“Tabiiy yo’ldoshlar” atamasini eshitganmizda ko’z oldimizda Oy gavdalanadi. Sayyoramizning tabiiy yo’ldoshi hisoblangan Oy haqida bir muncha ma’lumotlarga egamiz. Biroq boshqa sayyoralarning tabiiy yo’ldoshlari haqida ko’pchilikimizning bilimlarimiz yetarlicha emas. Galaktikamizda harakat qilayotgan ushbu jismlar haqida qiziqarli faktlarni taqdim qilamiz.

Fakt 1. Deyarli har yili Quyosh tizimidagi sayyoralarning yangi tabiiy yo‘ldoshlari topiladi. 2019-yilgi ma'lumotlarga ko'ra, eng ko'p tabiiy yo'ldoshlarga ega sayyora Saturn bo'lib, uning atrofidagi jismlar 82 tani tashkil qiladi. Keyingi o'rinda Yupiter turadi va undagi tabiiy yo'ldoshlar soni Saturnnikidan 3taga kamroq. Shu bilan birga, ko'plab mitti sayyoralar, hattoki ba'zi asteroidlarning ham yo'ldoshlari mavjud. Bunga yorqin misol - Ida asteroidi bo'lib, uning atrofida kichikroq kosmik tosh - Daktil aylanadi.

Fakt 2. Yerning tabiiy yo'ldoshi hisoblangan Oy Quyosh sistemasidagi sayyoralarning barcha tabiiy yo'ldoshlari orasida kattaligi bo'yicha uchinchi o'rinda turadi. Ikkinchi o'rinda turuvchi Saturnning yo'ldoshi Titan undan biroz kattaroq. Yupiter atrofida aylanib yuruvchi Ganimed Titandan bir necha foizga yirik hisoblanadi. Gainmedning noyobligi shundaki, ushbu yo'ldosh o'zining magnit maydoniga ega. Boshqa hech qanday tabiiy yo'ldoshda magnitosfera yo'q.

Fakt 3. Ba'zi olimlarning fikricha, insonlar tomonidan o'zlashtirish uchun eng maqul sayyora Mars emas, balki Saturnning tabiiy yo'ldoshi Titandir. U zich atmosferaga ega. Xuddi shu atmosfera uni kosmik nurlanishdan ishonchli himoya qiladi. Bundan tashqari, Titan Yerdan tashqari, sirtda suyuqlik mavjudligi isbotlangan samoviy jismdir. Muammolardan biri shundaki, mahalliy atmosfera asosan metan va boshqa gazlardan iborat. Bu yerda harorat -180 ° C sovuq bo'ladi.

Fakt 4. Olimlar sayyoralarning ko'plab yirik tabiiy yo'ldoshlarida muz ostidagi okeanlar mavjudligini taxmin qilmoqda. Yerdan tashqaridagi hayotni izlash uchun asosiy nomzodlar Saturn va Yupiterning yo'ldoshlari Enselad va Yevropa hisoblanadi. Yevropada Yerdagidan ko'ra ko'proq suv bor.

Fakt 5. Saturnning halqalar tizimi bilan o'ralgan yana bir tabiiy yo'ldoshi - Mimas bo'lib, bu yo'ldosh Quyosh sistemasidagi eng kichik samoviy jism hisoblanadi .Diametri taxminan 400 km bo'lgan Mimas o'tmishda qandaydir to'qnashuv tufayli parchalanib ketgan deb qaraladi .

Fakt 6. Iqtisodiy nuqtai nazardan, Oyning o'zlashtirilishi sayyoralarning boshqa sun'iy yo'ldoshlariga nisbatan foydaliroq ko'rinadi. Oy geliy-3 moddasiga boy bo'lib, bu modda ekologik toza yoqilg'i hisoblanadi. Agar insoniyat Oyga parvozlarni biroz arzonroq qilishga muvaffaq bo'lsa, tabiiy yo'ldoshimizda geliy-3 qazib olish iqtisodiy jihatdan foydali bo'ladi.

Fakt 7. Quyosh sistemasidagi barcha sayyoralardan faqat Venera va Merkuriyda tabiiy yo'ldosh yo'q. Ilgari, Merkuriy Veneraning tabiiy yo'ldoshi bo'lgan degan nazariya ham mavjud edi,. Biroq, endi bu nazariya asossiz deb tan olingan va hisob-kitoblar buni tasdiqlamaydi.

• Dunyo
• Koinot
• ilm-fan
• qiziqarli