$
12910.15 UZS
-14.77
159.78 UZS
-0.16
14660.77 UZS
40.1
30° Кечаси 17°

Фанга маълум бўлган энг ғайриоддий синдромлар ҳақида эшитганмисиз?

12:24 / 27.09.2022

Аутизм, тушкунлик ҳамда шизофрениядан ташқари одамларда ёши, миллати ва руҳий ҳолатига боғлиқ равишда турли ҳолат ва синдромлар кузатилиши мумкин. Афсуски, уларнинг барчасини тиббий малакалаб бўлмайди. Бугун биз сизлар билан бу синдромларнинг энг қизиқарлиларини кўриб чиқамиз. Улардан кўпчилиги ҳалигача тўлиқ ўрганилмаган ва тўлиқ даволаш имкони мавжуд эмас.

Диоген синдромига чалинган бемор олами

Бундай ҳолатда одам ўзлигига қамалади: тушкунлик, ижтимоий ёпиқликни маъқул кўради. Шу билан бирга уларда уят ҳисси деярли йўқ. Инсон жамоатчиликдан ўзини олиб қочиб, уйида керак-нокерак буюмларни ғамлайверади. Кундалик гигиена қоидаларига риоя этмагани учун ташқи кўриниши ҳам хунуклашиб боради. Бу одамларнинг ҳаммасини ҳам камбағал деб бўлмайди. Диоген синдромига чалинган беморлар орасида пул сарфлашдан қўрқадиган молиявий тўкин эркак ва аёллар ҳам мавжуд. Улар бирор янги нарса харид қилишни истамай, ҳамма эски нарсаларни уйларида олиб қолишади.

Бу касаллик кўпинча кучли тушкунлик ва ақли заифлик билан бирга кечади. У асосан ёши ўтган кишиларда учраб, дунё аҳолисининг 3 фоизини ташкил қилади. Дори-дармонлар касалликнинг айрим белгиларинигина бартараф этиши мумкин, бутунлай тузалиши учун жамоат ишларида фаол қатнашиши лозим. Қизиқарли маълумот: қадимги юнон файласуфи Диогеннинг ўзи ҳам бу касаллик билан оғримаган. Гарчи, у бочкада яшаган бўлса ҳам юқори ақлий заковат соҳиби бўлган.

Дориан Грей синдроми

Бу ҳолат Оскар Уайлднинг "Дориан Грей портрети" романи қаҳрамони шарафига номланган. Беморларда ҳам худди китоб қаҳрамони каби ҳолат кузатилади – қаришдан қўрқиш. Шунинг учун ҳам бундай кишилар турли хил косметик воситалар сотиб олишади ҳамда турли пластик операцияларни бошдан ўтказишади.

Гоҳида эса ёшига мутлақо ярашмайдиган кийим-кечак сотиб олишади. Дориан Грей синдроми кўпинча ўз-ўзига маҳлиё бўлишдек туюлса ҳам, айрим ҳолларда хавфли бўлиши мумкин. Чунки ташқи кўринишидаги кичкина салбий ўзгариш ҳам одамни қаттиқ тушкунликка туширади ва ҳатто ўз жонига қасд қилишга қадар олиб бориши кузатилган. Бундай ҳолат кўпинча доим омма эътиборида бўладиган одамлар: актёр, мусиқачи, хонанда кабилар билан содир бўлиши эҳтимоли катта.

Стендал синдроми

Санъат билан боғлиқ энг ғайриоддий синдром. Яъни, одам музей ҳамда суратлар галереясида бирор санъат асари билан танишиб, ундан қаттиқ таъсирланади ва галлюцинацияга тушиб қолади. Ёки ўзига хос бирор табиат, ҳайвон ёки чиройли аёл суратини кўриб қолса, ҳушидан кетиб йиқилиши, ҳислари қайнаб, ўзини тутолмай қолиши, замон ва маконни унутиши ҳам мумкин. Шунингдек, бу каби инсонларда юрак қаттиқ уриб, тахикардия пайдо бўлади.

Мазкур синдром Флоренция маданий ёдгорликлари билан танишаётганда ҳушидан кетиб йиқилган ва томир уриши тезлашган француз ёзувчиси Стендал шарафига шундай номланган. Стендал синдроми биринчи марта 1979 йилда Флоренцияга ташриф буюрган сайёҳларда кузатилган. Улардан айримлари музей ва суратлар галереясига кирганда ўзини йўқотиб, картина ва экспонатга зарар етказишга уринган. Бу каби ҳолатлар камдан-кам юз беради, бироқ флоренциялик музей ишчилари айнан шундай инсонлар билан муомала қилиш курсини ҳам ўташган.

