Irlandiya bir vaqtning o‘zida mamlakat va butun boshli orol sanaladi. Aytganday, uni Shimoliy Irlandiya bilan adashtirmang yana. Shimoliy Irlandiya ham aynan mana shu orol tarkibida joylashgan, ammo Buyuk Britaniyaning bir qismi sanaladi. Nima uchun orolning teng ikki qismga bo‘lingani ko‘pchilik uchun qiziq, to‘g‘rimi? Aslida u 800 yil davomida Buyuk Britaniya mustamlakasi hisoblangan. Ammo XX asr boshlarida Irlandiya mustaqil bo‘lishga erishdi. Shimoliy qism esa Birlashgan qirolliklar tarkibida qolish uchun ovoz berdi. Bizning bugungi maqolamiz Mustaqil Irlandiya Respublikasi haqida.
Iqlim
Bu yerni “Zumrad orol” deya atashlari bejizga emas. Sababi orol turli-tuman o‘simliklar tufayli butun yil davomida yam-yashil holatda bo‘ladi. Mahalliy iqlim sharoitlari ko‘pchilikka ma’qul kelmaydi. Bu yerdagi aksariyat kunlar tumanli va yomg‘irlidir. Orolda issiq havo ham, qahraton kunlar ham bo‘lmaydi. Yuqori darajadagi namlik darajasi esa issiq kunlar haqida sog‘inshga majbur qiladi.
Mamlakat hududi unchalik katta emas, aholi soni ham 4,5 million kishiga teng, xolos. Ularning asosiy qismi mahalliy irlandiyaliklar bo‘lib, barchalari ingliz tilida so‘zlashishadi. Ammo mamlakatda irland tili rasmiy til deya tan olingan.
Irlandiya manzaralarining asosiy qismi qishloq peyzajlari, yashil adirlar, sigirlar va qo‘ylar sayr qilib yurgan dalalardan iboratdir. Bu kabi go‘zalliklar mamlakat odamlariga tabiat bilan bir tanu jon bo‘lib yashash uchun imkon beradi. Aksariyat qishloqlar hududi bir necha gektarni tashkil qiladi. Ayrim uylar esa ana shu qishloqdagi yagona bino bo‘lishi ham mumkin.
O‘lkaning shahar aholisi o‘ziga xos hayot tarzini olib boradi. Keling, endi Irlandiyaning eng katta shaharlari bilan tanishib chiqamiz.
Dublin
Reytingimizdagi birinchi shahar – mamlakat poytaxti va o‘lkaning eng katta shahri bo‘lmish Dublin sanaladi. Bu yerda 550 ming nafar inson istiqomat qiladi. Shahar atrofidagi hududlarni ham qo‘shib hisoblaganda ularning soni 2 million kishini tashkil qiladi, xolos. Shaharda zamonaviy va osmono‘par binolar ko‘p emas. Ammo o‘rta asrlar arxitekturasi, antiqa yodgorliklar va turfa gullarning son-sanog‘i yo‘q.
Dublinda halqaro banklar va korporatsiyalarning bosh ofislari joylashgan. IT sohasi kompaniyalari va pivo tayyorlash maskanlari haddan tashqari ko‘p.
Shahardagi asosiy va eng mashhur joylardan biri “Templebar” sanaladi. Bu barlar va pablar tumanidir. Mazkur hudud hech qachon uxlamaydi. Shaharda dunyoning turli burchaklaridan kelgan odamlarni uchratasiz, shu sababli xorijliklar bu yerda qiynalib qolmasliklari aniq.
Kork
Bu Irlandiyaning janubiy sohili bo‘ylab joylashgan ertaknamo shahar. Avliyo Patrik ko‘chasi shaharning asosiy bulvari bo‘lib, aynan shu yerda ko‘plab do‘kon va kafelarni uchratishingiz mumkin. Shahar Irlandiyaning savdo-sotiq markazi sanaladi. Bu yerda ajoyib ingliz bozori ham bor.
Limerik
Bu aholi soni bo‘yicha Irlandiyaning 3 o‘rinda turadigan shahri bo‘lib, hududda oziq-ovqat va tikuvchilik sohasi rivojlangan. Bu yerlik odamlar mashhur to‘r bezaklarining haqiqiy shaydosi bo‘ladilar.
