$
12910.15 UZS
-14.77
159.78 UZS
-0.16
14660.77 UZS
40.1
27° Kechasi 17°

Mizofobiya nima va undan qanday qutulish mumkin?

15:30 / 08.05.2023

Mizofobiya (germofobiya, basillofobiya) bu biror jismda bo‘ladigan mikroorganizmlar ya’ni mikroblarga nisbatan patologik qo‘rquv hisoblanadi.

Umuman olganda, zararli bakteriyalardan qo‘rqish odatiy hol bo‘lib, mikroblar haqidagi fikrlar doimo insonni ta’qib qiladi va uning xatti-harakati hamda farovonligini o‘zgartira boshlaydi, so‘ngra bu qo‘rquvlar fobiyaga, ya’ni doimiy amaliyotga aylanadi. Misol uchun, inson eshik tutqichini ushlab turolmasa, unda bakteriyalar mavjud degan fikr bo‘lishi mumkin, u qo‘llarini cheksiz yuvadi va o‘zi teginadigan barcha yuzalarni dezinfeksiya qila boshlaydi.

Bu qo‘rquv ijtimoiy muammolarga ham olib kelishi mumkin. Biror kishi atrofdagilar bilan qo‘l berib, salomlashishdan qo‘rqishi, beixtiyor biror kasallik yuqmasligi uchun ulardan uzoqroq turishi, jamoat joylariga, jumladan do‘konlar, restoranlar va kafelarga borishda qiynalishi mumkin.

Bunday holatlar ayniqsa, koronavirus pandemiyasi davridan so‘ng yanada ommalashdi.

Mizofobiya obsessiv-kompulsiv (mukkasidan ketish, odatiylik) buzilishning keng tarqalgan alomatidir. Buni odamning tinchini buzuvchi – intruziv fikrlar ta’qib qiladigan holat sifatida ham baholash mumkin. Shundan so‘ng, inson tashvish va majburiylik holatlarini bartaraf etish uchun takroriy harakatlar qila boshlaydi. Misol uchun, agar biror kishini ifloslanish va bakteriyalar haqidagi fikrlar bezovta qilsa, u tez-tez va uzoq vaqt davomida qo‘llarini yuvib yurishi mumkin.

Shu bilan birga, obsessiv-kompulsiv buzilish har doim ham mikroblardan qo‘rqish degani emas. Ushbu kasallikka chalingan odamlar turli xil intruziv fikrlardan ham aziyat chekishi mumkin.

Mizofobiya nima uchun paydo bo‘ladi?

O‘ziga xos fobiyalar 30 foiz hollarda ajdodlardan “meros” bo‘lib o‘tadi, shuning uchun ota-onalarimiz yoki boshqa yaqin qarindoshlarimiz mantiqsiz qo‘rquvlardan aziyat chekkan bo‘lsa, buni omadsizlik sifatida qabul qilishimiz mumkin. Aslida qo‘rquv ham buyuk in’om, chunki ma’lum narsadan qo‘rqish insonlarni chegaralab turadi va atrof-muhitga nisbatan immunitetni shakllantiradi.

Nafaqat genlar, balki atrof-muhitning ta’siri ham qiymatga ega bo‘lishi mumkin. Misol uchun, agar ota-onalar mikroblardan qo‘rqishsa, bolalar bakteriyalarni yovuzlik, deb bilib, o‘zlarini ulardan himoya qilishga harakat qiladi. Bundan tashqari, fobiya salbiy tajribadan – jiddiy kasallik yoki undan keyingi asoratlardan ham kelib chiqishi ko‘p uchraydigan amaliyot.

Bundan tashqari, zamonaviy dunyo mizofobiya rivojlanishiga hissa qo‘shayotganga o‘xshaydi. Bakteriyalarni demonizasiya qiluvchi (yovuz qilib ko‘rsatish) reklamalar tufayli odamlar mikroorganizmlardan tobora ko‘proq qo‘rqib bormoqda va atrofdagi hamma narsani – uydagi yuzadan tortib o‘z terisigacha sterilizasiya qilishga intiladi.

Mizofobiya bor-yo‘qligini qanday aniqlash mumkin?

Fobiya insonning hamrohi bo‘lishi mumkin, agar:

kimdir qo‘llarini tez-tez yuvsa, ba’zan buni bir necha marta ketma-ket yoki asossiz uzoq vaqt davomida bajarsa;
mikroblar bilan aloqa qilmaslik uchun qo‘lqop kiyib yurish;
ijtimoiy aloqalardan qochish, hatto yaqin odamlardan ham ehtiyot bo‘lishi mumkin;
tez-tez ishlatadigan narsalarni, masalan, avtomobil pulti yoki rulni maxsus g‘ilof bilan berkitib yurish;
jamoat joylarida, jumladan, hojatxonalar, do‘konlar va restoranlarda o‘tkaziladigan vaqtni qisqartirish;
kuniga ko‘p marta dush qabul qilish;
har safar notanish narsaga nisbatan dezinfeksiyalash vositasidan foydalanish va hokazo.