Мебиус синдроми

Юқорида келтириб ўтилган ҳолатлардан фарқли равишда бу синдром дарҳол кўзга ташланади, чунки одамнинг юзида ҳеч қандай ҳиссиёт ва мимика бўлмайди. Бу туғма аномалия бош мия нервларининг нотўғри ривожланиши ёки фалажлиги оқибатида келиб чиқади. Шунинг учун ҳам Мебиус синдромига чалинган кишилар доим ниқобда юргандек туюлади. Улар ҳеч қачон жилмая олмайди ва нимадир ёқмаса, норозилик ҳам изҳор қилолмайди. Шунингдек, бундай одамлар ютинишга ҳам қийналади.

Бу синдром немис невропатологи Паул Мебиус томонидан 1892 йилда кашф этилган. Унинг тадқиқотларига кўра, бу синдром миллионтадан 10 та болада учрайди. Бу ҳолат унча кўп тарқалмагани учун шифокорлар уни охиригача ўрганиб, даволаш имкониятини топа олишмаган. Бироқ касалликнинг бошланғич босқичида терапия ҳамда дори препаратлари ёрдамида касаллик белгиларини камайтириш мумкин. Айтганча, Мебиус касаллигига чалинган инсонлар ақли заиф бўлмайдилар. Улар орасида шифокор ва олимлар жуда кўп учраб, соғлом ҳаёт тарзини кечиришади.

Аспергер синдроми

Яна бир жуда кам ўрганилган синдром. Бунда одам ўз қобиғига қамалиб олиб, бошқалар ҳис-туйғуларини англай олмайди. Бошқалар билан мулоқотда қийинчиликларга дуч келади. Аспергер синдромига чалинган одам бирор бир машғулотга боши билан шўнғийди. Тадқиқотчилар уни синдром эмас, шахснинг ўзига хос ҳолати сифатида баҳолашни таклиф қилишади. Ҳозиргача ушбу ҳолат давомида организмда кечадиган биокимёвий, гормонал ёки генетик белгилар топилмади. Аспергер синдроми Никола Тесла ва Исаак Нютон, Стив Жобс, Билль Гейтсларда кузатилган.

Саванта синдроми

Агар сиз "Ёмғир одами" фильмини томоша қилган бўлсангиз, бундай ҳолатдаги одамлар қандай бўлишини яхши биласиз. Улар жуда кучли хотирага эга бўлиб, мусиқа, санъат, архитектура ва аниқ фанларга қобилиятли бўлишади. Масалан, саванта синдромига чалинган одамлар бутун бошли китобларни ёддан айтиб бериши, 2050 йилда 20 майда ҳафтанинг қайси куни бўлишини бир сонияда айтиб беради. Уларни компьютер-одам деб аташади.

Саванта синдромининг яққол намунаси Ким Пик ҳисобланади: у АҚШнинг бутун харитасини ёддан билган ва ўртача китобнинг бир саҳифасини 8 сонияда ўқий олган. Бироқ бу белгиларнинг барчасини қувончли деб бўлмайди. Саванта синдроми ўз-ўзидан намоён бўлмайди: одатда у аутизм ёки бошқа бирор руҳий касаллик оқибатида намоён бўлади. Шу боис бу одамларда бошқа кўникмалар паст ривожланган бўлади ва кўпинча ақли заифлик билан бирга кечади.

Париж синдроми

Париж синдроми 80 йилларда Францияда ишлаган япон психиатри томонидан аниқланган. Япониялик сайёҳлар Парижга келганларида маҳаллий аҳоли вакиллари кутганларини оқламагани туфайли шок ҳолатга тушиб қолишган. Оқибатда японларда галлюцинация, хавотир, кўнгил айниши ва ҳатто тахикардия кузатилган. Нега бундай бўлади? Гап шундаки, кўпчилик японияликлар Париж билан фақат китоб ҳамда романтик фильмлар орқали таниш бўлишган. Улар бу шаҳарга шахсан ташриф буюрганида эса барча французлар ҳам чиройли, нафосатли, зиёли эмаслигига гувоҳ бўлишади. Бу улар учун жиддий руҳий зарба бўлади. Ҳозиргача Япония элчихонасида Париж синдромидан азият чеккан инсонлар учун ишонч телефонлари ишлаб турибди.

