$
12557.56 UZS
-34.15
159.44 UZS
-0.74
14809.13 UZS
-12.57
43° Kechasi 27°

“Changyutgich” uy changidan xalos etadimi?

20:37 / 25.05.2022

Chang turli xil manbalar va harakatlar natijasida hosil bo‘ladigan va keng tarqalgan havoni ifloslantiruvchi vositadir.

Chang qanday paydo bo‘ladi?

Tuproq, qum va toshning tabiiy eroziyasi eng ko‘p uchraydigan chang manbayi hisoblanadi. Polen, mikroskopik organizmlar, o‘simlik moddasi va kepek (hayvonlar tomonidan to‘kiladigan o‘lik teri hujayralari) atrof muhitdagi chang tarkibiga kiradi.

Inson qo‘li bilan yasalgan chang… Ha, to‘g‘ri, o‘qidingiz. Bu chang shahar joylarda keng tarqalgan va insonning shaxsiy sevimli mashg‘ulotlaridan tortib bog‘dorchilik kabi keng ko‘lamli sanoat faoliyati, hamda elektr stansiyalarida elektr energiyasini ishlab chiqarishga qadar bo‘lgan bir qator holatlar sabab paydo bo‘ladi.

Chang zarralari

Chang zarralari ko‘rinadiganidan ko‘rinmaydiganigacha farq qiladi. Bu zarracha qancha kichik bo‘lsa, havoda shuncha uzoq turadi va yuradi. Nafas olayotganda katta chang zarralari burun va og‘izga tushadi va ularni osongina nafas olish yoki yutib yuborish mumkin.

Kichik yoki nozik chang zarralari ko‘rinmaydi. Nozik chang zarralari o‘pkaga chuqurroq kirib borishi mumkin va ultrafin zarralarini to‘g‘ridan-to‘g‘ri qon oqimiga singdirish ehtimoli bor. 

Ko‘chadagi chang qayerlarda juda ko‘p?

Biz ko‘chada havo bilan yutadigan chang shunchaki zarralardan emas, balki ishlab chiqarish sanoati natijasida paydo bo‘lgan kimyoviy birikmalar, og‘ir metallar tuzlari, shuningdek, kasalliklarga sabab bo‘luvchi turli bakteriya va viruslardan iborat. 
Agar sanoat korxonalari yaqinida yashasangiz, bilingki, boshqalardan ko‘ra ko‘proq chang yutyapsiz. Yoningizdagi zavod o‘zidan qo‘rg‘oshin yoki marganesli chang tarqatsa, bu ko‘pincha zaharlanishga sabab bo‘ladi. Ko‘p miqdordagi asbest va syementli chang, hatto, onkologik xastaliklarga olib kelishi mumkin. 

O‘simliklar gullaydigan pallada allergiyasi bor insonlarning juda ko‘p aksirishiga guvoh bo‘lamiz. Bunga sabab, havodagi chang bilan bir qatorda gul changi—allergenning ham mavjudligidir. 

Aniqlanishicha, chang zarralari, ayniqsa, yerdan bir metr balandlikda juda ko‘p bo‘lar ekan. Shuning uchun, kuchli shamol esganda, yerdagi changni “uyqusi”dan uyg‘otib yuboradigan yuk mashinalari yoningizdan o‘tib ketayotganida bolakaylarni ko‘tarib olganingiz ma’qul. 

“Changyutgich” uy changini “yutadi”mi? 

Yumshoq mebel, gilamlar (ayniqsa, sintetiklari) va tozalash qiyin joylarda chang ko‘p bo‘ladi. Agar undan changyutgich yordamida qutulaman, desangiz, adashasiz. Changyutgich gilamingizdagi ko‘zga ko‘rinadigan zarralarni yutib yuboradi. Siz o‘ylaysizki, uyim toza bo‘ldi deb. Aslida, ko‘zingizga ko‘rinmaydigan “mitti dushmanlar” ham borligini unutmang. Changyutgichda tozalangan changning uchdan bir qismi qaytib yana tashqariga tarqalar ekan. Eng yaxshi yo‘l – namlab tozalash va tabiiy ventilyasiya, ya’ni xonani shamollatish. 

Bundan tashqari, yotadigan to‘shagingizni ham, hech bo‘lmaganda, kunora ko‘chaga chiqib qoqishga odatlaning. Negaki, inson terisidan ham mayda zarralar to‘kiladi, natijada ular ko‘payib, ko‘z ilg‘amas bakteriyalarni chaqiradi. To‘shaklarni yuvib, ulardagi bakteriyalardan, changlardan qutulaman, deb o‘ylamang. Eng qimmat kir yuvish kukuni yordamida yuvsangiz ham, ular saqlanib qoladi. Yaxshisi, tunda yotishdan oldin to‘shaklarni yaxshilab qoqish, ba’zida kunduzi quyosh tushadigan joyga ilib qo‘yish kerak. 

