$
12618.63 UZS
-49.51
160.83 UZS
-0.32
14516.47 UZS
-124.1
36° Кечаси 23°

Рақамли дунёда ҳуқуқларни ҳимоя қилиш: янги қонун лойиҳаси онлайн платформаларга қандай мажбуриятлар юклайди

15:14 / 12.05.2025

Биз ҳар куни аксарият вақтимизни ижтимоий тармоқларга бағишлаймиз: кайфиятимизни кўтариш, янгиликларни билиш ёки дўстлар билан мулоқот учун турли платформалардан фойдаланамиз. Facebook, Instagram, YouTube ва бошқа тармоқлар ҳаётимизнинг ажралмас қисмига айланди.

Статистик маълумотларга кўра, бугунги кунда Ўзбекистонда 30 миллиондан ортиқ аҳоли интернет тармоғидан фойдаланади. NapoleonCat портали 2024 йилда Инстаграмъдан 9 миллион 420 минг, Фаcебоокъдан деярли 10 миллион ўзбекистонлик фойдаланишини қайд этган. Рақамлар йил саин ортиб бормоқда.

Бугунги кунда Интернет ва ижтимоий тармоқлар нафақат кўнгилочар, маърифий ёки технологик контентлар тақдим этмоқда, балки янги таҳдидларнинг вужудга келишига сабаб бўляпти. Жумладан, дезинформация, кибербуллинг, зарарли ҳаволалар, онлайн фирибгарлик ҳолатлари кўпаймоқда.

Яна рақамларга мурожаат қилсак. 2024 йилда онлайн платформаларда фирибгарлик мақсадида фишинг, дипфейк, сохта профиллар ва зарарли ҳаволаларни тарқатиш билан боғлиқ 19 минг 295 та, зўравонлик, шафқатсизлик, соғлиққа зарар етказиш билан боғлиқ 274 та, наркотиклар, психотроп моддалар ва прекурсорлар рекламаси билан боғлиқ 18 минг 393 та ҳолат аниқланди.

Бундай вазиятда тармоқда фойдаланувчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, ноқонуний контентга қарши кураш масаласи ҳар қачонгидан ҳам долзарб аҳамия касб этмоқда.

 

Онлайн платформа ва веб-сайтлар фаолиятини тартибга солишда хориж тажрибаси қандай?

Масалан, Германияда 2017 йилда “Ижтимоий тармоқларда ҳуқуқни қўллашни такомиллаштириш тўғрисида”ги қонун (“Фаcебоок тўғрисида”ги қонун сифатида машҳур) қабул қилинган. Ушбу ҳужжат йирик платформалар, жумладан, Facebook, Twitter, YouTube ва бошқаларга Германия жиноят кодексининг тегишли моддасига кўра “ноқонуний контент” деб топилган материалларни дарҳол ўчириш мажбуриятини юклайди.

Францияда 2020 йилда “Интернетда нафратни қўзғашга қарши кураш тўғрисида”ги қонун қабул қилиниб, у онлайн платформаларни ноқонуний контентни суд қарорисиз ўчириш мажбуриятини юклайди ҳамда шикоят қаноатлантирилмаган тақдирда платформаларга жарима қўллаш ҳуқуқини беради. Шу билан бир қаторда, ушбу қонунга биноан ижтимоий тармоқларнинг Франция ҳудудида қонуний вакили бўлиши шарт.

Ушбу ҳужжатга кўра, ноқонуний контентни жойлаштирган платформалар 250 минг еврогача, бундай материалларни белгиланган муддатларда ўчиришдан бош тортганлар 1,25 миллион еврогача жаримага тортилиши мумкин.

Туркияда 2020 йилдан бошлаб хорижий ИТ-компаниялар мамлакат ҳудудида ўз ваколатхонасини очиши кераклиги белгиланган. 2020 йил ноябрида мазкур тартибни бажармаган бир қатор йирик платформалар (Фаcебоок, Twitter, Instagram, Periscope, Youtube, ТикТок)га 1 миллион евродан жарима солинган.