Стокгольм синдроми

Инсон ўзини ўғирлаб кетган одамни ёқтириб қолиши мумкинми? Афсуски, бундай ҳолатлар учраб туради. Ўз номини синдром 1976 йилда Стокголмдаги банк ўғирлигидан сўнг олган. Ўшанда жиноятчи Ян Эрик Улссон одамларни олти кун гаровда сақлаб, ҳамтовоғи Кларк Улофссонни қутқаришга муваффақ бўлган. Оқибатда махсус операция чоғида полиция барча асирларни қутқаришга муваффақ бўлди. Бироқ шундан сўнг гаровдагиларнинг кўпчилиги жиноятчилардан эмас, полициядан кўпроқ қўрқишганини тан олишди.

Шу билан барчаси тугаган, деб ўйлайсизми? Ундай эмас. Жиноятчининг ҳамтовоғи Кларк Улофссон гаровдагилар кўрсатмалари асосида дўстига ёрдам бермай, одамларни қутқаришга уринганини исботлади ва озодликка чиқди. Суд асосий айбдорни 10 йилга озодликдан маҳрум қилди. Бироқ у турмада ҳам гаровга олинганлар билан фаол ёзишмалар олиб борган. Кейинчалик ФҚБ ушбу синдромни ўрганиб чиқиб, 1200 та ҳолатдан 8 фоизида асирлар Стокголм синдромига чалинишларини аниқлашди. Тадқиқотчилар қурбон ва зўравон орасидаги илиқ муносабат гаровдагилар ўлими фоизини камайтириб, уларнинг озод бўлиш эҳтимолини камайтиришини исботладилар.

Котар синдроми

Бу ҳолат энг ғайриоддий руҳий бузилиш ҳисобланади. Котар синдромига чалинган кишилар гўё қон йўқотган ёки ички органлари бўлмагани туфайли ўзларини ўлган, деб ҳисоблайди. Бу синдромнинг иккинчи номи – "сайр қилувчи мурдалар". Дастлаб бу ҳолат 1880 йилда француз неврологи Жюль Котар томонидан аниқланган. У танасида айрим органлар йўқлиги учун овқат ейишим шарт эмас, деб ҳисоблайдиган бир аёлга дуч келганди. Турли муолажалардан кейин ҳам уни овқат ейишга кўндириб бўлмади ва аёл очликдан вафот этди. Бу ҳолат жуда кам кузатилгани боис етарлича ўрганилмаган ва уни даволаш имкони ҳам мавжуд эмас.

 

 


Қизиқарли


														
														2024 йилда дунё миллионерлари сони 2,34 миллион кишидан ошди

2024 йилда дунё миллионерлари сони 2,34 миллион кишидан ошди

Бу ҳақда Knight Frank компаниясининг йиллик Wealth Report ҳисоботида келтирилди.
12:45 / 08.03.2025

														
														ЎША ТУН…

ЎША ТУН…

Воқеий ҳикояЎша куни қўшни болалар билан қора кечгача ўйнадик.
16:27 / 03.02.2025

														
														Медуза ниқоби: Ситсилияда 2000 йилдан ошиқ ноодатий артефакт топилди

Медуза ниқоби: Ситсилияда 2000 йилдан ошиқ ноодатий артефакт топилди

Италиялик археологлар Ситсилия жанубидаги Агригенто провинциясидаги замонавий Ликата яқинида жойлашган қадимий Финзиаде шаҳр…
11:14 / 27.01.2025

														
														Илм-фан “оталари”

Илм-фан “оталари”

Илм-фан оталари тарих китобларидаги шунчаки номлар эмас. Улар ғоялари билан инсоният цивилизациясига ҳисса қўшган одамлардир…
12:11 / 15.01.2025

														
														Гендер тестлари можароси билан танилган Iman Ҳалиф Гооглеъда энг кўп қидирилган спортчи бўлди

Гендер тестлари можароси билан танилган Iman Ҳалиф Гооглеъда энг кўп қидирилган спортчи бўлди

Google қидирув тизими орқали 2024 йилда энг кўп изланган мавзуларни сарҳисоб қилди ва қидирувларни йўналишлар бўйича ажратиб…
11:22 / 12.12.2024

														
														Японияда одамларни ювадиган кир машина яратилди

Японияда одамларни ювадиган кир машина яратилди

2025 йил апрель ойида Осака шаҳрида бўлиб ўтадиган Бутунжаҳон кўргазмасида инсонлар фойдаланиши учун мўлжалланган кир ювиш м…
14:41 / 23.11.2024