Iqtisodiyot
Irlandiya iqtisodiyotiga faqatgina bir tomondan qarab bo‘lmaydi. O‘tmishda bu nochor yashaydigan, rivojlanmagan agrar davlat sanalgan. Davlatdagi holat esa insonlarning ko‘chib ketishlariga sabab bo‘lgan. Ammo o‘lka Yevropa ittifoqi tarkibiga qo‘shilgach, yuqori texnologiyalar mamlakatiga aylandi-qoldi. Iqtisodiyotda qishloq xo‘jaligining o‘rni hamon juda katta bo‘lib qolmoqda. Irlandiya Yevropaga mol go‘shti va sut mahsulotlarini yetkazib beruvchi eng yirik eksportchilaridan biri sanaladi. Ammo bugungi kunda iqtisodiyotning farmatsevtika, elektronika va informatsion texnologiyalar sohalari ham yaxshi rivojlangan. “Amazon”, “Intel”, “Microsoft”, “Google”, “Facebook” kabi gigantlar Irlandiyaga bir necha o‘n milliard miqdorida investittsiya kiritganlar, bu yerda ofislar va ishlab chiqarish maskanlarini ham ochishgan. Irlandiyani “Evropaning silikon vodiysi” deb ham atashadi. Bugungi kunda Irlandiya eng tez rivojlanib boryotgan mamlakatlardan biridir. 2015-yilda Irlandiya dunyodagi eng katta YaIM ko‘rsatkichlariga ega mamlakatga aylandi va 26 foizlik natijani qayd qildi.
Orol o‘z namunasi orqali rivojlangan mamlakatlar bilan aloqa qilish va biznes uchun kerakli sharoitlarni yaratish mamlakatning rivojlanishida juda muhim ekanligini ko‘rsatib berdi. 2000-yildan beri u muhojirlar, xususan Sharqiy Yevropa va Osiyoliklar uchun qulay mamlkatlardan biri sanaladi. Mamlakatdagi oylik maoshlari 2017-yil natijalariga ko‘ra 2,5 ming yevroni tashkil qiladi. Bu Germaniya va Fransiya ko‘rsatkichlaridan ham yuqori natija.
Transport
Irlandiyada mashinalar harakati chap tomonda bo‘lib, yo‘llar juda ham tor va ko‘p hollarda to‘g‘ri nazorat qilinmaydi. Ammo Dublin shahrida ikki qavatli avtobuslar va tramvaylarni ko‘rishingiz mumkin.
Mamlakatda metro yo‘q, hattoki Dublin shahrida ham. Hukumat vakillari uni 2005-yildayoq qurishga va’da bergan edilar, aslida. Ammo hamon natija bo‘lmayapti.
Odamlar
Garchi o‘lkada 5 millionga yaqin inson istiqomat qilsa ham, dunyodagi barcha irlandlar soni 80 millionga yaqin ekanligi aytiladi. Og‘ir davrlarda ushbu o‘lkadan odamlarning aksariyat qismi ko‘chib ketgan. Irlandlarning ko‘pchilik qismi, aniqrog‘i 40 millionga yaqin guruhi AQShda yashaydi. Agar amerikaliklar bilan muloqot qilsangiz, ularning har uchtadan biri ajdodlari orasida irlandiyaliklar bo‘lgani haqida aytishadi.
Bundan tashqari, bir guruh irlandlar Buyuk Britaniya, Kanada, Avstraliya va boshqa mamlakatlarda yashashadi.
Irland xalq kuylari va raqslarini butun dunyo odamlari yaxshi bilishadi. Irlandlar tabiatan hazilkash, xushmuomala va mehmondo‘st bo‘ladilar. Mamlakat o‘zining pablari bilan juda mashhur. Odamlar hayotidagi har qanday hodisa bar va pabda nishonlanadi. Juma kuni barcha odamlar pablarda ko‘ngil yozishadi. Oylik olsa pabga, do‘stlari bilan uchrashish uchun pabga, regbi va futbol ko‘rish uchun yana o‘sha pabga borishadi. Irlandlar xursandchilik qilish va dam olishni yaxshi ko‘rishadi.