Янги қонун лойиҳаси ижтимоий тармоқ ва веб-сайтларга қандай мажбуриятлар қўймоқда?

Жорий йилнинг 10 май куни муҳокамага қўйилган “Онлайн-платформа ва веб-сайтлар фойдаланувчиларининг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида”ги қонун лойиҳасида бир қатор муҳим ўзгариш ва янгиликлар баён қилинган.

Аввало, қонун лойиҳасидан кўзланган энг асосий мақсад – Ўзбекистонда ижтимоий тармоқлар фаолиятини тартибга солиш, оддий фойдаланувчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилишдан иборат. Мазкур ҳужжат рақамли платформа ва веб-сайтларга бир қатор мажбуриятлар юклайди.

Биринчидан, қонун лойиҳасига кўра, онлайн платформалар ноқонуний контент – фейк хабарлар, наркотик рекламаси ёки таҳқирловчи материалларни тезкорлик билан ўчириши керак. Масалан, агар Сиз ижтимоий тармоқдаги бирор-бир саҳифадан шу мазмундаги постни кўрсангиз ва бу ҳақда хабар берсангиз, платформа уни ўчиришга мажбур бўлади.

Қонун лойиҳаси билан шахсий маълумотлар дахлсизлиги мустаҳкамланмоқда. Платформалар учинчи шахсларга фойдаланувчилар ҳақида маълумотларни унинг розилигисиз тақдим этмаслиги белгиланган.

Яна бир муҳим нуқталардан бири – онлайн-платформа фойдаланувчиларини молиявий характердаги муайян ҳаракатларни бажаришга алдов йўли билан мажбур қиладиган чалғитувчи интерфейслардан фойдаланиши тақиқланмоқда. Бу турли молиявий фирибгарлик билан боғлиқ рекламаларнинг чекланишига олиб келади.

Қонун билан онлайн платформаларга ваколатли орган (АОКА) билан ўзаро алоқаларни олиб бориш учун Фуқаролик кодексига асосан ўзининг вакилини тайинлаш мажбурияти ҳам назарда тутилган. Бу Ўзбекистоннинг глобал миқёсдаги ижтимоий тармоқлар ва платформалар билан алоқалари мустаҳкамланишига, уларнинг Ўзбекистон қонунчилиги доирасида фаолият олиб боришига ёрдам беради.

Қонун лойиҳасида веб-сайтларга ҳам бир қатор мажбуриятлар баён қилинган. Энг аввало, веб-сайтлар ўз фаолиятини Ўзбекистон Республикаси қонунчилиги асосида юритиши белгиланган.

Иккинчидан, веб-сайтларга шахснинг ҳуқуқ ва эркинликлари, шаъни ва қадр-қимматини ҳурмат қилиш мажбурияти юкланди.

Бу турли ресурслар орқали аноним хабарлар, фуқароларнинг шаъни ва қадр-қимматини таҳқирлашга қаратилган материалларнинг тарқатилишига қарши курашга ёрдам беради. Яна бир муҳим жиҳати – веб-сайтлар ноқонуний контент жойлаштирмаслик ва уни тарқатмаслик, унинг мавжудлиги аниқланган тақдирда сайт маъмурияти томонидан ўчирилиши лозимлиги белгилаб қўйилмоқда.

Бундан ташқари, ихтиёрий ҳомийлик маблағларини йиғишда қонунчиликка, жумладан, жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштиришга, терроризмни молиялаштиришга ва оммавий қирғин қуролини тарқатишни молиялаштиришга қарши курашиш тўғрисидаги қонунчилик талабларига риоя қилиш мажбурияти юкланмоқда.

Хулоса ўрнида шуни айтиш мумкинки, қонун лойиҳаси, биринчи навбатда, фойдаланувчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилишга қаратилган. Унга амал қилиш орқали тармоқлардаги кўплаб салбий тенденциялар, ноқонуний ахборот тарқатилиши ҳолатларига қарши самарали курашиш мумкин.

