Жорий йилнинг 29 июнь куни Ер сайёраси кутилмаганда ўз ўқи атрофида 24 соатдан 1,59 метр/секунд тезроқ айланиб чиқди ва бу атом соатлари 1960 йилларда бундай маълумотларни катта аниқлик билан кузатила бошланганидан буён унинг энг тез айланиши бўлди.

Сўнгги йилларда Ернинг айланиши аста-секин тезлашмоқда, аммо нима учун бу содир бўлаётганини ҳеч ким билмайди. 2020 йилдан бери сайёра айланиш тезлиги ўз рекордини бир неча ўн марта янгилади, бироқ ўнлаб йиллар давомида бундай нарса содир бўлмаган.

Ер мукаммал сфера эмас, шунинг учун унинг айланиши доимий равишда ўзгариб туради, бу кўплаб омилларга, жумладан унинг ички тузилишига, Ойнинг тўлқинли таъсирига ва иқлим ўзгаришига боғлиқ. Олимлар гуруҳининг фикрича, айланишнинг тезлашиши Ернинг географик қутбларидаги тебранишлар билан боғлиқ бўлиши мумкин. Бу ҳодиса XIX асрда америкалик астроном Сет Карло Чэндлер томонидан кашф этилган ва “Чэндлер чайқалиши” номи билан аталади.

Тасмания университети профессори, сайёранинг хатти-ҳаракатларини кузатиш бўйича мутахассис Метт Кингнинг сўзларига кўра, бу ҳақиқатан ҳам ғалати ҳодиса. 1970 йилларда аниқ радио астрономия пайдо бўлганидан бери ўзини кўрсатмаган ҳолат ўзгараётгани аниқ.

Агар кунлар қисқаришда давом этса, олимлар атом соатларининг кўрсаткичларидан бир сонияни айиришлари керак бўлади. Бу тарихдаги биринчи салбий қўл тузатиш бўлади. 1972 йилдан бери илмий дунёда сакраш сониясини қўшиш амалиёти қабул қилинди, у Мувофиқлаштирилган Умумжаҳон Вақти (UTC) шкаласига қуёшнинг ўртача вақти UT1 билан мослаш учун қўшилади. Ҳозирча биз бу сонияларни айириш эмас, балки қўшиш керак бўлади.

Шу билан бирга, аввалроқ олимлар Ернинг Ой билан ўзаро таъсирининг ўзгариши туфайли 6,7 миллион йилдан сўнг Ерда кунлар бир дақиқага кўпайиши кераклигини ҳисоблаб чиқишган эди.

• Olimlar
• Oy tutilishi
• Quyosh
• Vaqt
• Yer