$
12705.79 UZS
59.23
159.20 UZS
-1.68
14704.41 UZS
243.07
36° Кечаси 21°

ЯНГИ ҚОНУН ЛОЙИҲАСИ: нотўғри маълумотлар тарқалишининг олдини олиш қандай амалга оширилади?

11:03 / 16.05.2025

Одамларнинг кундалик ҳаётига дезинформация, фейк, тролл ва бот каби тушунчалар чуқур кириб борар экан, давлатларнинг хавфсизлиги ва барқарорлигига ҳам таҳдид солаётганига гувоҳ бўлмоқдамиз.

Дезинформация зарарлидир – у инсоннинг турли ҳуқуқларига салбий таъсир кўрсатади, мамлакат ва жамиятни ривожлантириш бўйича муҳим давлат чора-тадбирларига тўсқинлик қилади, можаролар ва фавқулодда вазиятлар пайтида кескинликнинг кучайишига сабаб бўлади.

Нотўғри маълумотлар тарқалиши кўплаб ҳуқуқларга таъсир қилиши мумкин, айниқса, соғлиқни сақлаш ҳуқуқи, камситилмаслик ҳуқуқи ва бошқаларга кўпроқ дахл қилади. Нотўғри ёки ноаниқ тиббий маълумотлар тобора кенг кўламли ижтимоий оқибатларга олиб келмоқда. Дезинформациянинг салбий таъсирига коронавирус пандемияси атрофидаги вазият - бир қатор мамлакатларда COVID-19 га қарши эмлашдан оммавий бош тортиш яққол мисол бўлди.

Шундай вазиятни ҳисобга олган ҳолда, сўнгги йилларда кўплаб хорижий мамлакатлар дезинформация тарқалишига қарши чоралар кўрмоқда. Экспертларнинг баҳолашича, ривожланган технологик инфратузилмага эга давлатлар ҳукуматлари ижтимоий тармоқлар фаолиятини янада фаолроқ тартибга солиш йўлини танлаганлар. Барча йирик ижтимоий тармоқларда фойдаланувчиларнинг шикоятларини кузатиб борадиган, қонунга хилоф постларни ўчирадиган, қоидабузарларни блоклайдиган модератор жамоалари мавжуд бўлса-да, давлатлар бу жараённи назорат қилишни ва тақиқланган контент учун ўз мезонларини жорий этишни, шу жумладан дезинформацияга қарши курашиш доирасида ҳам хоҳлайдилар.

Хусусан, Европа Иттифоқида сохта янгиликларга қарши курашиш учун “Рақамли хизматлар тўғрисидаги қонун” (ДСА) қабул қилинди. Ушбу қонун Facebook, Instagram ва YouTube каби энг йирик онлайн платформалардан ёлғон ахборотга қарши фаолроқ курашишни талаб қилади. Платформалар сохта янгиликларни, айниқса улар жамоат саломатлиги ёки хавфсизлигига таҳдид солса, ўчириб ташлашлари шарт. Европа Иттифоқи, шунингдек, хизматларга контент модерацияси ҳақида янада шаффоф хабар бериш мажбуриятини юклайдиган қоидаларни жорий этди.

2017 йилда Германияда “Ижтимоий тармоқларда ҳуқуқни қўллашни такомиллаштириш тўғрисида”ги қонун (“Facebook ҳақидаги қонун” номи билан машҳур) қабул қилинди. Қонун Facebook, YouTube ва бошқа йирик тармоқ платформаларига Германия Федератив Республикаси Жиноят кодексининг 22 та бўлимида белгиланган “ноқонуний контент”ни тезда олиб ташлаш мажбуриятини юклайди.

“Ижтимоий тармоқларда ҳуқуқни қўллашни такомиллаштириш тўғрисида”ги қонун Германияда 2 миллиондан ортиқ рўйхатдан ўтган фойдаланувчига эга компанияларга ноқонуний контент ҳақидаги мурожаатларни қабул қилиш ва кўриб чиқишнинг самарали ҳамда шаффоф механизмини яратиш мажбуриятини юклайди. Бундай мурожаат келиб тушгандан сўнг 24 соат ичида улар киришни тўсиши ёки “очиқ-ойдин ноқонуний контент”ни олиб ташлаши шарт.

