$
12705.79 UZS
59.23
159.20 UZS
-1.68
14704.41 UZS
243.07
36° Kechasi 21°

YANGI QONUN LOYIHASI: noto‘g‘ri ma’lumotlar tarqalishining oldini olish qanday amalga oshiriladi?

11:03 / 16.05.2025

Odamlarning kundalik hayotiga dezinformatsiya, feyk, troll va bot kabi tushunchalar chuqur kirib borar ekan, davlatlarning xavfsizligi va barqarorligiga ham tahdid solayotganiga guvoh bo‘lmoqdamiz.

Dezinformatsiya zararlidir – u insonning turli huquqlariga salbiy ta’sir ko‘rsatadi, mamlakat va jamiyatni rivojlantirish bo‘yicha muhim davlat chora-tadbirlariga to‘sqinlik qiladi, mojarolar va favqulodda vaziyatlar paytida keskinlikning kuchayishiga sabab bo‘ladi.

Noto‘g‘ri ma’lumotlar tarqalishi ko‘plab huquqlarga ta’sir qilishi mumkin, ayniqsa, sog‘liqni saqlash huquqi, kamsitilmaslik huquqi va boshqalarga ko‘proq daxl qiladi. Noto‘g‘ri yoki noaniq tibbiy ma’lumotlar tobora keng ko‘lamli ijtimoiy oqibatlarga olib kelmoqda. Dezinformatsiyaning salbiy ta’siriga koronavirus pandemiyasi atrofidagi vaziyat - bir qator mamlakatlarda COVID-19 ga qarshi emlashdan ommaviy bosh tortish yaqqol misol bo‘ldi.

Shunday vaziyatni hisobga olgan holda, so‘nggi yillarda ko‘plab xorijiy mamlakatlar dezinformatsiya tarqalishiga qarshi choralar ko‘rmoqda. Ekspertlarning baholashicha, rivojlangan texnologik infratuzilmaga ega davlatlar hukumatlari ijtimoiy tarmoqlar faoliyatini yanada faolroq tartibga solish yo‘lini tanlaganlar. Barcha yirik ijtimoiy tarmoqlarda foydalanuvchilarning shikoyatlarini kuzatib boradigan, qonunga xilof postlarni o‘chiradigan, qoidabuzarlarni bloklaydigan moderator jamoalari mavjud bo‘lsa-da, davlatlar bu jarayonni nazorat qilishni va taqiqlangan kontent uchun o‘z mezonlarini joriy etishni, shu jumladan dezinformatsiyaga qarshi kurashish doirasida ham xohlaydilar.

Xususan, Yevropa Ittifoqida soxta yangiliklarga qarshi kurashish uchun “Raqamli xizmatlar to‘g‘risidagi qonun” (DSA) qabul qilindi. Ushbu qonun Facebook, Instagram va YouTube kabi eng yirik onlayn platformalardan yolg‘on axborotga qarshi faolroq kurashishni talab qiladi. Platformalar soxta yangiliklarni, ayniqsa ular jamoat salomatligi yoki xavfsizligiga tahdid solsa, o‘chirib tashlashlari shart. Yevropa Ittifoqi, shuningdek, xizmatlarga kontent moderatsiyasi haqida yanada shaffof xabar berish majburiyatini yuklaydigan qoidalarni joriy etdi.

2017-yilda Germaniyada “Ijtimoiy tarmoqlarda huquqni qo‘llashni takomillashtirish to‘g‘risida”gi qonun (“Facebook haqidagi qonun” nomi bilan mashhur) qabul qilindi. Qonun Facebook, YouTube va boshqa yirik tarmoq platformalariga Germaniya Federativ Respublikasi Jinoyat kodeksining 22 ta bo‘limida belgilangan “noqonuniy kontent”ni tezda olib tashlash majburiyatini yuklaydi.