Bu yerning odamlari juda ham erkin hayot tarzini olib borishadi. Boshqa mamlakat odamlari esa ularni ko‘p ichadigan insonlar sifatida tasavvur qiladilar. Biroq sog‘liqni saqlash halqaro tashkiloti ma’lumotlariga ko‘ra, Irlandiya ichkilik iste’mol qilish darajasi bo‘yicha mamlakatlar o‘ntaligiga ham kirmaydi. Bu o‘rinda uni 12 qatordagina ko‘rishingiz mumkin.
17 mart sanasi kelgach, irlandlar Avliyo Patrik kunini bayram qilishadi. Bugungi kunda mazkur bayram AQSh va Rossiyada ham ommalashib bormoqda.
Bayram paytida qo‘shiq va sho‘x raqslar ijro qilinadi.
Barcha odamlar yashil rangli liboslar kiyib olishadi. Turli ichimliklar va taomlar iste’mol qilinadi.
Sport
Irlandiyada Golf, shuningdek gels futboli. Gels futboli odatiy futbol va regbi qorishmasini aks ettiradi. Kerling esa maysazorlar ustida xokkey o‘ynashni anglatadi. Ammo irlandlarning haqiqiy ishqibozligi otchoparlik bilan bog‘liq. Bu yerda hashamatchi otchoparlik musobaqalari muntazam ravishda o‘tkazib kelinadi. Bundan tashqari, irlandlar orasida itlar musobaqasi ham juda mashhur. Bu kabi musobaqalarga insonlar butun oila a’zolari bilan birga tashrif buyurishadi.
Turizm
Irlandiyada betakror saroylar va ibodatxonalar haddan tashqari ko‘p. Bundan tashqari, ularning ichida yashaydigan trollar, leprekon va jodugarlar haqidagi hikoyalar ham odamlarni o‘ziga jalb qiladi.
Qolaversa, mamlakat tabiati ham turistlarning katta oqimiga sabab bo‘lgan. Betakror maysazorlar, tepaliklar va ko‘llar bahri dilingizni ochib yuboradi.
O‘ziga xos sohil qirg‘oqlarini aytmaysizmi... Mamlakatni yaxshiroq bilib olishingiz uchun sizga mahalliy gidlar yordam berishi mumkin. Ular sayyohlarni o‘lka tarixi bilan tanishtirish barobarida oqshom payti dam olish uchun eng yaxshi joylarni ham aytib berishadi. Irlandiyaning son-sanoqsiz pablari va barlari orasidan eng yaxshisini tanlab olish oson ekanmi axir?
Taomlar
Irlandiya taomlari juda oddiy va to‘yimlidir. Ular odatda kartoshkaning turli usullar bilan pishirib yeyishadi, irland ragusi, kartoshkali blinchiklar ham juda mashhur. Irland viskisi va irlandcha qahva esa milliy ichimliklar hisoblanadi. Bu kabi qahva ichiga viski ichimligini qo‘shib tayyorlaydilar.
Irlandiyaliklar pivo iste’mol qilishni ham yaxshi ko‘rishadi. Mashhur Ginos pivosining asl vatani ham shu yer bo‘lib, o‘lkadagi ushbu ichimlik mazasi boshqalaridan farq qilar emish. Uni mahalliy odamlar maxsus retsept asosida va faqatgina orol hududida tayyorlaydilar.
Yashash tarzi
Irlandiya sokin hayot tarzini yaxshi ko‘radigan, shovqindan qochish istagidagi insonlarga ma’qul keladi. Bu yerdagi hayot tarzi haddan tashqari sekin ekanligi va Yevropa uslubi bilan ajralib turadi. Ammo ayrim insonlar uning zerikarli ekanligi ham aytishadi. Ha, shiddatli shovqin va kundalik sayrlardan xoli bo‘lgan mamlakat ko‘pchilikka yoqmasligi mumkin. Ammo ushbu orol-mamlakatning o‘ziga xos jihati ham aynan shunda! Bu yerning barcha tomonlari okean bilan o‘ralgani sababli yil davomida salqin havo harorati hukmron. Odamlar plyajlarga faqatgina sayr qilish uchun kelishadi. Aslida o‘lkaning boshqalarga ma’qul keladigan jihati ham shunda emasmi? Hamisha yam-yashil ko‘rinishdagi adirlar, yomg‘ir yog‘ib turgan romantik muhit, salqin shabada... Mamlakat o‘zining go‘zalligi bilan sizni rom qilib qo‘ya oladi.
O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!
O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!