$
12694.97 UZS
40.84
161.60 UZS
0.42
14878.50 UZS
60.51
37° Kechasi 24°

YANGI QONUN LOYIHASI: noto‘g‘ri ma’lumotlar tarqalishining oldini olish qanday amalga oshiriladi?

11:03 / 16.05.2025

Odamlarning kundalik hayotiga dezinformatsiya, feyk, troll va bot kabi tushunchalar chuqur kirib borar ekan, davlatlarning xavfsizligi va barqarorligiga ham tahdid solayotganiga guvoh bo‘lmoqdamiz.

Dezinformatsiya zararlidir – u insonning turli huquqlariga salbiy ta’sir ko‘rsatadi, mamlakat va jamiyatni rivojlantirish bo‘yicha muhim davlat chora-tadbirlariga to‘sqinlik qiladi, mojarolar va favqulodda vaziyatlar paytida keskinlikning kuchayishiga sabab bo‘ladi.

Noto‘g‘ri ma’lumotlar tarqalishi ko‘plab huquqlarga ta’sir qilishi mumkin, ayniqsa, sog‘liqni saqlash huquqi, kamsitilmaslik huquqi va boshqalarga ko‘proq daxl qiladi. Noto‘g‘ri yoki noaniq tibbiy ma’lumotlar tobora keng ko‘lamli ijtimoiy oqibatlarga olib kelmoqda. Dezinformatsiyaning salbiy ta’siriga koronavirus pandemiyasi atrofidagi vaziyat - bir qator mamlakatlarda COVID-19 ga qarshi emlashdan ommaviy bosh tortish yaqqol misol bo‘ldi.

Shunday vaziyatni hisobga olgan holda, so‘nggi yillarda ko‘plab xorijiy mamlakatlar dezinformatsiya tarqalishiga qarshi choralar ko‘rmoqda. Ekspertlarning baholashicha, rivojlangan texnologik infratuzilmaga ega davlatlar hukumatlari ijtimoiy tarmoqlar faoliyatini yanada faolroq tartibga solish yo‘lini tanlaganlar. Barcha yirik ijtimoiy tarmoqlarda foydalanuvchilarning shikoyatlarini kuzatib boradigan, qonunga xilof postlarni o‘chiradigan, qoidabuzarlarni bloklaydigan moderator jamoalari mavjud bo‘lsa-da, davlatlar bu jarayonni nazorat qilishni va taqiqlangan kontent uchun o‘z mezonlarini joriy etishni, shu jumladan dezinformatsiyaga qarshi kurashish doirasida ham xohlaydilar.

Xususan, Yevropa Ittifoqida soxta yangiliklarga qarshi kurashish uchun “Raqamli xizmatlar to‘g‘risidagi qonun” (DSA) qabul qilindi. Ushbu qonun Facebook, Instagram va YouTube kabi eng yirik onlayn platformalardan yolg‘on axborotga qarshi faolroq kurashishni talab qiladi. Platformalar soxta yangiliklarni, ayniqsa ular jamoat salomatligi yoki xavfsizligiga tahdid solsa, o‘chirib tashlashlari shart. Yevropa Ittifoqi, shuningdek, xizmatlarga kontent moderatsiyasi haqida yanada shaffof xabar berish majburiyatini yuklaydigan qoidalarni joriy etdi.

2017-yilda Germaniyada “Ijtimoiy tarmoqlarda huquqni qo‘llashni takomillashtirish to‘g‘risida”gi qonun (“Facebook haqidagi qonun” nomi bilan mashhur) qabul qilindi. Qonun Facebook, YouTube va boshqa yirik tarmoq platformalariga Germaniya Federativ Respublikasi Jinoyat kodeksining 22 ta bo‘limida belgilangan “noqonuniy kontent”ni tezda olib tashlash majburiyatini yuklaydi.

