqiqotchilar

Xian Jiantong-Liverpul universiteti mutaxassislari tomonidan tadqiqot o‘tkazilganda, xitoylik olimlar noodatiy holatga duch …
10:22 / 19.10.2024

Bu ham qiziq

Tennis. Karlos Alkaras Uimbldon finaliga yo‘l oldi

Tennis. Karlos Alkaras Uimbldon finaliga yo‘l oldi

Londonda davom etayotgan tennis bo‘yicha “Katta Dubulg‘a” turkumiga kiruvchi Uimbldon turnirining erkaklar o‘rtasidagi bahsl…
13:13 / 12.07.2025
Tashqi ishlar vaziri o‘rinbosari Yaponiya elchisi bilan uchrashdi

Tashqi ishlar vaziri o‘rinbosari Yaponiya elchisi bilan uchrashdi

Uchrashuvda kun tartibidagi bir qancha masalalar muhokama qilindi
19:01 / 12.07.2025
Finlandiyada sobiq Vagner harbiy tashkilotining askari hibsga olindi

Finlandiyada sobiq Vagner harbiy tashkilotining askari hibsga olindi

U mamlakatdan siyosiy boshpana so'ragan
20:57 / 12.07.2025
Qo‘shni davlatlarda kuydirgi tarqaldi: O‘zbekistonda qanday choralar ko‘rilmoqda?

Qo‘shni davlatlarda kuydirgi tarqaldi: O‘zbekistonda qanday choralar ko‘rilmoqda?

Mazkur vaziyat yuzasidan O‘zbekiston Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik va jamoat salomatligi qo‘mitasi Epidemiologiya va…
15:55 / 12.07.2025
Taxtiqoracha dovoni orqali pulli tunnel qurilishi bo‘yicha shartnoma imzolanadi

Taxtiqoracha dovoni orqali pulli tunnel qurilishi bo‘yicha shartnoma imzolanadi

Tunnel qurilishidagi asosiy murakkabliklar geologik sharoit va tog‘lik hududda ish olib borish bilan bog‘liq.
18:01 / 12.07.2025
Surxondaryoda ikki bosh morxo‘r ovlagan shaxslar tabiatga 4,5 mlrd so‘m zarar yetkazdi

Surxondaryoda ikki bosh morxo‘r ovlagan shaxslar tabiatga 4,5 mlrd so‘m zarar yetkazdi

Ular ovlagan burama shoxli echkilar “Qizil kitob”ga kiritilgan bo‘lgan.
16:47 / 13.07.2025
DXX tezkor tadbir davomida noqonuniy psixotrop moddalar savdosiga chek qo‘ydi

DXX tezkor tadbir davomida noqonuniy psixotrop moddalar savdosiga chek qo‘ydi

Farg'onadagi tadbirda kuchli ta'sir ko'rsatuvchi dori vositalarining faoliyatiga chek qo'yildi
22:54 / 12.07.2025
“Mazkur holatlar mutlaqo kechirilmas va keskin qoralovga loyiq harakat” – Qo‘ng‘irotboy Sharipov

“Mazkur holatlar mutlaqo kechirilmas va keskin qoralovga loyiq harakat” – Qo‘ng‘irotboy Sharipov

Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vaziri ta’lim tizimidagi korrupsiya holatiga munosabat bildirdi.
10:00 / 13.07.2025
Yevropa komissiyasi prezidenti: “Donald Tramp savdo urushini boshlamoqda”

Yevropa komissiyasi prezidenti: “Donald Tramp savdo urushini boshlamoqda”

Siyosatchining so‘zlariga ko‘ra, muzokaralar besamar ketsa, AQShga javob choralari qo‘llaniladi
21:33 / 12.07.2025
Saudiya Arabistoni Rossiya va AQSh muzokaralariga vositachilik qilishga tayyor

Saudiya Arabistoni Rossiya va AQSh muzokaralariga vositachilik qilishga tayyor

Saudiya Arabistoni jahon hamjamiyatiga kelishuvga erishish uchun hamma narsani qilmoqda va Rossiya-Amerika muloqoti uchun pl…
11:02 / 12.07.2025

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!