$
12694.97 UZS
40.84
161.60 UZS
0.42
14878.50 UZS
60.51
37° Кечаси 24°

ЯНГИ ҚОНУН ЛОЙИҲАСИ: нотўғри маълумотлар тарқалишининг олдини олиш қандай амалга оширилади?

11:03 / 16.05.2025

Одамларнинг кундалик ҳаётига дезинформация, фейк, тролл ва бот каби тушунчалар чуқур кириб борар экан, давлатларнинг хавфсизлиги ва барқарорлигига ҳам таҳдид солаётганига гувоҳ бўлмоқдамиз.

Дезинформация зарарлидир – у инсоннинг турли ҳуқуқларига салбий таъсир кўрсатади, мамлакат ва жамиятни ривожлантириш бўйича муҳим давлат чора-тадбирларига тўсқинлик қилади, можаролар ва фавқулодда вазиятлар пайтида кескинликнинг кучайишига сабаб бўлади.

Нотўғри маълумотлар тарқалиши кўплаб ҳуқуқларга таъсир қилиши мумкин, айниқса, соғлиқни сақлаш ҳуқуқи, камситилмаслик ҳуқуқи ва бошқаларга кўпроқ дахл қилади. Нотўғри ёки ноаниқ тиббий маълумотлар тобора кенг кўламли ижтимоий оқибатларга олиб келмоқда. Дезинформациянинг салбий таъсирига коронавирус пандемияси атрофидаги вазият - бир қатор мамлакатларда COVID-19 га қарши эмлашдан оммавий бош тортиш яққол мисол бўлди.

Шундай вазиятни ҳисобга олган ҳолда, сўнгги йилларда кўплаб хорижий мамлакатлар дезинформация тарқалишига қарши чоралар кўрмоқда. Экспертларнинг баҳолашича, ривожланган технологик инфратузилмага эга давлатлар ҳукуматлари ижтимоий тармоқлар фаолиятини янада фаолроқ тартибга солиш йўлини танлаганлар. Барча йирик ижтимоий тармоқларда фойдаланувчиларнинг шикоятларини кузатиб борадиган, қонунга хилоф постларни ўчирадиган, қоидабузарларни блоклайдиган модератор жамоалари мавжуд бўлса-да, давлатлар бу жараённи назорат қилишни ва тақиқланган контент учун ўз мезонларини жорий этишни, шу жумладан дезинформацияга қарши курашиш доирасида ҳам хоҳлайдилар.

Хусусан, Европа Иттифоқида сохта янгиликларга қарши курашиш учун “Рақамли хизматлар тўғрисидаги қонун” (ДСА) қабул қилинди. Ушбу қонун Facebook, Instagram ва YouTube каби энг йирик онлайн платформалардан ёлғон ахборотга қарши фаолроқ курашишни талаб қилади. Платформалар сохта янгиликларни, айниқса улар жамоат саломатлиги ёки хавфсизлигига таҳдид солса, ўчириб ташлашлари шарт. Европа Иттифоқи, шунингдек, хизматларга контент модерацияси ҳақида янада шаффоф хабар бериш мажбуриятини юклайдиган қоидаларни жорий этди.

2017 йилда Германияда “Ижтимоий тармоқларда ҳуқуқни қўллашни такомиллаштириш тўғрисида”ги қонун (“Facebook ҳақидаги қонун” номи билан машҳур) қабул қилинди. Қонун Facebook, YouTube ва бошқа йирик тармоқ платформаларига Германия Федератив Республикаси Жиноят кодексининг 22 та бўлимида белгиланган “ноқонуний контент”ни тезда олиб ташлаш мажбуриятини юклайди.

“Ижтимоий тармоқларда ҳуқуқни қўллашни такомиллаштириш тўғрисида”ги қонун Германияда 2 миллиондан ортиқ рўйхатдан ўтган фойдаланувчига эга компанияларга ноқонуний контент ҳақидаги мурожаатларни қабул қилиш ва кўриб чиқишнинг самарали ҳамда шаффоф механизмини яратиш мажбуриятини юклайди. Бундай мурожаат келиб тушгандан сўнг 24 соат ичида улар киришни тўсиши ёки “очиқ-ойдин ноқонуний контент”ни олиб ташлаши шарт.

2020 йилда Францияда “Интернетда нафратни қўзғатишга қарши курашиш тўғрисида”ги қонун қабул қилинди. Бу қонун тармоқ платформаларига контентни суд қарорисиз ўчириш мажбуриятини юклайди ва унга оид шикоятни қондиришни рад этганлик учун жарималар белгиланишини назарда тутади. Шунингдек, онлайн платформалар Францияда қонуний вакил тайинлашлари шарт.

“Интернетда нафратни қўзғатишга қарши курашиш тўғрисида”ги қонуннинг асосий мақсади - интернет-платформа операторлари зиммасига инсонлар ўртасидаги ирқий, жинсий, гендер ва бошқа фарқлар асосида ҳақорат қилувчи ёки нафрат уйғотувчи контентни олиб ташлаш мажбуриятини юклашдан иборат.