Mizofobiya, shuningdek, tashvishning jismoniy belgilariga olib kelishi mumkin:

ko‘ngil aynishi;
bosh aylanishi;
bo‘g‘ilish;
tez-tez yurak urishi;
titroq;
kuchli terlash.

Agar ushbu fobiyaning alomatlari inson hayotiga, ish faoliyatiga va ta’lim olishiga xalaqit bersa, imkoniyatlarini chegaralab qo‘ysa, munosabatlarni murakkablashtirsa va noqulaylik tug‘dirsa, malakali terapevt bilan maslahatlashish haqida o‘ylashi kerak.

Mizofobiya bilan kurashish mumkinmi?

Har qanday fobiyaga qarshi kognitiv xatti-harakatlar terapiyasi, xususan desensitizasiya (moyillikni kamaytirish) proseduralari yoki ta’sir qilish terapiyasi yordamida kurashish mumkin. Inson bular yordamida yaxshi davolanadi.

Texnikaning mohiyati shundan iboratki, inson asta-sekin o‘z tezligida va qulay muhitda qo‘rquv obyektiga duch keladi va unga ko‘nika boshlaydi. Misol uchun, u iflos narsaga tegadi, keyin esa bir muddat qo‘llarini yuvmaydi, dam olishga va tinchlanishga harakat qiladi. Vaqt o‘tishi bilan qo‘rquv zaiflashadi hamda inson haqiqiy hayotda o‘zi uchun qo‘rqinchli narsalarga ham o‘rganib qoladi.

Agar fobiyaga qo‘shimcha ravishda ularda obsessiv-kompulsiv buzilish ham bo‘lsa, psixiatr davolash rejasiga serotoninni qayta yuklashning selektiv inxibitorlari (moddalar reaksiyasiga ta’sir qiluvchi modda) kabi farmakologik yordamni kiritishi mumkin.

Ushbu dorilar odatda depressiyani davolash uchun ishlatiladi, ammo ular odatlanib qolish alomatlarini yengillashtirishga ham yordam beradi.


Lifestyle


														
														Uy bekalari uchun motivatsion tavsiyalar

Uy bekalari uchun motivatsion tavsiyalar

Uy bekasi bo‘lish — bu oddiylikda mukammallik yaratish san’atidir. Uy bekalari — oilaning yuragi, muhitning me’mori.
15:19 / 30.04.2025

														
														“Kalmar o‘yini” seriali aktrisasi saratondan vafot etdi

“Kalmar o‘yini” seriali aktrisasi saratondan vafot etdi

“Kalmar o‘yini” serialining ikkinchi mavsumida sobiq politsiya xodimi Xvan Chjun-Xoning onasi rolini ijro etgan aktrisa Li J…
09:46 / 04.02.2025

														
														Nonushta uchun eng zararli oziq-ovqatlarning ro‘yxati bilan tanishing

Nonushta uchun eng zararli oziq-ovqatlarning ro‘yxati bilan tanishing

Balansli nonushta qilish yaxshiroq umumiy ovqatlanish bilan bog‘liq bo‘lib, tanangizni ruhiy va jismoniy qiyinchiliklarni ye…
13:32 / 25.01.2025

														
														Insayder iPhone 17 Pro dizayni va xususiyatlari haqida ma’lumot berdi

Insayder iPhone 17 Pro dizayni va xususiyatlari haqida ma’lumot berdi

Flagman nafaqat innovatsion kamera, balki odatiy standartlarni o‘zgartiruvchi noyob orqa panel dizaynini ham oladi.
11:13 / 25.01.2025

														
														Rossiyada kriptosaunalar ishlab chiqildi: ular sizni isitib qo‘yadi va kripto pul oladi

Rossiyada kriptosaunalar ishlab chiqildi: ular sizni isitib qo‘yadi va kripto pul oladi

Sankt-Peterburgdagi Luxury World Spa kompaniyasi “Kriptosauna” loyihasini taqdim etdi. Yangi mahsulot ASIC (kriptovalyuta qa…
10:35 / 25.01.2025

														
														Ijtimoiy tarmoqlardan foydalanishni to‘xtatishning foydasi bo‘ldimi?

Ijtimoiy tarmoqlardan foydalanishni to‘xtatishning foydasi bo‘ldimi?

Ushbu tadqiqot amalga oshirilgandan so‘ng o‘quvchilarning ko‘rsatkichlari oshgan.
15:29 / 18.01.2025

														
														2025-yilda qanday krossovkalar moda bo‘ladi?

2025-yilda qanday krossovkalar moda bo‘ladi?