“Ijtimoiy tarmoqlarda huquqni qo‘llashni takomillashtirish to‘g‘risida”gi qonun Germaniyada 2 milliondan ortiq ro‘yxatdan o‘tgan foydalanuvchiga ega kompaniyalarga noqonuniy kontent haqidagi murojaatlarni qabul qilish va ko‘rib chiqishning samarali hamda shaffof mexanizmini yaratish majburiyatini yuklaydi. Bunday murojaat kelib tushgandan so‘ng 24 soat ichida ular kirishni to‘sishi yoki “ochiq-oydin noqonuniy kontent”ni olib tashlashi shart.

2020-yilda Fransiyada “Internetda nafratni qo‘zg‘atishga qarshi kurashish to‘g‘risida”gi qonun qabul qilindi. Bu qonun tarmoq platformalariga kontentni sud qarorisiz o‘chirish majburiyatini yuklaydi va unga oid shikoyatni qondirishni rad etganlik uchun jarimalar belgilanishini nazarda tutadi. Shuningdek, onlayn platformalar Fransiyada qonuniy vakil tayinlashlari shart.

“Internetda nafratni qo‘zg‘atishga qarshi kurashish to‘g‘risida”gi qonunning asosiy maqsadi - internet-platforma operatorlari zimmasiga insonlar o‘rtasidagi irqiy, jinsiy, gender va boshqa farqlar asosida haqorat qiluvchi yoki nafrat uyg‘otuvchi kontentni olib tashlash majburiyatini yuklashdan iborat.

Bunday global tendensiyani hisobga olgan holda, O‘zbekiston ham mamlakatimizda dezinformatsiya tarqalishiga qarshi faol kurash olib bormoqda.

Jumladan, mamlakatimizda “Onlayn platformalar va veb-saytlar foydalanuvchilarining huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida”gi yangi qonun loyihasi ishlab chiqildi. Ushbu normativ-huquqiy hujjatning maqsadlaridan biri axborot makonida yolg‘on ma’lumotlar miqdorini kamaytirishdir.

Xususan, qonun yolg‘on axborotga aniq ta’rif berib, bunday ma’lumotlarni mamlakatimiz hududida joylashtirish taqiqlanganini belgilaydi. Bu haqiqatga to‘g‘ri kelmaydigan yoki shaxslar, narsalar, voqealar, hodisalar va jarayonlar haqidagi faktlarni har qanday shaklda noto‘g‘ri aks ettiruvchi ma’lumotlardir.

Yangi qonun foydalanuvchilar, blogerlar, inflyuyenserlar va veb-sayt egalariga nafaqat noqonuniy kontentni tarqatmaslik, balki e’lon qilingan noqonuniy kontentni olib tashlash majburiyatini ham yuklaydi. Shu bilan birga, qonun hujjati inflyuyenserlar va veb-sayt egalariga joylashtirilayotgan va tarqatilayotgan kontentning ishonchliligini u ommaga ochiq bo‘lishidan oldin tekshirish majburiyatini yuklaydi.

Inflyuyenserlar va veb-sayt egalari o‘z akkauntlari, ommaviy hamjamiyatlari yoki veb-saytlarini, shu jumladan foydalanuvchilar tomonidan izoh va fikr-mulohazalar qoldirishga mo‘ljallangan bo‘limlarni ham, noqonuniy kontentni aniqlash maqsadida kuzatib borishlari shart. Bunday kontent aniqlangan taqdirda, uni darhol olib tashlash choralarini ko‘rishlari lozim.

Umuman olganda, raqamli texnologiyalar va ijtimoiy media davrida dezinformatsiya muammosi misli ko‘rilmagan darajaga yetganini ta’kidlash lozim. Yolg‘on axborot tarqatish shakllari va usullarining xilma-xilligi jamiyat va davlat uchun jiddiy muammolarni keltirib chiqarmoqda. Shu bois O‘zbekistonda dezinformatsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha tizimli harakatlar amalga oshirilmoqda. Bu borada “Onlayn platformalar va veb-saytlardan foydalanuvchilarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida”gi Qonunning qabul qilinishi muhim bosqich bo‘ladi.

