Paulo Koelo - braziliyalik yozuvchi. Koelo 38 yoshga to‘lganida Ispaniyada ruhiy uyg‘ongan va bu haqda o‘zining “Ziyorat” nomli birinchi kitobida yozgan. Uni mashhur qilgan ikkinchi kitobi "Alkimyogar" edi.

Shunday mashhur asarlar muallifi sanalgan Poulo Koeloning yozuvchilik motivi sharq adabiyotida namoyon bo‘ladigan “ilohiylik”dan ilhomlangan. U islom dini bilan yaqindan tanish va sharq adabiyotini sevib mutoala qiladi.

Xo‘sh uning bolaligi, jamiyatdagi ijtimoiy faolligi va xulosalari qanday bo‘lgan. Bu maqolada shu haqida munozara qilamiz.

Yozuvchining bolaligi

Koelo 1947-yil 24-avgustda Braziliyaning Rio-de-Janeyro shahrida tug‘ilgan. Koelo iyezuit (Iso alayhissalom jamiyati negizidagi) maktablarda o‘qigan va uning ota-onasi dindor katolik bo‘lgan. U yozuvchi bo‘lishni xohlayotganini erta anglagan, ammo ota-onasi Braziliyada bu kasb kelajagini ko‘rmasligini aytib rad etishgan. Yosh Koelo isyonkor bo‘lgan. Harakteridagi qaysarlik sababli otasi uni 17 yoshida uch marta ruhiy kasalxonadagi shifokorlar ko‘rigiga olib borgan.

U bolaligidagi bu xotirani shunday ta’riflaydi: "Men otamni kechirganman. U meni yaxshi ko‘rganidan shunday qildi, ammo meni o‘ziga o‘xshashimni istardi. Men buni tushunib yetganman. Biroq bu mendagi isyonlarni yanada oshirgandi”.

Siyosiy faollik va oqimlarga berilish

Koelo otasining maslahati bilan huquqshunoslik fakultetiga o‘qishga kirdi, biroq 1970-yillarda yengil hayot tarziga berilib o‘qishni tashladi. U mamlakatdagi harbiy boshqaruvga norozilik bildirgan braziliyalik musiqachilar uchun qo‘shiq matni yozgan. Yozuvchi siyosiy faolligi uchun uch marta qamoqqa tashlangan va qamoqxonada qiynoqqa solingan.

Musiqiy roking-rol jamosidagi faoliyati, siyosiy faol harakatlari, qamoqxonada o‘tkazgan tunlaridan keyin P.Koeloning ruhiyatida katta o‘zgarish ro‘y berdi. Izlagani bular emasligi tushundi hamda bir necha kasblar bilan shug‘ullandi. O‘zini va o‘zligini qidirdi. Ichidagi isyonlariga javob izladi va yo‘lga chiqdi. U 1986-yil 39 yoshida Ispaniyaga qilgan safari chog‘ida katolik ziyoratgohi bo‘lgan Santyago de Kompostela yo‘li bo‘ylab 500 mildan ortiq masofani bosib o‘tdi. Yo‘lda boshidan kechirgan yurish va ruhiy uyg‘onish uni o‘z ona portugal tilida sayohatning avtobiografik hikoyasi bo‘lgan "Ziyorat" asarini yozishga ilhomlantirgan.

"Alkimyogar" va Rumiy

Butun dunyo bo‘ylab ko‘pchilikning ilhom manbai bo‘lgan “Alkimyogar” nomli kitobi bilan jahon sahnasiga chiqqan braziliyalik yozuvchi Paulo Koelo Suriyaning ingliz tilida yuritiladigan “Forward” jurnaliga bergan intervyusida uning asarlari Islomning so‘fiylik an’analari ta’sirida yaratilishini aytgan. Xususan, darvesh va ishq shoiri Jaloliddin Rumiy kabi so‘fiy arboblariga katta hayratda ekanligini ta’kidlagan.

"Haqiqatan ham, so‘fiylik meni hayotim davomida ko‘p ilhomlantirdi va men "Alkimyogar", "Zohir" kabi kitoblarimning ayrimlarida bu an’anaga murojaat qilaman. Albatta, Rumiy men uchun esga tushadigan birinchi shaxs. Uning ta’limoti va qarashlari aql bovar qilmaydigan darajada nozik va aniq”, degan Koelo “Forward” jurnali bosh muharriri Sami Mubayedga bergan intervyusida.

1987-yilda yozilgan Allegorik roman andalusiyalik cho‘pon bola haqida bo‘lib, u mistik sayohatga ergashib, "Dunyo tili"da gapirishni o‘rganadi va shu tariqa o‘z xohish-istaklarini qabul qiladi. Aynan shu personaj sharq mumtoz adabiyotining vakili Jaloliddin Rumiyning “Masnaviy” asarida keltirilgan bir hikoya motiviga juda o‘xshaydi. “Masnaviy”dagi hikoyatda bir misrlik novvoyning tushiga Shom yurti markazida joylashgan ko‘prik oldida o‘sadigan tok va undagi uzum shingillari takror-takror kiraveradi.

So‘ngra novvoy bu uzumda bir hikmat bordir deb, bor saqlab qo‘ygan pulini sarflab Shomga yetib boradi. U yerda o‘sha ko‘prikni topadi. Haligi tokning eng tepasida bir uzum shingili chiroyli bo‘lib pishib turgan bo‘ladi. U ming qiyinchilik bilan uni olishga harakat qilayotgan paytda shahar mirshabi kelib bu qiyinchiligining sababini so‘raydi. Shunda novvoy bir necha oydan buyon shu tokni va uzumni tushida ko‘rishini aytadi. Bu tushda hikmat bor deb, Misrdan Shomga kelganini ma’lum qiladi. Navvoyning gapini eshitgan mirshab rosa kuladi va: “Men bir necha yillardan buyon Misrda joylashgan bir navvoyning uyini ko‘raman.Uning eski tandiri tagida bir xum tilla bekitilgan. Lekin bitta shu tushni deb Misrga bormayman-ku!? Bu ahmoqchilik, deydiyu yo‘lini davom ettirib ketadi. Haligi novvoy shoshilgancha o‘z yurtiga qaytib ketadi. Uyga borib eski tandirining tagini qaziy boshlaydi va u yerdan bir xum to‘la oltin topadi.

“Alkimyogar”dagi cho‘pon Santyagoning xazina izlab aynan arab davlatiga ketishi ham bejiz emasdir. Tez orada "Alkimyogar" butun dunyo bo‘ylab kutilmagan hodisaga aylandi. Kitob, Koelo hisobiga ko‘ra, taxminan 35 million nusxada sotilgan va hozirda har qanday tirik muallif tomonidan dunyodagi eng ko‘p tarjima qilingan kitobdir. "Alkimyogar" nashr etilgandan beri Koelo har ikki yilda bir marta yangi kitob chiqardi. Uning 26 ta kitobi kamida 59 tilda 65 million nusxada sotilgan.

"Men kitob yozganimda, o‘zim uchun kitob yozaman. Odamlarga yoqish yoki yoqmasligi bu mening ishim emas".

Koelo 1980-yilda rafiqasi rassom Kristina Oitikika bilan turmush qurgan. Er-xotin birgalikda yilning yarmini Rio-de-Janeyroda, qolgan yarmini Fransiyaning Pireney tog‘laridagi qishloq uyida o‘tkazadi. 1996- yilda Koelo bolalar va qariyalarni qo‘llab-quvvatlaydigan Paulo Koelo institutiga asos solgan.

• Foydali
• Jahon
• Kitob
• ilm-fan
• qiziqarli