$
12634.34 UZS
-18.98
162.37 UZS
0.48
14821.34 UZS
-0.76
36° Кечаси 23°

Cуперкомпьютер Ернинг келажагини башорат қилди

17:08 / 27.09.2023

Бристол университети (Буюк Британия) олимлари Ер келажагини симуляция қилиш (асли каби кўрсатиш) учун суперкомпьютердан фойдаланишди. Қурилма тахминан 250 миллион йил ичида сутэмизувчиларнинг оммавий қирилиб кетишини башорат қилган. Бу ҳақдаги тадқиқот “Nature Geoscience” журналида чоп этилди.

Унда қайд қилинишича, иқлим ўзгариши сайёрамизни яна бир фалокатга олиб келади. Бундан ташқари, ҳозирги глобал исиш ҳам бунга етарлича таъсир кўрсатади. Инсон фаолиятига боғлиқ бўлмаган глобал жараёнлар кутилганидек, анча хавфли бўлади.

Шундай қилиб, моделлаштириш келажакда барча қитъалар битта – “Пангея Ултима”га бирлашишини кўрсатган.

“Литосфера плиталарининг ҳаракатини ўрганиш шуни кўрсатдики, ҳар 500-600 миллион йилда континентал қобиқ блоклари ягона суперконтинентга тўпланади. Шу сабабли, бугунги кунда уларнинг йўналишини ва тўқнашув вақтини олдиндан айтиш мумкин”, – дейди Бристол университетининг иқлимшунос олими Александр Фарнсворт.

Шу билан бирга, қариб бораётган Қуёш ёрқинлигининг кўпайиши ва қитъалар ҳаракати туфайли вулқон фаоллигининг ошиши қуёш радиациясининг (2,5 фоизга), шунингдек, атмосферадаги карбонат ангидриднинг (1,5 марта) интенсивлигини оширади. Натижада, бу жуда иссиқ ва нам иқлимнинг шаклланишига олиб келади.

“Пангея Ултима” сиртининг ўртача ҳарорати Цельций шкаласи бўйича тахминан +40 даража (ҳозирда +15 градус) бўлади. Бундай шароитда ернинг атиги 8 фоиз қисми ҳаёт учун яроқли бўлиб қолади. Шу билан бирга, бундан ҳам ёмонроқ сценарийни инкор этиб бўлмайди: ҳарорат +50 даражагача кўтарилади, сайёрадаги барча ўсимликлар нобуд бўлади ва фотосинтез тўхтайди, бу эса сутэмизувчиларнинг бутунлай йўқ бўлиб кетишига олиб келади.

Қайд этиш мумкин, Глобал исиш бир асрдан кўпроқ вақт давомида содир бўлган Ер иқлим тизимининг ўртача ҳароратининг узоқ муддатли ўсиши бўлиб, унинг асосий сабаби, олимларнинг мутлақ кўпчилигига кўра, инсон фаолияти (антропоген омил) билан боғлиқ.

1850 йилдан бошлаб, Ер сатҳида ҳар бир ўн йилликда ҳаво ҳарорати аввалги ўн йилликдагидан юқори бўлган.

Глобал исишнинг оқибатлари орасида денгиз сатҳининг кўтарилиши, ёғингарчиликнинг минтақавий ўзгариши, ўрмон ёнғинлари, иссиқлик тўлқинлари каби тез-тез содир бўладиган экстремал об-ҳаво ҳодисалари ва чўлларнинг кенгайиши киради. БМТ веб-сайтида таъкидланганидек, сайёрамиз экотизимлари ва иқлим тизимида қайтариб бўлмайдиган ўзгаришларга олиб келадиган чегаралардан ошиб кетиш аллақачон содир бўлганлиги ҳақида ташвишли далиллар мавжуд.


Илм-фан


														
														Магистратурага қабул бошланди

Магистратурага қабул бошланди

Бу ҳақда Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги хабар берди
22:04 / 07.07.2025

														
														Янги молиявий инқилобнинг бошланиши

Янги молиявий инқилобнинг бошланиши

Бугунги замонавий дунёда инсоният мисли кўрилмаган ихтиролар-у, технологияларнинг гувоҳига айланди. Рақамлаштириш одамларнин…
22:24 / 31.01.2025

														
														Қўрқинчли ютуқ: сунъий интеллект инсон ёрдамисиз ўзининг нусхасини ярата олади

Қўрқинчли ютуқ: сунъий интеллект инсон ёрдамисиз ўзининг нусхасини ярата олади

Ушбу ютуқ илмий ҳамжамиятда жиддий хавотир уйғотмоқда, чунки инсон аралашувисиз сунъий интеллектни муваффақиятли ўз-ўзини қа…
17:14 / 27.01.2025

														
														2028 йилда мамонтларни қайтадан дунёга келтиришмоқчи

2028 йилда мамонтларни қайтадан дунёга келтиришмоқчи

АҚШда мамонтнинг туғилиши учун абадий музликларда топилган ДНКдан фойдаланилади.
10:06 / 18.01.2025

														
														“Вампир кўршапалак”ларнинг қонини энергия манбаи сифатида ишлатиш мумкин” – олимлар

“Вампир кўршапалак”ларнинг қонини энергия манбаи сифатида ишлатиш мумкин” – олимлар