2020 йилда Францияда “Интернетда нафратни қўзғатишга қарши курашиш тўғрисида”ги қонун қабул қилинди. Бу қонун тармоқ платформаларига контентни суд қарорисиз ўчириш мажбуриятини юклайди ва унга оид шикоятни қондиришни рад этганлик учун жарималар белгиланишини назарда тутади. Шунингдек, онлайн платформалар Францияда қонуний вакил тайинлашлари шарт.

“Интернетда нафратни қўзғатишга қарши курашиш тўғрисида”ги қонуннинг асосий мақсади - интернет-платформа операторлари зиммасига инсонлар ўртасидаги ирқий, жинсий, гендер ва бошқа фарқлар асосида ҳақорат қилувчи ёки нафрат уйғотувчи контентни олиб ташлаш мажбуриятини юклашдан иборат.

Бундай глобал тенденцияни ҳисобга олган ҳолда, Ўзбекистон ҳам мамлакатимизда дезинформация тарқалишига қарши фаол кураш олиб бормоқда.

Жумладан, мамлакатимизда “Онлайн платформалар ва веб-сайтлар фойдаланувчиларининг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида”ги янги қонун лойиҳаси ишлаб чиқилди. Ушбу норматив-ҳуқуқий ҳужжатнинг мақсадларидан бири ахборот маконида ёлғон маълумотлар миқдорини камайтиришдир.

Хусусан, қонун ёлғон ахборотга аниқ таъриф бериб, бундай маълумотларни мамлакатимиз ҳудудида жойлаштириш тақиқланганини белгилайди. Бу ҳақиқатга тўғри келмайдиган ёки шахслар, нарсалар, воқеалар, ҳодисалар ва жараёнлар ҳақидаги фактларни ҳар қандай шаклда нотўғри акс эттирувчи маълумотлардир.

Янги қонун фойдаланувчилар, блогерлар, инфлюенсерлар ва веб-сайт эгаларига нафақат ноқонуний контентни тарқатмаслик, балки эълон қилинган ноқонуний контентни олиб ташлаш мажбуриятини ҳам юклайди. Шу билан бирга, қонун ҳужжати инфлюенсерлар ва веб-сайт эгаларига жойлаштирилаётган ва тарқатилаётган контентнинг ишончлилигини у оммага очиқ бўлишидан олдин текшириш мажбуриятини юклайди.

Инфлюенсерлар ва веб-сайт эгалари ўз аккаунтлари, оммавий ҳамжамиятлари ёки веб-сайтларини, шу жумладан фойдаланувчилар томонидан изоҳ ва фикр-мулоҳазалар қолдиришга мўлжалланган бўлимларни ҳам, ноқонуний контентни аниқлаш мақсадида кузатиб боришлари шарт. Бундай контент аниқланган тақдирда, уни дарҳол олиб ташлаш чораларини кўришлари лозим.

Умуман олганда, рақамли технологиялар ва ижтимоий медиа даврида дезинформация муаммоси мисли кўрилмаган даражага етганини таъкидлаш лозим. Ёлғон ахборот тарқатиш шакллари ва усулларининг хилма-хиллиги жамият ва давлат учун жиддий муаммоларни келтириб чиқармоқда. Шу боис Ўзбекистонда дезинформацияга қарши курашиш бўйича тизимли ҳаракатлар амалга оширилмоқда. Бу борада “Онлайн платформалар ва веб-сайтлардан фойдаланувчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида”ги Қонуннинг қабул қилиниши муҳим босқич бўлади.

 

Онлайн маконни тартибга солишни такомиллаштириш ва фойдаланувчилар манфаатларини ҳимоя қилиш мақсадида ишлаб чиқилган мазкур қонунда илғор хорижий тажрибани инобатга олган ҳолда ёлғон ахборот тарқалишининг олдини олиш ва чеклашга қаратилган бир қатор чора-тадбирлар кўзда тутилган. Унда платформаларга контентни назорат қилиш масъулияти, ёлғон маълумотларни тезкор олиб ташлаш мажбурияти ва уларни тарқатганлик учун жазо чоралари кўзда тутилган.

Бобур НАБИЕВ,
Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги
бош мутахассиси



														
														Эртага ҳаво ҳарорати 42 даражагача исийди

Эртага ҳаво ҳарорати 42 даражагача исийди

“Ўзгидромет” 15 июнь куни об-ҳаво қандай бўлиши ҳақида маълумот берди.
10:26 / 14.06.2025

														
														14 июнь куни қандай об-ҳаво кузатилади?