Бундай глобал тенденцияни ҳисобга олган ҳолда, Ўзбекистон ҳам мамлакатимизда дезинформация тарқалишига қарши фаол кураш олиб бормоқда.

Жумладан, мамлакатимизда “Онлайн платформалар ва веб-сайтлар фойдаланувчиларининг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида”ги янги қонун лойиҳаси ишлаб чиқилди. Ушбу норматив-ҳуқуқий ҳужжатнинг мақсадларидан бири ахборот маконида ёлғон маълумотлар миқдорини камайтиришдир.

Хусусан, қонун ёлғон ахборотга аниқ таъриф бериб, бундай маълумотларни мамлакатимиз ҳудудида жойлаштириш тақиқланганини белгилайди. Бу ҳақиқатга тўғри келмайдиган ёки шахслар, нарсалар, воқеалар, ҳодисалар ва жараёнлар ҳақидаги фактларни ҳар қандай шаклда нотўғри акс эттирувчи маълумотлардир.

Янги қонун фойдаланувчилар, блогерлар, инфлюенсерлар ва веб-сайт эгаларига нафақат ноқонуний контентни тарқатмаслик, балки эълон қилинган ноқонуний контентни олиб ташлаш мажбуриятини ҳам юклайди. Шу билан бирга, қонун ҳужжати инфлюенсерлар ва веб-сайт эгаларига жойлаштирилаётган ва тарқатилаётган контентнинг ишончлилигини у оммага очиқ бўлишидан олдин текшириш мажбуриятини юклайди.

Инфлюенсерлар ва веб-сайт эгалари ўз аккаунтлари, оммавий ҳамжамиятлари ёки веб-сайтларини, шу жумладан фойдаланувчилар томонидан изоҳ ва фикр-мулоҳазалар қолдиришга мўлжалланган бўлимларни ҳам, ноқонуний контентни аниқлаш мақсадида кузатиб боришлари шарт. Бундай контент аниқланган тақдирда, уни дарҳол олиб ташлаш чораларини кўришлари лозим.

Умуман олганда, рақамли технологиялар ва ижтимоий медиа даврида дезинформация муаммоси мисли кўрилмаган даражага етганини таъкидлаш лозим. Ёлғон ахборот тарқатиш шакллари ва усулларининг хилма-хиллиги жамият ва давлат учун жиддий муаммоларни келтириб чиқармоқда. Шу боис Ўзбекистонда дезинформацияга қарши курашиш бўйича тизимли ҳаракатлар амалга оширилмоқда. Бу борада “Онлайн платформалар ва веб-сайтлардан фойдаланувчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида”ги Қонуннинг қабул қилиниши муҳим босқич бўлади.

 

Онлайн маконни тартибга солишни такомиллаштириш ва фойдаланувчилар манфаатларини ҳимоя қилиш мақсадида ишлаб чиқилган мазкур қонунда илғор хорижий тажрибани инобатга олган ҳолда ёлғон ахборот тарқалишининг олдини олиш ва чеклашга қаратилган бир қатор чора-тадбирлар кўзда тутилган. Унда платформаларга контентни назорат қилиш масъулияти, ёлғон маълумотларни тезкор олиб ташлаш мажбурияти ва уларни тарқатганлик учун жазо чоралари кўзда тутилган.

Бобур НАБИЕВ,
Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги
бош мутахассиси



														
														Ногиронлик пенсиялари ҳам фуқаронинг мурожаатисиз тайинланади

Ногиронлик пенсиялари ҳам фуқаронинг мурожаатисиз тайинланади

Ушбу маълумот фуқароларга СМС-хабар кўринишида юборилади.
13:07 / 01.07.2025

														
														Ҳаж зиёратида 8 нафар ўзбекистонлик вафот этди

Ҳаж зиёратида 8 нафар ўзбекистонлик вафот этди

“Жорий йилдаги “Ҳаж-2025” мавсуми давомида Ўзбекистондан 15 мингдан зиёд ҳожиларнинг Ҳаж амалларини тартибли ва намунали адо…
12:17 / 01.07.2025

														
														ДХХ томонидан Наманганда қалбаки доллар савдоси фош қилинди

ДХХ томонидан Наманганда қалбаки доллар савдоси фош қилинди

Ҳолат юзасидан қонунбузарларга нисбатан Жиноят Кодексининг 176-моддаси 3-қисми “а” банди билан жиноят иши қўзғатилиб, қамоқ …
10:38 / 01.07.2025

														
														Қимматбаҳо металларга оид ҳуқуқбузарликлар тўғрисида хабар берган шахслар рағбатлантирилади

Қимматбаҳо металларга оид ҳуқуқбузарликлар тўғрисида хабар берган шахслар рағбатлантирилади

ЯТТларга заргарлик буюмларини сотиш фаолияти билан шуғулланишга рухсат этилади.
16:50 / 30.06.2025

