Йўқолган “Titan OceanGate” сув ости кемаси оператори экипаж аъзоларини ўлган, деб ҳисобламоқда. Бу ҳақда компания баёнотига таяниб, CNN хабар берди.
Ушбу сув ости кемаси бортида ташкилот бош директори Стоктон Руш, миллиардер Хемиш Хардинг, бизнесмен ва миллиардер Шаҳзода Довуд ҳамда унинг ўғли Сулеман Довуд, шунингдек, франциялик тадқиқотчи Пол-Анри Наржеоле борлиги тасдиқланди.
Атлантика океанида ғойиб бўлган “Титан” сув ости кемасидаги кислород кеча, 22 июнь куни Тошкент вақти билан соат 16:08 да тугади.
Ўша куни қидирув-қутқарув операцияси давомида сув ости кемасининг қолдиқлари топилди: қўниш рамкаси ва орқа қопқоқ “Титан”га тегишли бўлиши мумкин. АҚШ қирғоқ хавфсизлиги маълумотларига кўра, қолдиқлар ичкарига йўналган портлашдан дарак беради. Департамент портлашни “ҳалокатли” деб атади. “Бундай сценарийда экипажнинг ўлими бир зумда содир бўлади”, – дейди экспертлар.
“Титан” бортида бўлганлар ким эди?
Сув ости кемаси бортида британиялик миллиардер ва тадқиқотчи, “Action Group” асосчиси Ҳамиш Хардинг бўлган. 58 ёшли тадбиркорни халқаро самолётсозлик саноатининг асосий фигураси деб аташади.
Хардинг машҳур саргузаштсевар саёҳатчи эди. 2021 йилда у “Маriana” ҳғандақини кашф этган, 2022 йилда эса “Аmazon” компанияси асосчиси Жефф Безоснинг кемасида коинотга учган. У Жанубий ва Шимолий қутблар орқали Ер атрофида учишга муваффақ бўлган.
“Титан”да Покистоннинг энг бадавлат кишиларидан бири, 48 ёшли Шаҳзода Довуд ва унинг 19 ёшли ўғли Сулаймон ҳам бўлган.
Довудлар Покистондаги энг нуфузли оилалардан бири бўлиб, Буюк Британия билан яқин алоқаларга эга ҳисобланади. “Daily Mail” хабарига кўра, оила Суррейдаги қасрда яшайди. Шаҳзоданинг отаси, 79 ёшли Ҳусайн Довуд “Hercules Corporation” ўғит ишлаб чиқарувчи компания раиси саналади.
Экипажнинг тўртинчи аъзоси, “Титаник” бўйича дунёдаги етакчи мутахассис ҳисобланган француз тадқиқотчиси Пол-Анри Наржеоле эди. У “Premier Exhibitions”, “RMS Titanic, Inc.”нинг сув ости тадқиқот дастурини бошқарган. Аввалроқ, матбуот вакиллари билан суҳбатда навигатор сув остига шўнғиш хавфи ҳақида очиқ гапирган эди.
“Сув остига шўнғиганингизда, бирор нарса содир бўлаётганини билишга улгурмай туриб ўласиз” – деган эди француз тадқиқотчиси Пол Анри Наржеоле.
Ва ниҳоят, ҳалокатга учраган “Титан”даги бешинчи сайёҳ “ОceаnGаtе” компанияси асосчиси Стоcктон Рушдир. Унинг компанияси ҳалокатга учраган ушбу сув ости кемасига эгалик қилади. Руш болалигиданоқ тадқиқотларга қизиққан ва космосга учишни орзу қилган. 14 ёшида у океанни ўрганмоқчи бўлгани учун сувга шўнғишни ўзлаштирган.