														
														2024 йилнинг энг яхши пишлоғи аниқланди

2024 йилнинг энг яхши пишлоғи аниқланди

“Йилнинг энг яхши пишлоғи” номли анъанавий халқаро танлов Португалиянинг Визеу шаҳрида ўтказилди.
10:26 / 20.11.2024

														
														“Титаник”даги капитаннинг соати аукционда сотилди

“Титаник”даги капитаннинг соати аукционда сотилди

Henry Aldridge and Son аукцион уйининг хабар беришича, “Титаник”нинг 700 дан ортиқ йўловчисини қутқарган “Карпатия” кемаси к…
10:22 / 18.11.2024

														
														Дунёдаги энг қиммат зумрад кимошди савдосида сотилди

Дунёдаги энг қиммат зумрад кимошди савдосида сотилди

CBS News нашрининг хабар беришича, шаҳзода Садриддин Оғахон III нинг Cartier брошидан зумрадлари кимошди савдосида сотилди.
09:34 / 16.11.2024

Бу ҳам қизиқ

Владимир Путин Шавкат Мирзиёевни  ғалабанинг 80 йиллиги билан табриклади

Владимир Путин Шавкат Мирзиёевни  ғалабанинг 80 йиллиги билан табриклади

Путин, шунингдек, Озарбайжон, Арманистон раҳбарлари, Грузия ва Молдова халқларини ғалабанинг 80 йиллиги билан табриклади.
21:08 / 08.05.2025
Андижонда Фарғона канали қирғоқлари шикастланиши натижасида хонадонларни сув босди

Андижонда Фарғона канали қирғоқлари шикастланиши натижасида хонадонларни сув босди

Айни пайтда вилоят Норин Қорадарё Ирригация тизимлари бошқармаси томонидан сув буткул тўхтатилган.
13:06 / 08.05.2025
9 май куни қандай об-ҳаво кузатилади?

9 май куни қандай об-ҳаво кузатилади?

Ҳарорат кечаси 18-20 даража, кундузи 28-30 даража бўлади.
21:16 / 08.05.2025
10 май куни қандай об-ҳаво кузатилади?

10 май куни қандай об-ҳаво кузатилади?

Ҳарорат кечаси 15-17 даража, кундузи 30-32 даража бўлади.
03:38 / 10.05.2025
Марказий банк сохта маълумот тарқатувчилардан огоҳлантирди

Марказий банк сохта маълумот тарқатувчилардан огоҳлантирди

Марказий банк жисмоний шахсларга кредитлар ажратмайди ҳамда молиявий хизматлар кўрсатиш билан шуғулланмайди.
12:19 / 08.05.2025
ЕЧЛ. “ПСЖ” иккала баҳсда ҳам “Арсенал” устидан ғалаба қозониб финалга йўл олди

ЕЧЛ. “ПСЖ” иккала баҳсда ҳам “Арсенал” устидан ғалаба қозониб финалга йўл олди

7 майдан 8 май санасига ўтар кечаси Европа Чемпионлар Лигасининг иккинчи ярим финал баҳси бўлиб ўтди. Париж шаҳридаги “Парк …
10:05 / 08.05.2025
Ўзбекистон олтин-валюта захиралари қиймати 49 млрд 255 млн долларга етди

Ўзбекистон олтин-валюта захиралари қиймати 49 млрд 255 млн долларга етди

Жорий йил 1 май ҳолатига кўра, республика олтин-валюта захиралари қиймати 49 млрд 255 млн долларга етди. Бу тарихий рекорд к…
10:47 / 10.05.2025
АҚШ Хитой товарларига божларни 54 фоизгача пасайтирмоқчи

АҚШ Хитой товарларига божларни 54 фоизгача пасайтирмоқчи

АҚШ президенти Доналд Трамп маъмурияти Пекин билан музокаралар чоғида Хитой импортига 145 фоизлик божларни 50-54 фоизгача ка…
22:00 / 09.05.2025
Ўзбекистонда саратонга қарши кураш миллий режаси ишлаб чиқилмоқда

Ўзбекистонда саратонга қарши кураш миллий режаси ишлаб чиқилмоқда

Ўзбекистонда саратон касаллигига қарши кураш миллий режаси ишлаб чиқилмоқда. Бу ҳақда ЖССТнинг Ўзбекистондаги матбуот хизмат…
21:02 / 09.05.2025
Мирзиёевнинг Москвага ташрифи якунланди

Мирзиёевнинг Москвага ташрифи якунланди

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Россия Федерацияси Президенти Владимир Путин таклифига биноан Москва …
08:33 / 10.05.2025

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!

Энг кўп ўқилганлар

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!