14 июнь куни қандай об-ҳаво кузатилади?

Ўзбекистон Республикаси Гидрометеорология хизмати агентлигининг хабар беришича, 14 июнь куни Тошкентда ҳаво бироз булутли бў…
17:46 / 13.06.2025

														
														Вилоятликлар Тошкентда таксичилик қилиши мумкин

Вилоятликлар Тошкентда таксичилик қилиши мумкин

Кеча, ижтимоий тармоқларда ҳайдовчилар фақат ўзининг пропискадан ўтган ҳудудидагина таксичилик қилиши мумкинлиги ҳақида хаба…
17:41 / 13.06.2025

														
														Қашқадарёда ҳоким ўринбосари пора билан ушланди

Қашқадарёда ҳоким ўринбосари пора билан ушланди

Ҳозирда тергов ҳаракатлари олиб борилмоқда.
14:34 / 13.06.2025

														
														Дам олиш кунлари ҳаво ҳарорати кўтарилади

Дам олиш кунлари ҳаво ҳарорати кўтарилади

Сўнгги кунларда Ўзбекистон ҳудуди ёз учун жуда қулай ҳарорат фонида нам ҳаво массалари таъсири остида бўлди.
12:49 / 13.06.2025

														
														Исроилдаги Ўзбекистон фуқаролари огоҳлантирилди

Исроилдаги Ўзбекистон фуқаролари огоҳлантирилди

Ракета отишмалари кутилиши муносабати билан Ўзбекистон элчихонаси сизлардан яна бир бор тезкор эҳтиёт чораларини кўришни қат…
09:45 / 13.06.2025

														
														13 июнь куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

13 июнь куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

13 июнь куни Тошкентда ҳаво бироз булутли бўлади, вақти-вақти билан ўзгариб туради, ёғингарчилик бўлмайди. Шарқдан секундига…
17:49 / 12.06.2025

														
														Кредитни самарасиз ишлатиш ортидан 19,6 млрд сўм зарар келтирган мансабдорларга жиноят иши очилди

Кредитни самарасиз ишлатиш ортидан 19,6 млрд сўм зарар келтирган мансабдорларга жиноят иши очилди

Айни пайтда дастлабки тергов ҳаракатлари олиб борилмоқда.
17:19 / 12.06.2025

														
														Мирзиёев авиаҳалокат муносабати билан Ҳиндистон Президенти ва Бош вазирига таъзия мактуби йўллади

Мирзиёев авиаҳалокат муносабати билан Ҳиндистон Президенти ва Бош вазирига таъзия мактуби йўллади

Ўзбекистон раҳбари қурбон бўлганларнинг оила аъзолари ва яқинларига, бутун Ҳиндистон халқига чуқур ҳамдардлик изҳор этди, жа…
16:57 / 12.06.2025

														
														Марказий банк йиллик асосий ставкани 14 фоиз даражасида ўзгаришсиз қолдирилди

Марказий банк йиллик асосий ставкани 14 фоиз даражасида ўзгаришсиз қолдирилди

Марказий банк бошқаруви 2025 йил 12 июндаги йиғилишида асосий ставкани йиллик 14 фоиз даражасида сақлаб қолиш тўғрисида қаро…
15:42 / 12.06.2025

Бу ҳам қизиқ

Исроил Эронга ҳужум қилишга яқин

Исроил Эронга ҳужум қилишга яқин

Reuters’нинг ёзишича, Қўшма Штатларнинг Ироқ пойтахти Бағдод шаҳрида жойлашган элчихонаси дипломатларни шошилинч эвакуация қ…
10:00 / 12.06.2025
Вилоятликлар Тошкентда таксичилик қилиши мумкин

Вилоятликлар Тошкентда таксичилик қилиши мумкин

Кеча, ижтимоий тармоқларда ҳайдовчилар фақат ўзининг пропискадан ўтган ҳудудидагина таксичилик қилиши мумкинлиги ҳақида хаба…
17:41 / 13.06.2025
Ўзбекистон энг кўп қайси давлатлардан автомобиль импорт қилмоқда?

Ўзбекистон энг кўп қайси давлатлардан автомобиль импорт қилмоқда?

