Кўпинча атрофдаги воқеалар бизни шу қадар чарчатадики, натижада фикр юритиш қийинлашади. Бош мия кўп нарсага, жумладан, қайта ишга туширишга қодир. Инсон ўз миясига янгиланиш учун тезроқ ва самаралироқ бўлишга ёрдам бера олади.

Замонавий одамнинг кундалик ҳаёти бу катта ҳажмдаги маълумотларни қайта ишлаш ва кўп вазифали режимда яшаш заруратидир. Бундай юкланиш натижасида консентрация ва миянинг иш қобилияти пасаяди. Режалаштирилган вазифаларни ўз вақтида бажариш мумкин эмаслигини тушуниш стрессни келтириб чиқаради, бу эса умуман ҳаёт сифатининг пасайишига олиб келади. Ушбу мақола орқали ушбу муаммони ҳал қилишнинг тўртта усули ҳақида фикр юритамиз.

Уйқу

Миянинг энг кучли қайта ишга туширилиши, албатта, соғлом уйқу билан боғлиқ. Висконсин университети (АҚШ) олимлари томонидан олиб борилган тадқиқотлар шуни кўрсатадики, синапслар – нейронлар бир-бирига боғланган жойлар – уйғониш пайтида ўсиб боради ва кейин бир кечада 20 фоизга қисқаради ва кўпроқ ўсиш ҳамда ўрганиш учун жой яратади. Шунга кўра, етарли уйқу бўлмаса, бу жараён секинлашади.

Мутахассис Ариана Хаффингтон ўзининг энг кўп сотилган “Уйқу инқилоби” китобида тунги уйқуни таъминлаш учун қуйидаги шароит бўлиши кераклигини қайд этган:

Ётоқхона қоронғи, сокин ва салқин бўлиши керак;
Ётишдан 30 дақиқа олдин электрон қурилмалардан фойдаланмалик;
Смартфондан узоқроқда ухлаш;
Соат 14:00 дан кейин таркибида кофеин бўлган нарсаларни емаслик ва ичмаслик;
Ётоқхонада ишламаслик;
Ётишдан олдин дам олиш учун иссиқ ванна қабул қилиш;
Агар уйқудан аввал ўқишни хуш кўрсангиз, у электрон эмас, оддий китоб бўлиши мақсадга мувофиқ;
Кун давомида жисмоний фаоллик.

Австралиянинг Аделаида университетида ўтказилган тадқиқот шуни исботладики, 30 дақиқалик интенсив машқлар мияни эластикроқ қилиб, хотира ва ўрганиш қобилиятини яхшилайди.

Медитация

Олимлар узоқ вақтдан бери медитация мияни қайта тиклашнинг энг яхши усулларидан бири эканлигини таъкидлайди. Мисол учун, Орегон университети (АҚШ) профессори Майкл Познер шундай тушунтиради:

“Медитация диққат, ҳис-туйғулар ва ўз-ўзини англашни тартибга солиш билан шуғулланадиган мия ҳудудлари тузилиши ҳамда функцияларида нейропластик ўзгаришларни келтириб чиқариши мумкинлиги исботланган”.

Ўз навбатида, невролог, ёзувчи ва Америка Нейрология академияси директори Сара Маккей ўз мақолаларидан бирида медитациянинг таъсирини батафсил тасвирлаб, улар орасида енгиллик, яхши кайфият ва фаровонлик, шунингдек, тиниқ онг асосий ўрин тутишини қайд этган.

Мусиқа

Тадқиқотчиларнинг фикрича, мусиқа мияни ўрганишга, ишлашга ва диққатни жамлашга мажбур қилади. Гарчи кўп одамлар диққатни жамлаш учун сукут сақлаш керак, деб ҳисоблашса ҳам, аслида ундай эмас. Мусиқа тинглаш мия тўлқинларининг частотасини пасайтиради, бу эса маълумотни яхшироқ қабул қилиш ва уни таҳлил қилиш учун шароит яратади.

Инсон мияси узоқ вақт давомида бир вазифага диққатини жамлай олмайди. Шу сабабдан фондаги сокин мусиқа диққатни жамлаш муаммосини ҳал қилади. Унинг иккита таъсири бор:

Нур

Иш жойини ёритиш ҳам концентрация ва маҳсулдорликка катта таъсир кўрсатади ва бу борада кўк рангли чироқ энг яхши танловдир.

Инсон кўзида кўкнинг қисқа тўлқинли сояларини танийдиган махсус ҳужайралар тўплами (таёқчалар, конуслар ва ipRGC фоторецепторлари) мавжуд. Бу ҳужайралар тана ва мияга қуёш чиққани ҳақида сигнал юборади, сўнг танамиз уйқу гормони – мелатонинни ҳайдаб юборишни бошлайди. Айтганча, айнан шу сабабдан ётишдан олдин гаджетларни бир четга суриб қўйиш тавсия этилади. Гап шундаки, электрон мобил қурилмалар мониторлари чиқарадиган нур ухлашга имкон бермайди. Иш вақтида кўк чироқнинг бу хусусиятидан фойдали мақсад учун фойдаланиш керак.

Баъзи олимларнинг таъкидлашича, муҳим вазифани бажаришдан олдин, инсон кўк чироқ ёруғида бир оз вақт ўтириши керак – бу самарали йўлга мослашишга ёрдам беради. Тажрибалар шуни кўрсатадики, қоронғуда кўк ёруғлик манбайи билан ишлаган одамлар турли вазифаларни тезроқ ва яхшироқ бажаришади. Бундан ташқари, бу таъсир кўк чироқ ўчирилгандан кейин ҳам бир мунча вақт давом этди.

Хонанинг ёруғлик даражаси ҳам миянинг унумдорлигига таъсир қилади. Боғланган ёруғлик ақлий фаолият билан боғлиқ баъзи ишларга эътибор беришга имкон бермайди.

• Bosh miya
• Olimlar
• Tavsiya
• саломатлик