$
12694.97 UZS
40.84
161.60 UZS
0.42
14878.50 UZS
60.51
37° Кечаси 24°

Рақамли дунёда ҳуқуқларни ҳимоя қилиш: янги қонун лойиҳаси онлайн платформаларга қандай мажбуриятлар юклайди

15:14 / 12.05.2025

Биз ҳар куни аксарият вақтимизни ижтимоий тармоқларга бағишлаймиз: кайфиятимизни кўтариш, янгиликларни билиш ёки дўстлар билан мулоқот учун турли платформалардан фойдаланамиз. Facebook, Instagram, YouTube ва бошқа тармоқлар ҳаётимизнинг ажралмас қисмига айланди.

Статистик маълумотларга кўра, бугунги кунда Ўзбекистонда 30 миллиондан ортиқ аҳоли интернет тармоғидан фойдаланади. NapoleonCat портали 2024 йилда Инстаграмъдан 9 миллион 420 минг, Фаcебоокъдан деярли 10 миллион ўзбекистонлик фойдаланишини қайд этган. Рақамлар йил саин ортиб бормоқда.

Бугунги кунда Интернет ва ижтимоий тармоқлар нафақат кўнгилочар, маърифий ёки технологик контентлар тақдим этмоқда, балки янги таҳдидларнинг вужудга келишига сабаб бўляпти. Жумладан, дезинформация, кибербуллинг, зарарли ҳаволалар, онлайн фирибгарлик ҳолатлари кўпаймоқда.

Яна рақамларга мурожаат қилсак. 2024 йилда онлайн платформаларда фирибгарлик мақсадида фишинг, дипфейк, сохта профиллар ва зарарли ҳаволаларни тарқатиш билан боғлиқ 19 минг 295 та, зўравонлик, шафқатсизлик, соғлиққа зарар етказиш билан боғлиқ 274 та, наркотиклар, психотроп моддалар ва прекурсорлар рекламаси билан боғлиқ 18 минг 393 та ҳолат аниқланди.

Бундай вазиятда тармоқда фойдаланувчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, ноқонуний контентга қарши кураш масаласи ҳар қачонгидан ҳам долзарб аҳамия касб этмоқда.

 

Онлайн платформа ва веб-сайтлар фаолиятини тартибга солишда хориж тажрибаси қандай?

Масалан, Германияда 2017 йилда “Ижтимоий тармоқларда ҳуқуқни қўллашни такомиллаштириш тўғрисида”ги қонун (“Фаcебоок тўғрисида”ги қонун сифатида машҳур) қабул қилинган. Ушбу ҳужжат йирик платформалар, жумладан, Facebook, Twitter, YouTube ва бошқаларга Германия жиноят кодексининг тегишли моддасига кўра “ноқонуний контент” деб топилган материалларни дарҳол ўчириш мажбуриятини юклайди.

Францияда 2020 йилда “Интернетда нафратни қўзғашга қарши кураш тўғрисида”ги қонун қабул қилиниб, у онлайн платформаларни ноқонуний контентни суд қарорисиз ўчириш мажбуриятини юклайди ҳамда шикоят қаноатлантирилмаган тақдирда платформаларга жарима қўллаш ҳуқуқини беради. Шу билан бир қаторда, ушбу қонунга биноан ижтимоий тармоқларнинг Франция ҳудудида қонуний вакили бўлиши шарт.

Ушбу ҳужжатга кўра, ноқонуний контентни жойлаштирган платформалар 250 минг еврогача, бундай материалларни белгиланган муддатларда ўчиришдан бош тортганлар 1,25 миллион еврогача жаримага тортилиши мумкин.

Туркияда 2020 йилдан бошлаб хорижий ИТ-компаниялар мамлакат ҳудудида ўз ваколатхонасини очиши кераклиги белгиланган. 2020 йил ноябрида мазкур тартибни бажармаган бир қатор йирик платформалар (Фаcебоок, Twitter, Instagram, Periscope, Youtube, ТикТок)га 1 миллион евродан жарима солинган.

Янги қонун лойиҳаси ижтимоий тармоқ ва веб-сайтларга қандай мажбуриятлар қўймоқда?

Жорий йилнинг 10 май куни муҳокамага қўйилган “Онлайн-платформа ва веб-сайтлар фойдаланувчиларининг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида”ги қонун лойиҳасида бир қатор муҳим ўзгариш ва янгиликлар баён қилинган.

Аввало, қонун лойиҳасидан кўзланган энг асосий мақсад – Ўзбекистонда ижтимоий тармоқлар фаолиятини тартибга солиш, оддий фойдаланувчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилишдан иборат. Мазкур ҳужжат рақамли платформа ва веб-сайтларга бир қатор мажбуриятлар юклайди.

Биринчидан, қонун лойиҳасига кўра, онлайн платформалар ноқонуний контент – фейк хабарлар, наркотик рекламаси ёки таҳқирловчи материалларни тезкорлик билан ўчириши керак. Масалан, агар Сиз ижтимоий тармоқдаги бирор-бир саҳифадан шу мазмундаги постни кўрсангиз ва бу ҳақда хабар берсангиз, платформа уни ўчиришга мажбур бўлади.