“Ijtimoiy tarmoqlarda huquqni qo‘llashni takomillashtirish to‘g‘risida”gi qonun Germaniyada 2 milliondan ortiq ro‘yxatdan o‘tgan foydalanuvchiga ega kompaniyalarga noqonuniy kontent haqidagi murojaatlarni qabul qilish va ko‘rib chiqishning samarali hamda shaffof mexanizmini yaratish majburiyatini yuklaydi. Bunday murojaat kelib tushgandan so‘ng 24 soat ichida ular kirishni to‘sishi yoki “ochiq-oydin noqonuniy kontent”ni olib tashlashi shart.

2020-yilda Fransiyada “Internetda nafratni qo‘zg‘atishga qarshi kurashish to‘g‘risida”gi qonun qabul qilindi. Bu qonun tarmoq platformalariga kontentni sud qarorisiz o‘chirish majburiyatini yuklaydi va unga oid shikoyatni qondirishni rad etganlik uchun jarimalar belgilanishini nazarda tutadi. Shuningdek, onlayn platformalar Fransiyada qonuniy vakil tayinlashlari shart.

“Internetda nafratni qo‘zg‘atishga qarshi kurashish to‘g‘risida”gi qonunning asosiy maqsadi - internet-platforma operatorlari zimmasiga insonlar o‘rtasidagi irqiy, jinsiy, gender va boshqa farqlar asosida haqorat qiluvchi yoki nafrat uyg‘otuvchi kontentni olib tashlash majburiyatini yuklashdan iborat.

Bunday global tendensiyani hisobga olgan holda, O‘zbekiston ham mamlakatimizda dezinformatsiya tarqalishiga qarshi faol kurash olib bormoqda.

Jumladan, mamlakatimizda “Onlayn platformalar va veb-saytlar foydalanuvchilarining huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida”gi yangi qonun loyihasi ishlab chiqildi. Ushbu normativ-huquqiy hujjatning maqsadlaridan biri axborot makonida yolg‘on ma’lumotlar miqdorini kamaytirishdir.

Xususan, qonun yolg‘on axborotga aniq ta’rif berib, bunday ma’lumotlarni mamlakatimiz hududida joylashtirish taqiqlanganini belgilaydi. Bu haqiqatga to‘g‘ri kelmaydigan yoki shaxslar, narsalar, voqealar, hodisalar va jarayonlar haqidagi faktlarni har qanday shaklda noto‘g‘ri aks ettiruvchi ma’lumotlardir.

Yangi qonun foydalanuvchilar, blogerlar, inflyuyenserlar va veb-sayt egalariga nafaqat noqonuniy kontentni tarqatmaslik, balki e’lon qilingan noqonuniy kontentni olib tashlash majburiyatini ham yuklaydi. Shu bilan birga, qonun hujjati inflyuyenserlar va veb-sayt egalariga joylashtirilayotgan va tarqatilayotgan kontentning ishonchliligini u ommaga ochiq bo‘lishidan oldin tekshirish majburiyatini yuklaydi.

Inflyuyenserlar va veb-sayt egalari o‘z akkauntlari, ommaviy hamjamiyatlari yoki veb-saytlarini, shu jumladan foydalanuvchilar tomonidan izoh va fikr-mulohazalar qoldirishga mo‘ljallangan bo‘limlarni ham, noqonuniy kontentni aniqlash maqsadida kuzatib borishlari shart. Bunday kontent aniqlangan taqdirda, uni darhol olib tashlash choralarini ko‘rishlari lozim.

Umuman olganda, raqamli texnologiyalar va ijtimoiy media davrida dezinformatsiya muammosi misli ko‘rilmagan darajaga yetganini ta’kidlash lozim. Yolg‘on axborot tarqatish shakllari va usullarining xilma-xilligi jamiyat va davlat uchun jiddiy muammolarni keltirib chiqarmoqda. Shu bois O‘zbekistonda dezinformatsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha tizimli harakatlar amalga oshirilmoqda. Bu borada “Onlayn platformalar va veb-saytlardan foydalanuvchilarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida”gi Qonunning qabul qilinishi muhim bosqich bo‘ladi.