Фожиа хроникаси
Жорий йилнинг 18 июнь куни тушдан кейин бортида беш нафар сайёҳ бўлган “Титан” номли сув ости кемаси Атлантика океанида чўкиб кетган “Титаник” лайнери томон экскурсия учун жўнаб кетди. Бостон қирғоқ қўриқлаш хизмати маълумотларига кўра, у тўрт километр чуқурликка шўнғигач, 1 соату 45 дақиқадан сўнг алоқа узилиб қолган. Сув остига тушган пайтдан бошлаб кемадаги одамлар 96 соат давомида етарли кислородга эга бўлишлари керак эди.
Ҳалокатга учраган "Титан" сув ости кемаси.
Сув ости кемаси ғойиб бўлгач, дарҳол Атлантика океанида қидирув-қутқарув ишлари бошланди. “Титаник” чўкиб кетган жойнинг тепасида камида ўнта кема, иккита роботлаштирилган сув ости кемаси ва бир нечта самолётдан иборат флотилия жам бўлиб, улар йўқолган сув ости кемасининг бирон бир белгисини топиш учун океанни сканерлашди.
Атлантика океанида "Титан" сув ости кемасини қидириш жараёнидан лавҳа.
Қўшма Штатлар C-130 ҳарбий транспорт самолётини, Канада эса “ Boeing P-8 Poseidon” сув ости кемаларига қарши патрул самолётини тақдим этди. Қидирув АҚШнинг Атлантика океани соҳилидаги Кейп-Код шаҳридан тахминан 900 мил узоқликда олиб борилган. Қидирув-қутқарув операциясида Канаданинг “Полар Принcе” тадқиқот кемаси ҳам иштирок этди. Қидирувнинг иккинчи кунида қутқарув экипажи аъзоларидан бири жамоа билан боғланиш ва сўнгги янгиликларни билишга ҳаракат қилгани учун барчага миннатдорчилик билдирди. Ғаввос Рори Голден эса ҳаммадан ижобий фикрлашни ва яхшиликка умид қилишни сўради.
Атлантика океанида "Титан" сув ости кемасини қидириш жараёнидан лавҳа.
“Бутун дунёдан келган реакциялар ва ёрдам таклифлари ҳақиқатан ҳам ҳайратланарли, бундай пайтда одамлар ҳақиқий меҳрибонлигини кўрсатди”, – деди Рори Олтин.
“Титан” нима учун ғойиб бўлди?
Кема радардан ғойиб бўлганидан бери мутахассислар нима содир бўлганини тахмин қилишга уринишяпти. Турли версияларга кўра, бу электрониканинг ишдан чиқиши ёки қурилманинг кучли оқимга тушиб қолиши билан боғлиқ бўлиши мумкин. Британиялик истеъфодаги контр-адмирал Крис Парри сув ости кемасининг “Титаник” вайроналари орасида қолиб кетган бўлиши мумкинлигини маълум қилди.
“Титан” сув ости кемаси “Титаник”нинг вайроналари орасида қолиб кетиши, бу эса оғир ҳалокатга олиб келиши мумкин эди”, – дейди Крис Парри.
Ҳалокатга учраган "Титаник" ва "Титан" кемалари.
Собиқ қутқарув кемаси капитани Шон Тортора журналистларга берган интервьюсида кислород 22 июнь куни Тошкент вақти билан соат 16:08 да тугаши кераклигини ҳисобга олиб, кема ўз вақтида топилишига шубҳа билдирди.
Вазиятнинг ижобий натижасига умид 21 июнь куни Канаданинг P-3 самолёти тақиллатишни эслатувчи товушларни аниқлаганда пайдо бўлди, мутахассислар буни “Титан” экипажи ҳосил қилганига келишига умид боғлашган. Ғойиб бўлган сув ости кемаси шўнғиган жойда сув остидан тақиллатиш товушлари эшитилган. Улар 30 дақиқалик аниқ интерваль билан ҳосил бўлган. Бироқ тез орада мутахассислар бу океан товушлари эканлигини айтишган.
Санкт-Петербург сув ости кемалари ва денгиз флоти фахрийлари клуби раиси, захиранинг биринчи даражали капитани Игор Курдиннинг таъкидлашича, “сув ости кемалари ва чуқур денгиз транспорт воситаларида авариялар юз берганда, одатда транспондер ёқилади ва сўровларга гидроакустик алоқа орқали жавоб бериши, уларни яқин атрофдаги кемалар кузатиши мумкин”.