Канадалик олимлар кўршапалаклар устида тадқиқот ўтказишди ва “вампир кўршапалаклар” ўз ўлжасининг қони ёрдамида энергия ҳоси…
12:30 / 11.11.2024

														
														Олимлар сув ва ҳаводан кимёвий моддаларни яратишга муваффақ бўлишди

Олимлар сув ва ҳаводан кимёвий моддаларни яратишга муваффақ бўлишди

South China Morning Post нашрининг хабар беришича, хитойлик олимлар сув ва ҳаводан бошқа кимёвий моддаларни яратишга имкон б…
17:13 / 26.10.2024

														
														Олимлар томонидан миянинг 3D атласи яратилди

Олимлар томонидан миянинг 3D атласи яратилди

Ушбу атлас сут эмизувчиларнинг бутун миясини эмбрёнал босқичларда ва эрта постнатал даврда батафсил ўрганиш имконини беради.…
10:26 / 26.10.2024

														
														Энди шифокорларга рентген тасвирлари орқали суяклар синишини аниқлашда сунъий интеллект ёрдам беради

Энди шифокорларга рентген тасвирлари орқали суяклар синишини аниқлашда сунъий интеллект ёрдам беради

Британия Миллий соғлиқни сақлаш ва тиббий ёрдамни такомиллаштириш институти (НИCЕ) сунъий интеллект рентген тасвирларини таҳ…
12:22 / 23.10.2024

														
														“Микроблар энди антисептиклар билан озиқланмоқда” – Тадқиқотчилар

“Микроблар энди антисептиклар билан озиқланмоқда” – Тадқиқотчилар

Хиан Жиантонг-Ливерпул университети мутахассислари томонидан тадқиқот ўтказилганда, хитойлик олимлар ноодатий ҳолатга дуч ке…
10:22 / 19.10.2024

Бу ҳам қизиқ

Тахтиқорача довони орқали пулли туннель қурилиши бўйича шартнома имзоланади

Тахтиқорача довони орқали пулли туннель қурилиши бўйича шартнома имзоланади

Туннель қурилишидаги асосий мураккабликлар геологик шароит ва тоғлик ҳудудда иш олиб бориш билан боғлиқ.
18:01 / 12.07.2025
Тошкент шаҳри марказидаги бир қанча кўчаларда ҳаракат қилиш вақтинча чекланади

Тошкент шаҳри марказидаги бир қанча кўчаларда ҳаракат қилиш вақтинча чекланади

Пойтахт ҳокимлиги ноқулайликлар учун узр сўраган
22:22 / 11.07.2025
Европа комиссияси президенти: “Доналд Трамп савдо урушини бошламоқда”

Европа комиссияси президенти: “Доналд Трамп савдо урушини бошламоқда”

Сиёсатчининг сўзларига кўра, музокаралар бесамар кетса, АҚШга жавоб чоралари қўлланилади
21:33 / 12.07.2025
Қўшни давлатларда куйдирги тарқалди: Ўзбекистонда қандай чоралар кўрилмоқда?

Қўшни давлатларда куйдирги тарқалди: Ўзбекистонда қандай чоралар кўрилмоқда?

Сўнгги вақтларда қўшни республикалар, хусусан Тожикистон ва Қозоғистонда ҳайвонлар ўртасида куйдирги билан касалланиш ҳолатл…
15:55 / 12.07.2025
Чиқинди хизматларидан қарздор абонентларнинг август ойидан бошлаб электр энергияси тўловига чеклов ўрнатилади

Чиқинди хизматларидан қарздор абонентларнинг август ойидан бошлаб электр энергияси тўловига чеклов ўрнатилади

Ушбу тартиб 2025 йил 30 июнгача бўлган қарздорликларга татбиқ этилмайди.
20:34 / 11.07.2025
Ўзбекистон 10,6 млн долларлик қуритилган ўрик экспорт қилган

Ўзбекистон 10,6 млн долларлик қуритилган ўрик экспорт қилган

Бу кўрсаткич ўтган йилнинг мос даврига нисбатан 1,8 минг тоннага ёки 36 % га ошган
18:10 / 12.07.2025
Финландияда собиқ Вагнер ҳарбий ташкилотининг аскари ҳибсга олинди

Финландияда собиқ Вагнер ҳарбий ташкилотининг аскари ҳибсга олинди

У мамлакатдан сиёсий бошпана сўраган
20:57 / 12.07.2025
Тошкентда ЙПХ ходими хизмат автомобилида мотоциклчи билан пойга уюштирди

Тошкентда ЙПХ ходими хизмат автомобилида мотоциклчи билан пойга уюштирди

Аммо, Худойберганов ЙПХ ходимининг хизмат машинасида пойтахтнинг марказий кўчасида катта тезликда ҳаракатланиб, мотоциклчи б…
14:59 / 12.07.2025
Ислом меросининг бебаҳо хазинаси Лондонда намойиш этилди

Ислом меросининг бебаҳо хазинаси Лондонда намойиш этилди

Лондонда муҳим маданий воқеа бўлиб ўтди
18:16 / 11.07.2025
Республикада қанча электромобиль рўйхатга олингани маълум қилинди

Республикада қанча электромобиль рўйхатга олингани маълум қилинди

Миллий статистика қўмитаси маълумотларига кўра, 2025 йилнинг 1 апрель ҳолатига Ўзбекистон Республикасида 65,2 мингта электро…
14:59 / 11.07.2025

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!