Инсон организми эснаш жараёнида бир қанча гармонларни ишлаб чиқаради, қон айланиши фаоллашади ва қон босими меъёрлашади. Хўш, у миямизга қандай таъсир қилади? Келинг, қуйида эснаш билан боғлиқ қизиқарли фактлар ҳақида гаплашамиз.

Эснаш мияни совутади

Нью-Йорк штати университети шифокорлари сабабсиз эснаш ва қондаги кислород даражаси ўртасидаги боғлиқликни аниқлашди. Унга кўра, бу мия ҳароратига таъсир қилиб, совутишга ёрдам беради. Чунки инсон танаси эснаганда нафақат катта ҳажмдаги ҳавони ютади, балки бир вақтнинг ўзида бош суяги атрофидаги мушакларни рефлексли равишда чўзади. Бу бош қисмига совуқ қон оқими киришига сабаб бўлади. Шунинг учун, иссиқ об-ҳавода кўпроқ эснаймиз. 

Инсонлар бир вақтнинг ўзида эснайди ва йиғлайди

Эснаганимиздаги кўз ёшланиши юз мушаклари ҳаракатининг ён таъсирига боғлиқ. Яъни, танамизнинг жағ қисми чўзилганда босимлакримал безлар кучаяди ва кўзимиз намланади. Агар сиз тўсатдан йиғлашингиз керак бўлса, ўзингизни эснашга мажбур қилишингиз кифоя.

Эснаганда ўпкангиз шикастланиши мумкин

Эснаш бир қарашда зарарсиз туюлиши мумкин. Аммо бундай оддий ҳаракат ҳам қайғули оқибатларга олиб келиши мумкин. Масалан, хитойлик Вуханда Оу исмли шахс шу даражада қаттиқ эснаганидан ўпкасида тешик пайдо бўлган. Бу “пневмоторакс” деб аталади. Кейинчалик оғриқ шу қадар кучайиб кетдики, бечора нафас ололмай, узоқ даволанишига тўғри келган. Оуни даволаган доктор Чен Баожуннинг айтишича, пневмоторакс 18 ёшдан 30 ёшгача бўлган узун бўйли ва озғин одамларда кўпроқ кузатилади.

Эснаганингизда миянгиз дофамин чиқаради

Эснаш одатда руҳий саломатлик учун фойдали бўлиши мумкин. Нью-Йорк политехника институти давлат университети психологи Эндрю Галлупнинг фикрича, агар сиз бирор нарсадан асабийлашсангиз ёки хавотирда бўлсангиз, ўзингизни эснашга мажбур қилишингиз керак.

Гап шундаки, бу ҳаракат пайтида мия катта дозада дофамин, азот оксиди, серотонин ва окситотсинни ишлаб чиқаради. Ушбу моддалар стрессни енгишга ва дам олишга ёрдам беради.

Эснаш ҳақида ўқиш ҳам инсонни эснатади

Тахминан 70 фоиз одамлар бошқа бировнинг эснаётганига қараб, дарҳол буни қайтаришади. Қизиқарлиси, агар сиз ушбу ҳаракатни фотосуратда кўрсангиз ёки эшитсангиз ҳам эснашингиз мумкин. Олимларнинг фикрича, бу эмпатия даражаси, яъни бошқа одамларнинг ҳолатини тушуниш қобилияти билан боғлиқ. Агар сиз бошқалардан кейин эснасангиз, сизда раҳм-шафқат туйғуси кучли эканидан дарак беради.

Пенсилваниядаги Темпл университети олимлари «эснаш» сўзи бўлган матнларни ўқиганларнинг ярмидан кўпи беихтиёр эснай бошлашини аниқлашди. Бу рефлекс шунчалик юқумлики, уни онгингизда тасаввур қилишнинг ўзи кифоя.

Аёллар эркакларга қараганда кўпроқ эснашади

Италиянинг Пиза университети социобиологлари бошқа инсонларнинг эснаганини кузатган аёллар эркакларга қараганда камида 34,5 фоиз тезроқ бу жараённи такрорлашини аниқлашди. Бу аёлларнинг кўпроқ эмпатик бўлганлиги билан боғлиқ.

Кичкина болалар ва психопатлар буни қилмайди

Эмпатия даражаси паст бўлган одамлар учун эснаш юқумли эмас. Масалан, беш ёшгача бўлган болалар ҳали бу туйғуни ривожлантирмагани учун бу ҳаракат юқумли эмас. Шунингдек, бу эмпатиядан маҳрум бўлган психопатларга ҳам тегишли.

• Фойдали
• Lifestyle
• факт
• қизиқарли