Krossovkalar hech qachon modadan qolmaydigan, qulay oyoq kiyim hisoblanadi. Faqatgina har yili ularning qaysidir turi, ayniq…
13:02 / 16.01.2025

														
														Takchi – Koreyaning mashhur an’anaviy o‘yini

Takchi – Koreyaning mashhur an’anaviy o‘yini

Takchi – bu Koreya madaniyatida bolalar va kattalar orasida mashhur bo‘lgan o‘yin bo‘lib, oddiy, ammo qiziqarli! O‘yin uchun…
16:09 / 15.01.2025

														
														2024-yilda eng yuqori daromad keltirgan filmlar ro‘yxati

2024-yilda eng yuqori daromad keltirgan filmlar ro‘yxati

2024-yil kino sanoati uchun juda muvaffaqiyatli yil bo‘ldi. Ko‘plab kutilgan premyeralar va kutilmagan xitlar tomoshabinlarn…
15:40 / 15.01.2025

														
														“Otam qurgan tandir”
Umidjon Alimov, 2017.

“Otam qurgan tandir” Umidjon Alimov, 2017.

“Demak, men mavzu, o‘zimga uslub topyapman, deb o‘ziga xos yo‘nalishni qidirayotgan rassom sifatida xursand bo‘lardim. Tandi…
14:59 / 15.01.2025

Bu ham qiziq

O‘zbekistonning 8 ta hududida sel-suv toshqinlari yuzaga kelishi mumkin

O‘zbekistonning 8 ta hududida sel-suv toshqinlari yuzaga kelishi mumkin

Gidrometeorologiya xizmati agentligi tomonidan berilgan ma’lumotga ko‘ra, joriy yilning  8-11 may kunlari kutilayotgan yomg‘…
18:52 / 07.05.2025
Xitoy kompaniyasi Surxondaryoda paxta yetishtirish bo‘yicha 95 million dollar investitsiya kiritadi

Xitoy kompaniyasi Surxondaryoda paxta yetishtirish bo‘yicha 95 million dollar investitsiya kiritadi

Xitoyning Jiangsu World Group korporatsiyasi Surxondaryo viloyatidagi paxta yetishtirish va qayta ishlash bo‘yicha avtomatla…
20:25 / 08.05.2025
Tashkent Tech nomli yangi texnika universiteti tashkil etiladi

Tashkent Tech nomli yangi texnika universiteti tashkil etiladi

Prezident topshirig‘iga binoan amalga oshirilayotgan loyiha yoshlar o‘rtasida texnika ta’limi nufuzini oshirishga qaratilgan.
11:08 / 08.05.2025
Samarqandda portlash oqibatida 2 kishi halok bo‘ldi

Samarqandda portlash oqibatida 2 kishi halok bo‘ldi

2025-yil 7-may kuni soat taxminan 15:06 larda Kattaqo‘rg‘on tumani, “Qushtepa” MFYda joylashgan AYOQShda portlash yuz berdi.…
18:25 / 08.05.2025
Shavkat Mirziyoyev Fridrix Mersga tabrik yo‘lladi

Shavkat Mirziyoyev Fridrix Mersga tabrik yo‘lladi

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Germaniya Federativ Respublikasi Federal Kansleri Fridrix Mersni ushb…
20:08 / 07.05.2025
Toshkent – Laxor – Toshkent reyslari bekor qilindi

Toshkent – Laxor – Toshkent reyslari bekor qilindi

Bu haqda Uzbekistan Airways matbuot xizmati xabar berdi.
10:08 / 09.05.2025
9-may kuni qanday ob-havo kuzatiladi?

9-may kuni qanday ob-havo kuzatiladi?

Harorat kechasi 18-20 daraja, kunduzi 28-30 daraja bo‘ladi.
21:16 / 08.05.2025
YeChL. “PSJ” ikkala bahsda ham “Arsenal” ustidan g‘alaba qozonib finalga yo‘l oldi

YeChL. “PSJ” ikkala bahsda ham “Arsenal” ustidan g‘alaba qozonib finalga yo‘l oldi

7-maydan 8-may sanasiga o‘tar kechasi Yevropa Chempionlar Ligasining ikkinchi yarim final bahsi bo‘lib o‘tdi. Parij shahrida…
10:05 / 08.05.2025
Energiya resurslaridan noqonuniy foydalanish holatlari fosh etildi

Energiya resurslaridan noqonuniy foydalanish holatlari fosh etildi

Mazkur holatlar yuzasidan Jinoyat kodeksining 169-moddasi (o‘g‘rilik) bilan jinoyat ishlari qo‘zg‘atilib, tergov harakatlari…
18:59 / 08.05.2025
Shavkat Mirziyoyev G‘alaba bog‘iga tashrif buyurdi

Shavkat Mirziyoyev G‘alaba bog‘iga tashrif buyurdi

Prezident Shavkat Mirziyoyev ushbu sana munosabati bilan G‘alaba bog‘iga tashrif buyurib, xotira marosimida ishtirok etdi. B…
14:54 / 08.05.2025

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!