Қонун лойиҳаси онлайн платформалар ва веб-сайтлар олдига аниқ мажбуриятлар қўймоқда. Бу сўз эркинлигини чеклаш эмас, балки тоза ва қонуний ўйин қоидаларини ўрнатишдир. Мазкур ҳужжат лойиҳаси, шунингдек, Ўзбекистоннинг ахборот суверенитетини мустаҳкамлашга ёрдам беради.

Ижтимоий тармоқлар ўз фаолиятини шаффоф ва қонунларга амал қилган олиб бориши натижасида янада хавфсизроқ, янада яхшироқ “рақамли муҳит”ни яратишимиз мумкин. Қонун лойиҳаси қабул қилиниши натижасида қонунчиликни бузган ресурслар ва платформаларга қарши самарали чоралар кўришга эришиш мумкин.

Нигора ХОДЖАЕВА, Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги бўлими бошлиғи

 



														
														20 июнь куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

20 июнь куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

20 июнь куни Тошкентда ҳаво бироз булутли бўлади, ёғингарчилик кутилмайди. Шарқдан секундига 3-8 метр тезликда шамол эсади. …
17:18 / 19.06.2025

														
														“Ўзгидромет” 4 та вилоятда сел-сув тошқинларидан огоҳлантирди

“Ўзгидромет” 4 та вилоятда сел-сув тошқинларидан огоҳлантирди

Жорий йилнинг 20–22 июнь кунлари кутилаётган ёмғир ёғиши сабабли республиканинг тоғолди ва тоғли ҳудудларида сел-сув тошқин …
17:00 / 19.06.2025

														
														Мирзиёев Қашқадарёга ташрифини “Alp texno servis” корхонаси билан танишувдан бошлади

Мирзиёев Қашқадарёга ташрифини “Alp texno servis” корхонаси билан танишувдан бошлади

Президент Шавкат Мирзиёев 19 июнь куни Қашқадарё вилоятига борди.
11:48 / 19.06.2025

														
														Туркияда қидирувда бўлган шахс Ўзбекистонга қайтарилди

Туркияда қидирувда бўлган шахс Ўзбекистонга қайтарилди

У одам савдоси жинояти билан қидирувда бўлган.
10:15 / 19.06.2025

														
														Нукусда юздан ортиқ ўқитувчидан 1500 доллардан олган директор ўринбосари ушланди

Нукусда юздан ортиқ ўқитувчидан 1500 доллардан олган директор ўринбосари ушланди

У ўқитувчиларга давлат аттестациясидан ўтказиб беришни ваъда қилган.
09:44 / 19.06.2025

														
														Мирзиёев “Тошкент-Шарқий” аэропорти қурилишини кўздан кечирди

Мирзиёев “Тошкент-Шарқий” аэропорти қурилишини кўздан кечирди

Президент Шавкат Мирзиёев 18 июнь куни “Тошкент-Шарқий” аэропорти қурилишини кўздан кечирди.
17:04 / 18.06.2025

														
														Юридик университет ҳузуридаги академик лицейлар битирувчилари суҳбат асосида ўқишга қабул қилинади

Юридик университет ҳузуридаги академик лицейлар битирувчилари суҳбат асосида ўқишга қабул қилинади

Ҳукумат қарори билан “Тошкент давлат юридик университети ҳузуридаги академик лицейларнинг иқтидорли битирувчиларини “юриспру…
16:19 / 18.06.2025

														
														Хоразмда 18 ёшли ўсмир Тicо’да ЙТҲга учраб, вафот этди

Хоразмда 18 ёшли ўсмир Тicо’да ЙТҲга учраб, вафот этди

Бу ҳақда вилоят Йўл ҳаракати хавфсизлиги бошқармаси хабар берди.
15:26 / 18.06.2025

														
														19 июнь куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

19 июнь куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

Ўзбекистон Республикаси Гидрометеорология хизмати агентлигининг хабар беришича, 19 июнь куни Тошкентда ҳаво бироз булутли бў…
14:10 / 18.06.2025

														
														Сурхондарё вилояти Бойсун туманида ўрмон ёнғини юз берди

Сурхондарё вилояти Бойсун туманида ўрмон ёнғини юз берди

Кеча, 17 июнь куни соат 17:45 да Сурхондарё вилояти ФВБга Бойсун тумани Кенгдала ўрмон хўжалиги бўлимига қарашли арчазорларг…
13:55 / 18.06.2025

Бу ҳам қизиқ

Шавкат Мирзиёев Қозоғистонга етиб борди

Шавкат Мирзиёев Қозоғистонга етиб борди

Агентлик маълумот беришича, 2024 йил якунларига кўра Қозоғистон ва Ўзбекистон ўртасидаги товар айирбошлаш ҳажми 4,1 миллиард…
11:29 / 17.06.2025
Ўзбекистоннинг Исроилдаги элчихонаси ўзбекистонликларга мамлакатни тарк этиш йўллари бўйича маълумот берди

Ўзбекистоннинг Исроилдаги элчихонаси ўзбекистонликларга мамлакатни тарк этиш йўллари бўйича маълумот берди

Ҳозирги хавфсизлик вазияти муносабати билан Исроилни мустақил равишда тарк этиш истагида бўлган Ўзбекистон фуқаролари қуйида…
11:08 / 18.06.2025
Ўзбекистонда ҳаво ҳарорати 44 даражагача кўтарилади

Ўзбекистонда ҳаво ҳарорати 44 даражагача кўтарилади

“Ўзгидромет” эртага, 18 июнь куни кутилаётган об-ҳаво прогнозини эълон қилди.
12:21 / 17.06.2025
Самарқанддаги ЙТҲда 39 ёшли судья ҳалок бўлди

Самарқанддаги ЙТҲда 39 ёшли судья ҳалок бўлди

Самарқанд вилояти фуқаролик ишлари бўйича Ургут туман суди раиси Темур Рустамов автоҳалокатда вафот этди.
12:49 / 18.06.2025
Мирзиёев Қашқадарёга ташрифини “Alp texno servis” корхонаси билан танишувдан бошлади

Мирзиёев Қашқадарёга ташрифини “Alp texno servis” корхонаси билан танишувдан бошлади

Президент Шавкат Мирзиёев 19 июнь куни Қашқадарё вилоятига борди.
11:48 / 19.06.2025
Мирзиёев амалий ташриф билан Қозоғистонга жўнаб кетди

Мирзиёев амалий ташриф билан Қозоғистонга жўнаб кетди

Ўзбекистон раҳбари Хитой Раиси билан ҳам музокара ўтказади.
09:33 / 17.06.2025
Ўзбекистон ТИВ Исроил ва Эрон ўртасидаги қуролли тўқнашувлар юзасидан фуқароларига мурожаат қилди

Ўзбекистон ТИВ Исроил ва Эрон ўртасидаги қуролли тўқнашувлар юзасидан фуқароларига мурожаат қилди

Шунингдек, Ташқи ишлар вазирлиги аҳолини турли провокацияларга учмасликка ва босиқ муносабатни сақлаб қолишга чақирган.
15:44 / 17.06.2025
UFC. Нурсултон Рўзибоевнинг навбатдаги жанги эълон қилинди

UFC. Нурсултон Рўзибоевнинг навбатдаги жанги эълон қилинди

Унга кўра, Рўзибоев 17 август куни Чикаго шаҳрида ташкил этиладиган UFC 319 турнирида октагонга кўтарилади.
10:29 / 18.06.2025
Трамп музокаралар учун Эроннинг “тўлиқ таслим бўлишини” кутмоқда

Трамп музокаралар учун Эроннинг “тўлиқ таслим бўлишини” кутмоқда

Шу билан бирга, у Теҳрон билан музокара столига қайтишга тайёрлигини ҳам билдирди.
17:57 / 17.06.2025
Яшаш учун энг қулай шаҳарлар рейтинги эълон қилинди

Яшаш учун энг қулай шаҳарлар рейтинги эълон қилинди

Тошкент рейтингнинг қуйи поғоналарида қайд этилган.
17:55 / 19.06.2025

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!

Энг кўп ўқилганлар

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!