														
														1 июль куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

1 июль куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

1 июль куни Тошкентда ҳаво бироз булутли бўлади, ёғингарчилик бўлмайди. Шарқдан секундига 3-8 метр тезликда шамол эсади. Кеч…
16:22 / 30.06.2025

														
														Темирйўл чипталари сотувида ортиқча ундирилган тўловлар қайтарилади

Темирйўл чипталари сотувида ортиқча ундирилган тўловлар қайтарилади

“Темирйўлда йўловчи ташиш хизматлари бўйича қўмита чиқарган қарор суд инстанциялари томонидан қўллаб-қувватланди ва қонунбуз…
15:36 / 30.06.2025

														
														Ўқишга кира олмаган мактаб битирувчиларини банд этиш бўйича дастур қабул қилинди

Ўқишга кира олмаган мактаб битирувчиларини банд этиш бўйича дастур қабул қилинди

Ўзбекистонда ўқишга кира олмаган мактаб битирувчилари ҳамда техникум ва олийгоҳларни тугатаётган талабаларни банд этиш бўйич…
14:43 / 30.06.2025

														
														Мирзиёев: “Янги Ўзбекистон бунёдкорлари сифатида янги тарих яратадиган олтин авлодсиз!”

Мирзиёев: “Янги Ўзбекистон бунёдкорлари сифатида янги тарих яратадиган олтин авлодсиз!”

Шавкат Мирзиёев Ўзбекистон ёшларини Ёшлар куни билан табриклади.
12:44 / 30.06.2025

														
														Уй-жой савдосини нақд пулда олиб бориш чекланади

Уй-жой савдосини нақд пулда олиб бориш чекланади

Ўзбекистонда уй-жойларнинг савдосини нақд пулда амалга ошириш чекланади. Бу ҳақда жорий йилнинг 26 июнь куни Олий Мажлис Сен…
11:37 / 30.06.2025

Бу ҳам қизиқ

Эрон АҚШ ҳужумларини заиф деб ҳисоблайди

Эрон АҚШ ҳужумларини заиф деб ҳисоблайди

Газета бу маълумотни АҚШ махсус хизматларига яқин бўлган тўрт манбасига таяниб берган. Нашр маълумотларига кўра, авиазарбала…
14:26 / 30.06.2025
Июль ойининг илк кунларида қандай об-ҳаво кузатилади?

Июль ойининг илк кунларида қандай об-ҳаво кузатилади?

“Ўзгидромет” 30 июнь–2 июль кунлари учун об-ҳаво прогнозини эълон қилди.
12:12 / 29.06.2025
Теҳрон уранни бойитиш ниятидан воз кечмаган

Теҳрон уранни бойитиш ниятидан воз кечмаган

Эрон уранни бойитиш ҳуқуқига эга ва бу фаолиятни тўхтатишни режалаштирмаяпти.
09:46 / 30.06.2025
Тошкентда ИИО ходимига пичоқ билан тажовуз қилган шахс ушланди

Тошкентда ИИО ходимига пичоқ билан тажовуз қилган шахс ушланди

Гумонланувчи аввалроқ бошқа бир фуқарога тан жароҳати етказган.
15:01 / 28.06.2025
Темирйўл чипталари сотувида ортиқча ундирилган тўловлар қайтарилади

Темирйўл чипталари сотувида ортиқча ундирилган тўловлар қайтарилади

“Темирйўлда йўловчи ташиш хизматлари бўйича қўмита чиқарган қарор суд инстанциялари томонидан қўллаб-қувватланди ва қонунбуз…
15:36 / 30.06.2025
АҚШ Олий суди туғилганлик орқали фуқаролик бериш масаласида Трамп қарорини қўллаб-қувватлади

АҚШ Олий суди туғилганлик орқали фуқаролик бериш масаласида Трамп қарорини қўллаб-қувватлади

Ушбу фармон Қўшма Штатлардаги ноқонуний муҳожирларнинг мамлакатда туғилган болаларига фуқаролик беришни тақиқлайди.
14:18 / 28.06.2025
Андижонда жиҳодчиларнинг яширин жамоаси аниқланди

Андижонда жиҳодчиларнинг яширин жамоаси аниқланди

Жорий йилнинг май ойида ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар томонидан олиб борилган тадбирлар давомида жиҳодчилар диний экстре…
11:57 / 28.06.2025
29 июнь куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

29 июнь куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

29 июнь куни Тошкентда ҳаво бироз булутли бўлади, ёғингарчилик бўлмайди. Шарқдан секундига 5-10 метр тезликда шамол эсади. К…
15:05 / 28.06.2025
Қимматбаҳо металларга оид ҳуқуқбузарликлар тўғрисида хабар берган шахслар рағбатлантирилади

Қимматбаҳо металларга оид ҳуқуқбузарликлар тўғрисида хабар берган шахслар рағбатлантирилади

ЯТТларга заргарлик буюмларини сотиш фаолияти билан шуғулланишга рухсат этилади.
16:50 / 30.06.2025

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!