Миллий статистика қўмитаси маълумотларига кўра, Ўзбекистонга 2025 йилнинг январь-апрель ойларида хориждан қиймати 213,7 млн …
12:09 / 11.06.2025
Исроилдаги Ўзбекистон фуқаролари огоҳлантирилди

Исроилдаги Ўзбекистон фуқаролари огоҳлантирилди

Ракета отишмалари кутилиши муносабати билан Ўзбекистон элчихонаси сизлардан яна бир бор тезкор эҳтиёт чораларини кўришни қат…
09:45 / 13.06.2025
Болгария Президенти Ўзбекистон Сенатига ташриф буюрди

Болгария Президенти Ўзбекистон Сенатига ташриф буюрди

Олий Мажлис Сенати Раиси Танзила Норбоева IV Тошкент халқаро инвестиция форумида иштирок этиш учун Ўзбекистонга расмий ташри…
10:38 / 11.06.2025
Сув хўжалиги соҳасидаги ҳуқуқбузарликлар тўғрисидаги видеоматериалларни юборган шахслар рағбатлантирилади

Сув хўжалиги соҳасидаги ҳуқуқбузарликлар тўғрисидаги видеоматериалларни юборган шахслар рағбатлантирилади

Низом Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекс 74-моддасининг 2-қисмида назарда тутилган маъмурий ҳуқуқбузарликларга нисбатан…
13:13 / 11.06.2025
Мирзиёев авиаҳалокат муносабати билан Ҳиндистон Президенти ва Бош вазирига таъзия мактуби йўллади

Мирзиёев авиаҳалокат муносабати билан Ҳиндистон Президенти ва Бош вазирига таъзия мактуби йўллади

Ўзбекистон раҳбари қурбон бўлганларнинг оила аъзолари ва яқинларига, бутун Ҳиндистон халқига чуқур ҳамдардлик изҳор этди, жа…
16:57 / 12.06.2025
Муроджон Аҳмадалиевнинг навбатдаги жанги санаси тасдиқланди

Муроджон Аҳмадалиевнинг навбатдаги жанги санаси тасдиқланди

Бу ҳақда боксчи ўзининг Instagram саҳифасида маълум қилди.
14:43 / 12.06.2025
Дам олиш кунлари ҳаво ҳарорати кўтарилади

Дам олиш кунлари ҳаво ҳарорати кўтарилади

Сўнгги кунларда Ўзбекистон ҳудуди ёз учун жуда қулай ҳарорат фонида нам ҳаво массалари таъсири остида бўлди.
12:49 / 13.06.2025
Қўқонда “Ҳизб ут-Таҳрир” гуруҳи аъзолари ушланди

Қўқонда “Ҳизб ут-Таҳрир” гуруҳи аъзолари ушланди

Давлат хавфсизлик хизматининг Фарғона вилояти бўйича бошқармаси ходимлари томонидан ички ишлар органларини жалб қилган ҳолда…
09:18 / 12.06.2025

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!

Энг кўп ўқилганлар
Путин Россия қўшинлари йил якунига қадар Украина мудофаасини енгиб ўтишига ишонмоқда
12:38 / 19.05.2025
Ўзбекистонликлар Қурбон ҳайитида неча кун дам олишади
18:44 / 29.05.2025
Айрим шифокорларнинг ойлик лавозим маошлари 20 фоизга оширилади
10:16 / 22.05.2025
“Россия урушни давом эттириш учун вақтни чўзмоқда” – Зеленский
10:18 / 21.05.2025
Россия қўшинларини Харков ва Суми вилоятлари чегарасида тўпламоқда
14:12 / 25.05.2025
Россия Украинага кенг кўламли ҳаво ҳужуми уюштирди
13:07 / 24.05.2025
Россия битим лойиҳасини асирлар алмашинуви якунлангандан кейин Украинага топширади
09:29 / 24.05.2025
Шошилинч ҳаётдан сокинлик сари: “Slow living” нима ва нега ҳозир бунинг айни пайти?
12:18 / 26.05.2025
Украина Путиннинг вертолёти “дронлар ҳужуми маркази”да бўлмаганини маълум қилди
10:03 / 28.05.2025
ЯНГИ ҚОНУН ЛОЙИҲАСИ: нотўғри маълумотлар тарқалишининг олдини олиш қандай амалга оширилади?
11:03 / 16.05.2025

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!