Физиклар бу ҳодисанинг моҳиятини англаб этгач, улар оддий об-ҳаво каби космик об-ҳавони башорат қилишлари мумкин бўлади.

Астрономияни яхши кўрувчи фотограф Алан Даер қизил ва яшил ёғдуларнинг антиқа комбинациясини камерага олди. У видеони Канада жануби-ғарбидаги Стратмор шаҳридаги уйининг ҳовлисида суратга олган.

Осмондаги ушбу ёруғликни кўрган Алан, бу ғайриоддий ҳодиса эканлигини дарҳол англади ва уларни тасвирга ола бошлади. Ўша пайтда у ўзининг ёзуви ушбу ноёб ҳодисанинг энг тўлиқ ва иллюстратив видеосига айланишини хаёлига ҳам келтирмаган эди.

Илгари ҳеч қачон бундай нарсаларни кўрмаган физиклар бундай ноодатий ёруғлик шоуси қандай пайдо бўлишини тушуниш учун Алан тасвирга олган ушбу видеодан фойдаланган.

Даер видеосидаги пульсацияланувчи яшил қутб яхши ўрганилган: у сайёра магнитосфераси қуёш шамолида зарядланган заррачалар билан ўзаро таъсирлашганда пайдо бўлади. Аммо бинафша рангли чизиқ кўпроқ сирли бўлиб қолмоқда. Олимлар бу “барқарор қизил аурора ёйлари” ҳақида ўнлаб йиллар давомида билган бўлса-да, уларнинг қандай шаклланиши ҳақида умумий қабул қилинган далиллар йўқ эди.

“Машҳур назариялардан бири шундаки, Ер магнит майдонининг бир қисми атмосферани иситиши ва протон ёмғири каби заррачаларни бир-бирига итариши мумкин. Аммо ҳозиргача тадқиқотчилар қизил ва яшил қутб нурларини ҳеч қачон кўрмаган”, – деди Бостон университети фазо физикаси бўлими вакили Тоши Нишимура.

Сунъий йўлдош кузатувлари билан бир қаторда, Даернинг Канада ва Финляндияда бошқа ҳаваскор астрономлар томонидан олинган видеолари ҳамда шунга ўхшаш тасвирлари иккала ҳодисанинг бир-бирига боғлиқлигини кўрсатади.

Дастлабки назарияга кўра, қизил аурорадаги юпқа нурлар Ернинг магнит майдони бўйлаб тушадиган электронларнинг йўлларини кўрсатади. Протон ёмғири яшил аурорага сабаб бўлганидек, электрон ёмғир ҳам қизил ва қуёш шамоли кучларини бир вақтнинг ўзида келтириб чиқаради. Электронлар протонларга қараганда камроқ энергия олиб юрганлиги сабабли улар қизғиш рангга эга.

“Аммо электронлар ёмғири бу қизил порлашни келтириб чиқаришнинг ягона йўли бўлмаслиги мумкин”, деб огоҳлантирди Калифорния университетининг космик физиги Браян Хардинг.

Унинг фикрича, қизил аурора сабабларини тушуниш олимларга оддий об-ҳаво каби космик об-ҳавони башорат қилишда ёрдам бериши мумкин. Аммо бу ҳақда гапиришга ҳали эрта. Кўпроқ тадқиқот маълумотларига эҳтиёж бор.

• Astronomiya
• Fizika
• Коинот
• Yer
• kosmos