Onlayn makonni tartibga solishni takomillashtirish va foydalanuvchilar manfaatlarini himoya qilish maqsadida ishlab chiqilgan mazkur qonunda ilg‘or xorijiy tajribani inobatga olgan holda yolg‘on axborot tarqalishining oldini olish va cheklashga qaratilgan bir qator chora-tadbirlar ko‘zda tutilgan. Unda platformalarga kontentni nazorat qilish mas’uliyati, yolg‘on ma’lumotlarni tezkor olib tashlash majburiyati va ularni tarqatganlik uchun jazo choralari ko‘zda tutilgan.

Bobur NABIYEV,
Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi
bosh mutaxassisi


O‘zbekiston


														
														Nogironlik pensiyalari ham fuqaroning murojaatisiz tayinlanadi

Nogironlik pensiyalari ham fuqaroning murojaatisiz tayinlanadi

Ushbu ma’lumot fuqarolarga SMS-xabar ko‘rinishida yuboriladi.
13:07 / 01.07.2025

														
														Haj ziyoratida 8 nafar o‘zbekistonlik vafot etdi

Haj ziyoratida 8 nafar o‘zbekistonlik vafot etdi

“Joriy yildagi “Haj-2025” mavsumi davomida O‘zbekistondan 15 mingdan ziyod hojilarning Haj amallarini tartibli va namunali a…
12:17 / 01.07.2025

														
														DXX tomonidan Namanganda qalbaki dollar savdosi fosh qilindi

DXX tomonidan Namanganda qalbaki dollar savdosi fosh qilindi

Holat yuzasidan qonunbuzarlarga nisbatan Jinoyat Kodeksining 176-moddasi 3-qismi “a” bandi bilan jinoyat ishi qo‘zg‘atilib, …
10:38 / 01.07.2025

														
														843 nafar fuqarolarni aldab, 50,1 mlrd so‘mni o‘zlashtirgan guruh qo‘lga olindi

843 nafar fuqarolarni aldab, 50,1 mlrd so‘mni o‘zlashtirgan guruh qo‘lga olindi

Ular avtomobillarni arzon kredit yoki lizingda yetkazib berishni va’da qilgan. IIV guruhdan jabrlanganlarni 102 qisqa raqami…
17:54 / 30.06.2025

														
														Qimmatbaho metallarga oid huquqbuzarliklar to‘g‘risida xabar bergan shaxslar rag‘batlantiriladi

Qimmatbaho metallarga oid huquqbuzarliklar to‘g‘risida xabar bergan shaxslar rag‘batlantiriladi

YATTlarga zargarlik buyumlarini sotish faoliyati bilan shug‘ullanishga ruxsat etiladi.
16:50 / 30.06.2025

														
														1-iyul kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

1-iyul kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

1-iyul kuni Toshkentda havo biroz bulutli bo‘ladi, yog‘ingarchilik bo‘lmaydi. Sharqdan sekundiga 3-8 metr tezlikda shamol es…
16:22 / 30.06.2025

														
														Temiryo‘l chiptalari sotuvida ortiqcha undirilgan to‘lovlar qaytariladi

Temiryo‘l chiptalari sotuvida ortiqcha undirilgan to‘lovlar qaytariladi

“Temiryo‘lda yo‘lovchi tashish xizmatlari bo‘yicha qo‘mita chiqargan qaror sud instansiyalari tomonidan qo‘llab-quvvatlandi …
15:36 / 30.06.2025

														
														O‘qishga kira olmagan maktab bitiruvchilarini band etish bo‘yicha dastur qabul qilindi

O‘qishga kira olmagan maktab bitiruvchilarini band etish bo‘yicha dastur qabul qilindi

O‘zbekistonda o‘qishga kira olmagan maktab bitiruvchilari hamda texnikum va oliygohlarni tugatayotgan talabalarni band etish…
14:43 / 30.06.2025

														
														Mirziyoyev: “Yangi O‘zbekiston bunyodkorlari sifatida yangi tarix yaratadigan oltin avlodsiz!”

Mirziyoyev: “Yangi O‘zbekiston bunyodkorlari sifatida yangi tarix yaratadigan oltin avlodsiz!”