Changning tanamizga ta’siri qanday? 

Chang qanchalik mayda bo‘lsa, shunchalik zararlidir. Mittigina chang zarralari nafas yo‘llariga cho‘kib, burun-halqumni zararlaydi, ko‘z va teriga salbiy ta’sir qiladi. Oqibati ayon – o‘pka xastaliklari, dermatitlar… 

Chang bulardan ham og‘irroq dardlarga sabab bo‘lishi mumkin. Masalan, sil tayoqchalari changda bir necha oydan bir necha yilgacha yashayveradi.

Chang  yuqori  nafas  yo‘llariga  ta’sir  qilib,  burun  shilliq  pardasini  yallig‘lantiradi, natijada  u  shishib  ketadi.  Bunday  hollarda  shilliq  ko‘p  ajraladi.  Changning  uzoq  vaqt  ta’sir etishi  tufayli  shilliq  qavat  atrofiga  uchrab,  juda  yupqalashadi,  unda  qobiq  paydo  bo‘ladi, burun  ichi  qurib  qoladi.  Bunday  holat  uzoq  cho‘zilganda  chang  nafas  yo‘llariga  chuqurroq kiradi.  Bronx  shilliq  pardasi  changga  ta’sirchan bo‘ladi. Chang yog‘ bezlarini berkitib, bakteriyalar ko‘payishiga imkon yaratadi, natijada terida toshmalar, husnbuzarlar paydo bo‘ladi.
 
Chang bilan qanday “kurashamiz”? 

•allergiyaga chalingan bo‘lsangiz, ko‘chadan uyga qaytgach, dush qabul qiling;
•shamol esayotgan bo‘lsa, himoyalovchi ko‘zoynak taqishni unutmang, chunki chang ko‘z shilliq pardasiga zarar yetkazishi mumkin;
•changda ish qiladiganlar ish paytida niqob taqib olganlari ma’qul.
•ko‘rpa-to‘shak va kiyimlarni uyda qoqmang;
•xonani tez-tez shamollating va hamma yoqni nam latta bilan arting;
•javonlarning eshigi yopiq tursin, kitoblarni oynali javonda saqlang va vaqti-vaqti bilan ularni changyutgichda tozalang;
•xona gullarining bargini nam latta bilan arting, ularga suv purkang;
•kanalardan qutulish uchun ko‘rpa-to‘shak, yostiqlar kamida ikki soat oftobda tursin.


Lifestyle


														
														Shoshilinch hayotdan sokinlik sari: “Slow living” nima va nega hozir buning ayni payti?

Shoshilinch hayotdan sokinlik sari: “Slow living” nima va nega hozir buning ayni payti?

Sekin hayot (slow living) nima?“Slow living” — bu har bir kunni, har bir harakatni, har bir daqiqani ongli ravishda yashash …
12:18 / 26.05.2025

														
														Uy bekalari uchun motivatsion tavsiyalar

Uy bekalari uchun motivatsion tavsiyalar

Uy bekasi bo‘lish — bu oddiylikda mukammallik yaratish san’atidir. Uy bekalari — oilaning yuragi, muhitning me’mori.
15:19 / 30.04.2025

														
														“Kalmar o‘yini” seriali aktrisasi saratondan vafot etdi

“Kalmar o‘yini” seriali aktrisasi saratondan vafot etdi

“Kalmar o‘yini” serialining ikkinchi mavsumida sobiq politsiya xodimi Xvan Chjun-Xoning onasi rolini ijro etgan aktrisa Li J…
09:46 / 04.02.2025

														
														Nonushta uchun eng zararli oziq-ovqatlarning ro‘yxati bilan tanishing

Nonushta uchun eng zararli oziq-ovqatlarning ro‘yxati bilan tanishing

Balansli nonushta qilish yaxshiroq umumiy ovqatlanish bilan bog‘liq bo‘lib, tanangizni ruhiy va jismoniy qiyinchiliklarni ye…
13:32 / 25.01.2025

														
														Insayder iPhone 17 Pro dizayni va xususiyatlari haqida ma’lumot berdi

Insayder iPhone 17 Pro dizayni va xususiyatlari haqida ma’lumot berdi

Flagman nafaqat innovatsion kamera, balki odatiy standartlarni o‘zgartiruvchi noyob orqa panel dizaynini ham oladi.
11:13 / 25.01.2025

														
														Rossiyada kriptosaunalar ishlab chiqildi: ular sizni isitib qo‘yadi va kripto pul oladi

Rossiyada kriptosaunalar ishlab chiqildi: ular sizni isitib qo‘yadi va kripto pul oladi

Sankt-Peterburgdagi Luxury World Spa kompaniyasi “Kriptosauna” loyihasini taqdim etdi. