$
12910.15 UZS
-14.77
159.78 UZS
-0.16
14660.77 UZS
40.1
27° Кечаси 17°

Cуперкомпьютер Ернинг келажагини башорат қилди

17:08 / 27.09.2023

Бристол университети (Буюк Британия) олимлари Ер келажагини симуляция қилиш (асли каби кўрсатиш) учун суперкомпьютердан фойдаланишди. Қурилма тахминан 250 миллион йил ичида сутэмизувчиларнинг оммавий қирилиб кетишини башорат қилган. Бу ҳақдаги тадқиқот “Nature Geoscience” журналида чоп этилди.

Унда қайд қилинишича, иқлим ўзгариши сайёрамизни яна бир фалокатга олиб келади. Бундан ташқари, ҳозирги глобал исиш ҳам бунга етарлича таъсир кўрсатади. Инсон фаолиятига боғлиқ бўлмаган глобал жараёнлар кутилганидек, анча хавфли бўлади.

Шундай қилиб, моделлаштириш келажакда барча қитъалар битта – “Пангея Ултима”га бирлашишини кўрсатган.

“Литосфера плиталарининг ҳаракатини ўрганиш шуни кўрсатдики, ҳар 500-600 миллион йилда континентал қобиқ блоклари ягона суперконтинентга тўпланади. Шу сабабли, бугунги кунда уларнинг йўналишини ва тўқнашув вақтини олдиндан айтиш мумкин”, – дейди Бристол университетининг иқлимшунос олими Александр Фарнсворт.

Шу билан бирга, қариб бораётган Қуёш ёрқинлигининг кўпайиши ва қитъалар ҳаракати туфайли вулқон фаоллигининг ошиши қуёш радиациясининг (2,5 фоизга), шунингдек, атмосферадаги карбонат ангидриднинг (1,5 марта) интенсивлигини оширади. Натижада, бу жуда иссиқ ва нам иқлимнинг шаклланишига олиб келади.

“Пангея Ултима” сиртининг ўртача ҳарорати Цельций шкаласи бўйича тахминан +40 даража (ҳозирда +15 градус) бўлади. Бундай шароитда ернинг атиги 8 фоиз қисми ҳаёт учун яроқли бўлиб қолади. Шу билан бирга, бундан ҳам ёмонроқ сценарийни инкор этиб бўлмайди: ҳарорат +50 даражагача кўтарилади, сайёрадаги барча ўсимликлар нобуд бўлади ва фотосинтез тўхтайди, бу эса сутэмизувчиларнинг бутунлай йўқ бўлиб кетишига олиб келади.

Қайд этиш мумкин, Глобал исиш бир асрдан кўпроқ вақт давомида содир бўлган Ер иқлим тизимининг ўртача ҳароратининг узоқ муддатли ўсиши бўлиб, унинг асосий сабаби, олимларнинг мутлақ кўпчилигига кўра, инсон фаолияти (антропоген омил) билан боғлиқ.

1850 йилдан бошлаб, Ер сатҳида ҳар бир ўн йилликда ҳаво ҳарорати аввалги ўн йилликдагидан юқори бўлган.

Глобал исишнинг оқибатлари орасида денгиз сатҳининг кўтарилиши, ёғингарчиликнинг минтақавий ўзгариши, ўрмон ёнғинлари, иссиқлик тўлқинлари каби тез-тез содир бўладиган экстремал об-ҳаво ҳодисалари ва чўлларнинг кенгайиши киради. БМТ веб-сайтида таъкидланганидек, сайёрамиз экотизимлари ва иқлим тизимида қайтариб бўлмайдиган ўзгаришларга олиб келадиган чегаралардан ошиб кетиш аллақачон содир бўлганлиги ҳақида ташвишли далиллар мавжуд.


Илм-фан


														
														Янги молиявий инқилобнинг бошланиши

Янги молиявий инқилобнинг бошланиши

Бугунги замонавий дунёда инсоният мисли кўрилмаган ихтиролар-у, технологияларнинг гувоҳига айланди. Рақамлаштириш одамларнин…
22:24 / 31.01.2025

														
														Қўрқинчли ютуқ: сунъий интеллект инсон ёрдамисиз ўзининг нусхасини ярата олади

Қўрқинчли ютуқ: сунъий интеллект инсон ёрдамисиз ўзининг нусхасини ярата олади

Ушбу ютуқ илмий ҳамжамиятда жиддий хавотир уйғотмоқда, чунки инсон аралашувисиз сунъий интеллектни муваффақиятли ўз-ўзини қа…
17:14 / 27.01.2025

														
														2028 йилда мамонтларни қайтадан дунёга келтиришмоқчи

2028 йилда мамонтларни қайтадан дунёга келтиришмоқчи

АҚШда мамонтнинг туғилиши учун абадий музликларда топилган ДНКдан фойдаланилади.
10:06 / 18.01.2025

														
														“Вампир кўршапалак”ларнинг қонини энергия манбаи сифатида ишлатиш мумкин” – олимлар

“Вампир кўршапалак”ларнинг қонини энергия манбаи сифатида ишлатиш мумкин” – олимлар

Канадалик олимлар кўршапалаклар устида тадқиқот ўтказишди ва “вампир кўршапалаклар” ўз ўлжасининг қони ёрдамида энергия ҳоси…
12:30 / 11.11.2024

														
														Олимлар сув ва ҳаводан кимёвий моддаларни яратишга муваффақ бўлишди

Олимлар сув ва ҳаводан кимёвий моддаларни яратишга муваффақ бўлишди

South China Morning Post нашрининг хабар беришича, хитойлик олимлар сув ва ҳаводан бошқа кимёвий моддаларни яратишга имкон б…
17:13 / 26.10.2024

														
														Олимлар томонидан миянинг 3D атласи яратилди

Олимлар томонидан миянинг 3D атласи яратилди

Ушбу атлас сут эмизувчиларнинг бутун миясини эмбрёнал босқичларда ва эрта постнатал даврда батафсил ўрганиш имконини беради.…
10:26 / 26.10.2024

														
														Энди шифокорларга рентген тасвирлари орқали суяклар синишини аниқлашда сунъий интеллект ёрдам беради

Энди шифокорларга рентген тасвирлари орқали суяклар синишини аниқлашда сунъий интеллект ёрдам беради

Британия Миллий соғлиқни сақлаш ва тиббий ёрдамни такомиллаштириш институти (НИCЕ) сунъий интеллект рентген тасвирларини таҳ…
12:22 / 23.10.2024

														
														“Микроблар энди антисептиклар билан озиқланмоқда” – Тадқиқотчилар

“Микроблар энди антисептиклар билан озиқланмоқда” – Тадқиқотчилар

Хиан Жиантонг-Ливерпул университети мутахассислари томонидан тадқиқот ўтказилганда, хитойлик олимлар ноодатий ҳолатга дуч ке…
10:22 / 19.10.2024

														
														Оғиздаги бактериялар билан бош ва бўйин саратони ўртасида боғлиқлик аниқланди

Оғиздаги бактериялар билан бош ва бўйин саратони ўртасида боғлиқлик аниқланди

Олимлар янги тадқиқот ўтказишди. Унда оғиз бўшлиғида кўпаядиган бактериялар бош ва бўйин саратони ривожланиш хавфини ошириши…
09:53 / 02.10.2024

														
														Швециялик олимлар саратонни даволашнинг янги йўлини топишди

Швециялик олимлар саратонни даволашнинг янги йўлини топишди

Олимлар саратон ҳужайраларини қайта дастурлаш усули устида иш олиб боришди. Бу йўл билан хавфли ҳужайраларни онкологик ўсмал…
10:36 / 30.09.2024

Бу ҳам қизиқ

Шавкат Мирзиёев: “Оилавий шифокорлар 1,5 минг доллар, ҳамширалар эса 600-800 доллар ойлик оладиган тизим қиламиз”

Шавкат Мирзиёев: “Оилавий шифокорлар 1,5 минг доллар, ҳамширалар эса 600-800 доллар ойлик оладиган тизим қиламиз”

Президент раислигида тиббиёт соҳаси бўйича видеоселектор йиғилиши бўлиб ўтмоқда.
15:11 / 07.05.2025
Ўзбекистон вилоятларига 241 та автобус етказиб берилди

Ўзбекистон вилоятларига 241 та автобус етказиб берилди

2025 йилнинг январь-апрель ойларида Ўзбекистон минтақаларига йўловчиларга хизмат кўрсатиш учун 241 та автобус ва 113 та микр…
15:36 / 08.05.2025
Ўзбекистонда юқумли бўлмаган касалликлар иқтисодиётга ҳар йили 1 млрд доллар зарар келтиради

Ўзбекистонда юқумли бўлмаган касалликлар иқтисодиётга ҳар йили 1 млрд доллар зарар келтиради

Шавкат Мирзиёев раислигида тиббиёт соҳаси бўйича видеоселектор йиғилиши бўлиб ўтмоқда.
14:29 / 07.05.2025
Ўзбекистон Ҳиндистон ва Покистонни вазминликка ва дипломатик мулоқотга чақирди

Ўзбекистон Ҳиндистон ва Покистонни вазминликка ва дипломатик мулоқотга чақирди

"Ўзбекистон Ҳиндистон ва Покистонни вазминликка ва дипломатик мулоқотга чақирди
08:31 / 08.05.2025
Андижонда Фарғона канали қирғоқлари шикастланиши натижасида хонадонларни сув босди

Андижонда Фарғона канали қирғоқлари шикастланиши натижасида хонадонларни сув босди

Айни пайтда вилоят Норин Қорадарё Ирригация тизимлари бошқармаси томонидан сув буткул тўхтатилган.
13:06 / 08.05.2025
Илҳом Алиев  9 май куни Москвада бўлиб ўтувчи байрамга боришдан бош тортди

Илҳом Алиев  9 май куни Москвада бўлиб ўтувчи байрамга боришдан бош тортди

Озарбайжон президенти Илҳом Алиев Ғалабанинг 80 йиллигини нишонлаш учун Москвага боришдан бош тортди. Бу ҳақда Россия федера…
21:57 / 07.05.2025
Шавкат Мирзиёев Фридрих Мерсга табрик йўллади

Шавкат Мирзиёев Фридрих Мерсга табрик йўллади

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Германия Федератив Республикаси Федерал Канцлери Фридрих Мерсни ушбу лаво…
20:08 / 07.05.2025
Болалар саратонига қарши курашиш бўйича беш йиллик дастур қабул қилинади

Болалар саратонига қарши курашиш бўйича беш йиллик дастур қабул қилинади

Ўзбекистонда болалардаги онко-гематологик касалликларнинг ярмидан кўпи сўнгги босқичларда аниқланмоқда.
16:10 / 07.05.2025
Мирзо Улуғбек туманининг айрим ҳудудлари вақтинча электр таъминотидан узилди

Мирзо Улуғбек туманининг айрим ҳудудлари вақтинча электр таъминотидан узилди

8-май куни Мирзо Улуғбек тумани: “Амир Темур”, “Темурийлар” ҳамда “Алишеробод” МФЙларининг айрим ҳудудларида соат 10:00 дан …
14:15 / 08.05.2025
9 май куни қандай об-ҳаво кузатилади?

9 май куни қандай об-ҳаво кузатилади?

Ҳарорат кечаси 18-20 даража, кундузи 28-30 даража бўлади.
21:16 / 08.05.2025

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!