Нима учун йўқолган “Титан”ни сақлаб қолиш мумкин эмас эди?
Сув ости кемаси "Титан" нинг яшаш учун мўлжалланган бўлинмасининг ички тузилиши.
“Daily Mаil”нинг экспертларга таяниб ёзишича, одамлар йўқолган кемадан сув остидаги бошқа сув ости кемасига ўтишлари мумкин эмас, чунки “Титан”да тегишли механизмлар мавжуд бўлмаган. Агар улар топилса ҳам, экипажни қутқариш учун масофадан бошқариладиган транспорт воситасидан фойдаланган ҳолда мураккаб операция талаб этиларди. Унинг ёрдамида кемага симни улаш ва уни юзага тортиб олиш мумкин, бу эса бир неча соат давом этадиган жараён саналарди.
Кислород тугаганидан кейин сув ости кемасидаги одамлар билан нималар содир бўлади?
Сув ости кемасида кислород тугаши сув остига шўнғиётган одамлар учун ҳалокатли оқибатларни келтириб чиқаради. АҚШ ҳарбий-денгиз кучлари фахрийси Дейл Молнинг сўзларига кўра, тижорат сув ости кемаси бортидаги йўловчилар кислороднинг камайиши, карбонат ангидриднинг заҳарли даражаси ва ҳароратнинг пасайиши билан боғлиқ муаммога дуч келишган.
Йўқолган “Титан” карбонат ангидридни тозалаш мосламаси билан жиҳозланган, бироқ кеманинг сиғими чекланган. Бундан ташқари, океан тубидаги паст ҳарорат, шунингдек, йўловчиларда ваҳима қўзғалиши сабаб юзага келган гипервентилия туфайли ҳипотермия хавфи мавжуд.
Фахрий сайёҳлар экипаж босим туфайли қон томирларининг ёрилишидан ўлган бўлишлари мумкинлигини тан олишди.
“Одамлар ёпиқ жойда бўлганида кўпчилик кислород ҳақида ўйлайди, аммо карбонат ангидрид ҳам жиддий ташвиш уйғотади”, – дейди эксперт.
Сув ости кемаси эгасининг рафиқаси “Титаник” қурбонлари орасидаги энг бой жуфтликнинг авлоди бўлган
Ўнгда “ОcеаnGаtе” компанияси асосчиси Стоктон Руш ва унинг рафиқаси Венди Руш. Чапда “Титаник” ҳалокати қурбонлари орасидаги энг бой жуфтлик, фожиа куни кемада бўлган магнат Исидор Штраус ва унинг рафиқаси Ида.
Хорижий журналистларнинг аниқлашича, “ОcеаnGаtе” компанияси асосчиси Стоктон Рушнинг рафиқаси Венди Рушнинг “Титаник” ҳалокати қурбонлари билан алоқаси бор. У фожиа куни кемада бўлган магнат Исидор Штраус ва унинг рафиқаси Иданинг авлоди ҳисобланади. Венди 1912 йилда вафот этган эр-хотиннинг невараси. Штрауслар “Титаник” қурбонлари орасидаги энг бой жуфтлик деб айтилади.
Архив маълумотларига кўра, Штраус ва унинг рафиқаси биринчи тоифадаги йўловчилар бўлишган. Табиий офатдан омон қолганларнинг эслашича, магнат қутқарув қайиғига чиқишдан бош тортган ва ўз жойини қочиш имкониятини кутаётган аёллар ва болаларга берган. Шу билан бирга, Ида эридан ажралиб, кемани тарк этишдан бош тортган ва охирги дақиқаларгача у билан қолган. Ушбу воқеа Жеймс Кемероннинг “Титаник” номли бадиий фильмида ҳам акс этган.
Мақолани Сардор Тўланбоев тайёрлади.
Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!
Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!