Австриялик парашютчи 2012 йилнинг 14-октябрь, якшанба куни 39 000 метр (!) баландликдан ўзини ташлаган, вертолётдан, албатта. Товушдан юқори тезликни ривожлантириб, у бир вақтнинг ўзида бир нечта рекордларни ўрнатган.
Олим ва мутахассислардан иборат жамоа беш йил давомида ушбу тадбирга тайёргарлик кўрди. Бош қаҳрамоннинг исми Феликс Баумгартнер. У бутун ҳаётини ушбу сакрашга бағишлаган. Болалигида у дарахтларга чиқишни, энг тепасига чиқишни яхши кўрарди.
“Тепада бўлиш мен ёқтирган энг яхши жараёндир”, – дейди Баумгартнер.
16 ёшида у парашютдан сакрашни бошлади ва 43 ёшида у “қўрқмас Феликс” лақабли энг машҳур парашютчига айланди.
Парашютдан сакрашнинг моҳияти шундаки, спортчи ўз парашютини имкон қадар эрга яқинроқ очади, бу эса эркин йиқилиш вазиятини вақтида узайтиради.
Ҳамма кутган сакраш
Феликс стратосферадан (!) Ер томон учиб, товуш тезлигидан ўзиб кетган. Парвоз пайтида Баумгартнерда фақат ҳимоя костюми ва парашют бўлган. Феликсни стратосферага кўтарган стратостат Америка Қўшма Штатларидаги Росвел ҳаво кучлари базасидан учирилган. Стратостат – бу гелий билан тўлдирилган шар бўлиб, унга махсус гондол бириктирилган, ва бир йўловчи учун мўлжалланган.
У 2012 йилнинг июль ойида ҳам 29 километр баландликдан сакраган эди. У сакраш пайтида соатига 862 км тезликка эришган. Феликснинг сўзларига кўра, тез парвоз пайтида у қўлларини ҳис қилмаган.
Спортчи ҳаёти давомида 1500 марта баландликдан сакрашни амалга оширган. 6 та жаҳон рекордига эга. 1999 йилда Баумгартнер дунёдаги энг баланд бинолардан бири: Куала-Лумпурдаги Петронас минораларидан парашютда сакраган. Шунингдек, Рио-де-Жанейродаги Исо Масиҳнинг улкан ҳайкали қўлидан ва Тайпей 101 осмонўпар биносидан сакрашларни амалга оширган.
Баумгарт ўзи тан олишича, унинг ҳаётидаги энг даҳшатли воқеа Хорватияда 188 метр баландликдан қоронғи ғорга сакраш бўлган. Феликс стратосферадан сакраганидан сўнг, профессионал фаолиятини якунлаган.
Баумгартнер уни икки сценарий кутиши мумкинлигини билар эди. Ёки у бир вақтнинг ўзида бир нечта жаҳон рекордларини янгилайди: ҳеч ким стратосфера шарида бунчалик баланд кўтарилмаган, ҳеч ким бундай узунликка сакрашни амалга оширмаган, сакрашда товуш тезлигини ҳали ҳеч ким энгиб ўта олмади. Ёки уни фожиали якун кутмоқда.
Стратосферадан сакраш: эҳтиёткор оптимизм
Хавф жуда катта эди. Феликс, масалан, парвоз пайтида ҳушини йўқотиши мумкин бўлган. Парашют автоматик равишда очилган тақдирда ҳам, спортчи қўниш жараёнини бошқара олмайди, бу эса жароҳат, ҳатто ўлимга ҳам олиб келади.
1960 йилда 31,3 километр баландликдан сакраб, парвозда 988 км/соат тезликка эришган АҚШ Ҳарбий-ҳаво кучлари зобити Жозеф Киттингер сакрашга тайёргарлик жараёнида доимо Феликснинг ёнида бўлган ва австрияликка барча масалаларда маслаҳат берган. Баумгартнернинг режалаштирган рекорди ҳақида эшитганида, Киттингер Феликсга эҳтиёткор ва оптимист бўлиш кераклигини уқтирган.
“Кўпчилик баландликка кўтарилишни хоҳлайди, лекин улар ва Ер ўртасида пайдо бўладиган тубсизлик чуқурлигидан қўрқишади. Бу эса мени ҳеч қачон қўрқитмаган”, – деган Феликс.
Унинг баландлик бўйича рекорди 2014 йилнинг 25 октябрига қадар давом этди. Google’нинг топ-менежерларидан бири Алан Юстас 41 420 м баландликдан сакраб, эркин тушиш масофаси бўйича ҳам Баумгартнерни ортда қолдирди. Бироқ, Юстас барқарорлаштирувчи парашютдан фойдаланганлиги сабабли, тушиш масофаси ва вертикал тезлик бўйича рекордлар (1321 км/соат) FAI (Халқаро авиация федерацияси) томонидан алоҳида тоифага ажратилган.
Гарчи баландликдан сакраш бўйича рекорд янгиланган бўлса-да, Баумгартнер ва унинг устози Жозеф Киттингер инсон нималарга қодир эканини исботлашда беминнат хизмат қилган.
Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!
Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!