Shavkat Mirziyoyev O‘zbekiston yoshlarini Yoshlar kuni bilan tabrikladi.
12:44 / 30.06.2025

														
														Uy-joy savdosini naqd pulda olib borish cheklanadi

Uy-joy savdosini naqd pulda olib borish cheklanadi

O‘zbekistonda uy-joylarning savdosini naqd pulda amalga oshirish cheklanadi. Bu haqda joriy yilning 26-iyun kuni Oliy Majlis…
11:37 / 30.06.2025

Bu ham qiziq

29-iyun kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

29-iyun kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

29-iyun kuni Toshkentda havo biroz bulutli bo‘ladi, yog‘ingarchilik bo‘lmaydi. Sharqdan sekundiga 5-10 metr tezlikda shamol …
15:05 / 28.06.2025
DXX tomonidan Namanganda qalbaki dollar savdosi fosh qilindi

DXX tomonidan Namanganda qalbaki dollar savdosi fosh qilindi

Holat yuzasidan qonunbuzarlarga nisbatan Jinoyat Kodeksining 176-moddasi 3-qismi “a” bandi bilan jinoyat ishi qo‘zg‘atilib, …
10:38 / 01.07.2025
G‘azoda Isroil tarqatayotgan un qoplarida giyohvand moddalar topildi

G‘azoda Isroil tarqatayotgan un qoplarida giyohvand moddalar topildi

Bu haqda Quds news network xabar berdi.
15:56 / 28.06.2025
30-iyun kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

30-iyun kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

30-iyun kuni Toshkentda havo biroz bulutli bo‘ladi, yog‘ingarchilik bo‘lmaydi. Sharqdan sekundiga 3-8 metr tezlikda shamol e…
16:57 / 29.06.2025
Shavkat Mirziyoyev Gurbanguli Berdimuhamedovni tavallud kuni bilan qutladi

Shavkat Mirziyoyev Gurbanguli Berdimuhamedovni tavallud kuni bilan qutladi

Turkman xalqining milliy yetakchisi O‘zbekiston Prezidentiga Turkmaniston Prezidenti Serdar Berdimuhamedovning salomini yetk…
16:24 / 29.06.2025
Donald Tramp Suriyaga qarshi sanksiyalarni bekor qildi

Donald Tramp Suriyaga qarshi sanksiyalarni bekor qildi

AQSh prezidenti Donald Tramp, may oyi o‘rtalarida Suriyaning yangi yetakchisi Ahmad ash-Sharaa bilan uchrashuvi oldidan berg…
11:06 / 01.07.2025
UFC 317. Iliya Topuriya Charlz Oliveyrani birinchi raundda nokautga uchratdi

UFC 317. Iliya Topuriya Charlz Oliveyrani birinchi raundda nokautga uchratdi

Topuriya yengil vaznning yangi chempioniga aylandi.
10:06 / 29.06.2025
Mirziyoyev: “Yangi O‘zbekiston bunyodkorlari sifatida yangi tarix yaratadigan oltin avlodsiz!”

Mirziyoyev: “Yangi O‘zbekiston bunyodkorlari sifatida yangi tarix yaratadigan oltin avlodsiz!”

Shavkat Mirziyoyev O‘zbekiston yoshlarini Yoshlar kuni bilan tabrikladi.
12:44 / 30.06.2025
Eron AQSh hujumlarini zaif deb hisoblaydi

Eron AQSh hujumlarini zaif deb hisoblaydi

Gazeta bu ma’lumotni AQSh maxsus xizmatlariga yaqin bo‘lgan to‘rt manbasiga tayanib bergan. Nashr ma’lumotlariga ko‘ra, avia…
14:26 / 30.06.2025
1-iyuldan Toshkent-Chorvoq yo‘nalishida avtobus qatnovi yo‘lga qo‘yiladi

1-iyuldan Toshkent-Chorvoq yo‘nalishida avtobus qatnovi yo‘lga qo‘yiladi

Yo‘nalishda naqd pulda va bank kartalari orqali to‘lov amalga oshirish imkoniyati mavjud.
13:11 / 29.06.2025

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!