Onlayn makonni tartibga solishni takomillashtirish va foydalanuvchilar manfaatlarini himoya qilish maqsadida ishlab chiqilgan mazkur qonunda ilg‘or xorijiy tajribani inobatga olgan holda yolg‘on axborot tarqalishining oldini olish va cheklashga qaratilgan bir qator chora-tadbirlar ko‘zda tutilgan. Unda platformalarga kontentni nazorat qilish mas’uliyati, yolg‘on ma’lumotlarni tezkor olib tashlash majburiyati va ularni tarqatganlik uchun jazo choralari ko‘zda tutilgan.

Bobur NABIYEV,
Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi
bosh mutaxassisi


O‘zbekiston


														
														Ertaga havo harorati 42 darajagacha isiydi

Ertaga havo harorati 42 darajagacha isiydi

“O‘zgidromet” 15-iyun kuni ob-havo qanday bo‘lishi haqida ma’lumot berdi.
10:26 / 14.06.2025

														
														14-iyun kuni qanday ob-havo kuzatiladi?

14-iyun kuni qanday ob-havo kuzatiladi?

O‘zbekiston Respublikasi Gidrometeorologiya xizmati agentligining xabar berishicha, 14-iyun kuni Toshkentda havo biroz bulut…
17:46 / 13.06.2025

														
														Viloyatliklar Toshkentda taksichilik qilishi mumkin

Viloyatliklar Toshkentda taksichilik qilishi mumkin

Kecha, ijtimoiy tarmoqlarda haydovchilar faqat o‘zining propiskadan o‘tgan hududidagina taksichilik qilishi mumkinligi haqid…
17:41 / 13.06.2025

														
														Qashqadaryoda hokim o‘rinbosari pora bilan ushlandi

Qashqadaryoda hokim o‘rinbosari pora bilan ushlandi

Hozirda tergov harakatlari olib borilmoqda.
14:34 / 13.06.2025

														
														Dam olish kunlari havo harorati ko‘tariladi

Dam olish kunlari havo harorati ko‘tariladi

So‘nggi kunlarda O‘zbekiston hududi yoz uchun juda qulay harorat fonida nam havo massalari ta’siri ostida bo‘ldi.
12:49 / 13.06.2025

														
														Isroildagi O‘zbekiston fuqarolari ogohlantirildi

Isroildagi O‘zbekiston fuqarolari ogohlantirildi

Raketa otishmalari kutilishi munosabati bilan O‘zbekiston elchixonasi sizlardan yana bir bor tezkor ehtiyot choralarini ko‘r…
09:45 / 13.06.2025

														
														13-iyun kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

13-iyun kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

13-iyun kuni Toshkentda havo biroz bulutli bo‘ladi, vaqti-vaqti bilan o‘zgarib turadi, yog‘ingarchilik bo‘lmaydi. Sharqdan s…
17:49 / 12.06.2025

														
														Kreditni samarasiz ishlatish ortidan 19,6 mlrd so‘m zarar keltirgan mansabdorlarga jinoyat ishi ochildi

Kreditni samarasiz ishlatish ortidan 19,6 mlrd so‘m zarar keltirgan mansabdorlarga jinoyat ishi ochildi

Ayni paytda dastlabki tergov harakatlari olib borilmoqda.
17:19 / 12.06.2025

														
														Mirziyoyev aviahalokat munosabati bilan Hindiston Prezidenti va Bosh vaziriga ta’ziya maktubi yo‘lladi

Mirziyoyev aviahalokat munosabati bilan Hindiston Prezidenti va Bosh vaziriga ta’ziya maktubi yo‘lladi

O‘zbekiston rahbari qurbon bo‘lganlarning oila a’zolari va yaqinlariga, butun Hindiston xalqiga chuqur hamdardlik izhor etdi…
16:57 / 12.06.2025

