“Навальний” ҳақидаги ҳужжатли фильм “Оскар” мукофотига лойиқ кўрилди.

2022 йилда чиқарилган бир қатор лойиҳалар, жумладан ҳужжатли фильмлар ва муҳим терговларнинг бадиий мослашувлари, журналистларнинг машаққатли фаолияти, жумладан, ўз ишига муносабати ҳақида тушунча беради. Ушбу фильмлар журналистик тадқиқот соғлом демократиялар фаолияти учун муҳим эканлигини кўрсатади ва уни тўхтатишга уринаётганлар – хоҳ олигарх, хоҳ могул ёки ҳарбийлашган ҳукуматлар томонидан қўлланилаётган чекловлар ҳақида ҳикоя қилади.

Улардан бири Навальний ҳақидаги лойиҳа ҳисобланади. Ушбу ҳужжатли фильм Британия кино ва телевидение санъати академиясининг (BAFTA) “Энг яхши ҳужжатли фильм” номинациясида ҳам ғолиб бўлган эди.

Даниэль Роернинг ҳужжатли фильми россиялик мухолифатчи ва Путиннинг танқидчиси Алексей Навальнийнинг 2020 йил август ойида Сибирга сафари чоғида асабни безовта қилувчи “Новичок” моддаси билан заҳарлангани ҳақидаги воқеаларни ўз ичига олади. Роер Навальний, Коррупцияга қарши кураш фондидаги жамоаси ва журналистлар ҳаётини ёритишга бел боғлаган.

“Мен бу мукофотни Алексей Навальний ва бутун дунёдаги сиёсий маҳбусларга бағишламоқчиман”, – деди режиссёр.

Фильм Алексейнинг заҳарланиши ва унинг рафиқаси Юлия Навальнаянинг эрини Россиянинг Омск шаҳридаги касалхонадан Германияга “эвакуация қилиш” учун олиб борган кураши ҳамда Навальний Москвага қайтиб келиши билан рус полицияси уни олиб кетгунга қадар бўлган муддатни қамраб олади. Кейинроқ у Москва томонидан Навалнийнинг сиёсий мотивлари борлиги билан боғлиқ синов муддатини бузганликда айбланиб, икки ярим йилга озодликдан маҳрум қилинган.

Маросимда Юлия Навальная ҳам қисқа нутқ сўзлади:

“Эрим фақат рост гапиргани учун қамоқда. Эрим фақат демократияни ҳимоя қилгани учун қамоқда. Алексей, мен озод бўлишингни орзу қиламан ва мамлакатимиз озод бўладиган кунни кутаман”.

“Навальний” фильми трансчегаравий тергов лойиҳалари ҳатто энг репрессив режимларнинг давлат сирларини ҳам ошкор қилиши мумкинлигини кўрсатади, бироқ у ўзига хос оммавий ахборот воситаларини бошқараётган журналист-сиёсатчи билан ҳамкорлик қилишдаги қийинчиликларни ҳам намойиш этади.

Алексей Навалний ва унинг жамоаси ижтимоий тармоқларни режалаштиришга катта вақт сарфлайди – “TikTok” постлари, “YouTube” нашрлари ва твитларни терговнинг медиа ҳамкорлари билан мувофиқлаштириш. Кўп ўтмай, Навальний иккинчи марта судга тортилди ва яна тўққиз йилга қамалди.

“Навальний” 2022 йилда Сунданс кинофестивалида АҚШ ҳужжатли фильмлари учун “Фестивал севимлиси” ва “Томошабинлар учун” мукофотини қўлга киритди. 

Қайд этиш мумкин, дунё бўйлаб журналистик суриштирув ўтказувчи мухбирлар кўплаб жабҳаларда тобора кучайиб бораётган таҳдидларга дуч келмоқдалар. Жасоратли автократик ҳукуматлар ва сўнаётган демократиялар сабаб оммавий ахборот воситаларига нисбатан душманлик кучайиши ҳамда матбуот эркинлигининг чекланиши кузатилмоқда.

• Кино
• Oskar