Қонун лойиҳаси билан шахсий маълумотлар дахлсизлиги мустаҳкамланмоқда. Платформалар учинчи шахсларга фойдаланувчилар ҳақида маълумотларни унинг розилигисиз тақдим этмаслиги белгиланган.

Яна бир муҳим нуқталардан бири – онлайн-платформа фойдаланувчиларини молиявий характердаги муайян ҳаракатларни бажаришга алдов йўли билан мажбур қиладиган чалғитувчи интерфейслардан фойдаланиши тақиқланмоқда. Бу турли молиявий фирибгарлик билан боғлиқ рекламаларнинг чекланишига олиб келади.

Қонун билан онлайн платформаларга ваколатли орган (АОКА) билан ўзаро алоқаларни олиб бориш учун Фуқаролик кодексига асосан ўзининг вакилини тайинлаш мажбурияти ҳам назарда тутилган. Бу Ўзбекистоннинг глобал миқёсдаги ижтимоий тармоқлар ва платформалар билан алоқалари мустаҳкамланишига, уларнинг Ўзбекистон қонунчилиги доирасида фаолият олиб боришига ёрдам беради.

Қонун лойиҳасида веб-сайтларга ҳам бир қатор мажбуриятлар баён қилинган. Энг аввало, веб-сайтлар ўз фаолиятини Ўзбекистон Республикаси қонунчилиги асосида юритиши белгиланган.

Иккинчидан, веб-сайтларга шахснинг ҳуқуқ ва эркинликлари, шаъни ва қадр-қимматини ҳурмат қилиш мажбурияти юкланди.

Бу турли ресурслар орқали аноним хабарлар, фуқароларнинг шаъни ва қадр-қимматини таҳқирлашга қаратилган материалларнинг тарқатилишига қарши курашга ёрдам беради. Яна бир муҳим жиҳати – веб-сайтлар ноқонуний контент жойлаштирмаслик ва уни тарқатмаслик, унинг мавжудлиги аниқланган тақдирда сайт маъмурияти томонидан ўчирилиши лозимлиги белгилаб қўйилмоқда.

Бундан ташқари, ихтиёрий ҳомийлик маблағларини йиғишда қонунчиликка, жумладан, жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштиришга, терроризмни молиялаштиришга ва оммавий қирғин қуролини тарқатишни молиялаштиришга қарши курашиш тўғрисидаги қонунчилик талабларига риоя қилиш мажбурияти юкланмоқда.

Хулоса ўрнида шуни айтиш мумкинки, қонун лойиҳаси, биринчи навбатда, фойдаланувчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилишга қаратилган. Унга амал қилиш орқали тармоқлардаги кўплаб салбий тенденциялар, ноқонуний ахборот тарқатилиши ҳолатларига қарши самарали курашиш мумкин.

Қонун лойиҳаси онлайн платформалар ва веб-сайтлар олдига аниқ мажбуриятлар қўймоқда. Бу сўз эркинлигини чеклаш эмас, балки тоза ва қонуний ўйин қоидаларини ўрнатишдир. Мазкур ҳужжат лойиҳаси, шунингдек, Ўзбекистоннинг ахборот суверенитетини мустаҳкамлашга ёрдам беради.

Ижтимоий тармоқлар ўз фаолиятини шаффоф ва қонунларга амал қилган олиб бориши натижасида янада хавфсизроқ, янада яхшироқ “рақамли муҳит”ни яратишимиз мумкин. Қонун лойиҳаси қабул қилиниши натижасида қонунчиликни бузган ресурслар ва платформаларга қарши самарали чоралар кўришга эришиш мумкин.

Нигора ХОДЖАЕВА, Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги бўлими бошлиғи

 



														
														2 июль куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

2 июль куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

2 июль куни Тошкентда ҳаво бироз булутли бўлади, ёғингарчилик бўлмайди. Шарқдан секундига 3-8 метр тезликда шамол эсади. Кеч…
15:19 / 01.07.2025

														
														Ўзбекистонда ҳарорат 46 даражагача кўтарилади

Ўзбекистонда ҳарорат 46 даражагача кўтарилади

“Ўзгидромет” 2–5 июль кунлари учун об-ҳаво прогнозини эълон қилди.
15:10 / 01.07.2025

														
														Ногиронлик пенсиялари ҳам фуқаронинг мурожаатисиз тайинланади

Ногиронлик пенсиялари ҳам фуқаронинг мурожаатисиз тайинланади

Ушбу маълумот фуқароларга СМС-хабар кўринишида юборилади.
13:07 / 01.07.2025

														
														Ҳаж зиёратида 8 нафар ўзбекистонлик вафот этди

Ҳаж зиёратида 8 нафар ўзбекистонлик вафот этди

“Жорий йилдаги “Ҳаж-2025” мавсуми давомида Ўзбекистондан 15 мингдан зиёд ҳожиларнинг Ҳаж амалларини тартибли ва намунали адо…
12:17 / 01.07.2025