														
														Markaziy bank yillik asosiy stavkani 14 foiz darajasida o‘zgarishsiz qoldirildi

Markaziy bank yillik asosiy stavkani 14 foiz darajasida o‘zgarishsiz qoldirildi

Markaziy bank boshqaruvi 2025-yil 12-iyundagi yig‘ilishida asosiy stavkani yillik 14 foiz darajasida saqlab qolish to‘g‘risi…
15:42 / 12.06.2025

Bu ham qiziq

Mirziyoyev aviahalokat munosabati bilan Hindiston Prezidenti va Bosh vaziriga ta’ziya maktubi yo‘lladi

Mirziyoyev aviahalokat munosabati bilan Hindiston Prezidenti va Bosh vaziriga ta’ziya maktubi yo‘lladi

O‘zbekiston rahbari qurbon bo‘lganlarning oila a’zolari va yaqinlariga, butun Hindiston xalqiga chuqur hamdardlik izhor etdi…
16:57 / 12.06.2025
Viloyatliklar Toshkentda taksichilik qilishi mumkin

Viloyatliklar Toshkentda taksichilik qilishi mumkin

Kecha, ijtimoiy tarmoqlarda haydovchilar faqat o‘zining propiskadan o‘tgan hududidagina taksichilik qilishi mumkinligi haqid…
17:41 / 13.06.2025
Ertaga havo harorati 42 darajagacha isiydi

Ertaga havo harorati 42 darajagacha isiydi

“O‘zgidromet” 15-iyun kuni ob-havo qanday bo‘lishi haqida ma’lumot berdi.
10:26 / 14.06.2025
Dam olish kunlari havo harorati ko‘tariladi

Dam olish kunlari havo harorati ko‘tariladi

So‘nggi kunlarda O‘zbekiston hududi yoz uchun juda qulay harorat fonida nam havo massalari ta’siri ostida bo‘ldi.
12:49 / 13.06.2025
Fransiyada 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarga ijtimoiy tarmoqlardan foydalanish taqiqlanadi

Fransiyada 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarga ijtimoiy tarmoqlardan foydalanish taqiqlanadi

Bu haqda mamlakat prezidenti Emmanuyel Makron seshanba kuni France 2 telekanali efirida e’lon qildi. Uning aytishicha, agar …
14:15 / 11.06.2025
Murodjon Ahmadaliyevning navbatdagi jangi sanasi tasdiqlandi

Murodjon Ahmadaliyevning navbatdagi jangi sanasi tasdiqlandi

Bu haqda bokschi o‘zining Instagram sahifasida ma’lum qildi.
14:43 / 12.06.2025
Yangiyo‘lda “Kamaz” 9 yoshli bolani urib yubordi

Yangiyo‘lda “Kamaz” 9 yoshli bolani urib yubordi

Ushbu yo‘l-transport hodisasi natijasida velosipedchi bola turli ko‘rinishdagi tan jarohatlari olib shifoxonaga yotqizilgan.
14:53 / 11.06.2025
Qashqadaryoda hokim o‘rinbosari pora bilan ushlandi

Qashqadaryoda hokim o‘rinbosari pora bilan ushlandi

Hozirda tergov harakatlari olib borilmoqda.
14:34 / 13.06.2025
11-iyun kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

11-iyun kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

11-iyun kuni Toshkentda havo biroz bulutli bo‘ladi, vaqti-vaqti bilan o‘zgarib turadi, kunning ikkinchi yarmida qisqa muddat…
15:26 / 10.06.2025
O‘zbekiston elchixonasi Rossiya TIVga mehnat migrantlarining huquqlari buzilgani yuzasidan nota yubordi

O‘zbekiston elchixonasi Rossiya TIVga mehnat migrantlarining huquqlari buzilgani yuzasidan nota yubordi

“O‘zbekiston Tashqi ishlar vazirligi Moskvadagi reydlar chog‘ida chet el fuqarolariga nisbatan jismoniy kuch ishlatilgani ha…
10:02 / 11.06.2025

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!