														
														ДХХ томонидан Наманганда қалбаки доллар савдоси фош қилинди

ДХХ томонидан Наманганда қалбаки доллар савдоси фош қилинди

Ҳолат юзасидан қонунбузарларга нисбатан Жиноят Кодексининг 176-моддаси 3-қисми “а” банди билан жиноят иши қўзғатилиб, қамоқ …
10:38 / 01.07.2025

														
														Қимматбаҳо металларга оид ҳуқуқбузарликлар тўғрисида хабар берган шахслар рағбатлантирилади

Қимматбаҳо металларга оид ҳуқуқбузарликлар тўғрисида хабар берган шахслар рағбатлантирилади

ЯТТларга заргарлик буюмларини сотиш фаолияти билан шуғулланишга рухсат этилади.
16:50 / 30.06.2025

														
														1 июль куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

1 июль куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

1 июль куни Тошкентда ҳаво бироз булутли бўлади, ёғингарчилик бўлмайди. Шарқдан секундига 3-8 метр тезликда шамол эсади. Кеч…
16:22 / 30.06.2025

														
														Темирйўл чипталари сотувида ортиқча ундирилган тўловлар қайтарилади

Темирйўл чипталари сотувида ортиқча ундирилган тўловлар қайтарилади

“Темирйўлда йўловчи ташиш хизматлари бўйича қўмита чиқарган қарор суд инстанциялари томонидан қўллаб-қувватланди ва қонунбуз…
15:36 / 30.06.2025

														
														Ўқишга кира олмаган мактаб битирувчиларини банд этиш бўйича дастур қабул қилинди

Ўқишга кира олмаган мактаб битирувчиларини банд этиш бўйича дастур қабул қилинди

Ўзбекистонда ўқишга кира олмаган мактаб битирувчилари ҳамда техникум ва олийгоҳларни тугатаётган талабаларни банд этиш бўйич…
14:43 / 30.06.2025

Бу ҳам қизиқ

1 июлдан Тошкент-Чорвоқ йўналишида автобус қатнови йўлга қўйилади

1 июлдан Тошкент-Чорвоқ йўналишида автобус қатнови йўлга қўйилади

Йўналишда нақд пулда ва банк карталари орқали тўлов амалга ошириш имконияти мавжуд.
13:11 / 29.06.2025
Озарбайжон Россияда фуқароларининг вафот этиши юзасидан жиноий иш қўзғатди

Озарбайжон Россияда фуқароларининг вафот этиши юзасидан жиноий иш қўзғатди

Бу ҳақда Озарбайжон Бош прокуратураси матбуот хизматига таяниб, Qafqazinfo хабар берди.
16:51 / 01.07.2025
ДХХ томонидан Наманганда қалбаки доллар савдоси фош қилинди

ДХХ томонидан Наманганда қалбаки доллар савдоси фош қилинди

Ҳолат юзасидан қонунбузарларга нисбатан Жиноят Кодексининг 176-моддаси 3-қисми “а” банди билан жиноят иши қўзғатилиб, қамоқ …
10:38 / 01.07.2025
Мирзиёев: “Янги Ўзбекистон бунёдкорлари сифатида янги тарих яратадиган олтин авлодсиз!”

Мирзиёев: “Янги Ўзбекистон бунёдкорлари сифатида янги тарих яратадиган олтин авлодсиз!”

Шавкат Мирзиёев Ўзбекистон ёшларини Ёшлар куни билан табриклади.
12:44 / 30.06.2025
29 июнь куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

29 июнь куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

29 июнь куни Тошкентда ҳаво бироз булутли бўлади, ёғингарчилик бўлмайди. Шарқдан секундига 5-10 метр тезликда шамол эсади. К…
15:05 / 28.06.2025
Украина дронлари Ижевскдаги корхонага ҳужум қилди

Украина дронлари Ижевскдаги корхонага ҳужум қилди

Маълумот учун, Ижевск Россия Федерациясидаги Удмуртия Республикасининг пойтахти ҳисобланади. Шаҳар машинасозлик ва қурол-яро…
14:42 / 01.07.2025
Июль ойининг илк кунларида қандай об-ҳаво кузатилади?

Июль ойининг илк кунларида қандай об-ҳаво кузатилади?

“Ўзгидромет” 30 июнь–2 июль кунлари учун об-ҳаво прогнозини эълон қилди.
12:12 / 29.06.2025
Клублар ўртасидаги ЖЧ. “Челси” “Бенфика”дан устун келди ва 1/4 финал йўлланмасига эга чиқди

Клублар ўртасидаги ЖЧ. “Челси” “Бенфика”дан устун келди ва 1/4 финал йўлланмасига эга чиқди

Клублар ўртасидаги Жаҳон чемпионати 1/8 финал босқичи доирасидаги “Бенфика” — “Челси” учрашуви якунига етди. Қизиқарли ва го…
09:30 / 29.06.2025
Темирйўл чипталари сотувида ортиқча ундирилган тўловлар қайтарилади

Темирйўл чипталари сотувида ортиқча ундирилган тўловлар қайтарилади

“Темирйўлда йўловчи ташиш хизматлари бўйича қўмита чиқарган қарор суд инстанциялари томонидан қўллаб-қувватланди ва қонунбуз…
15:36 / 30.06.2025

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!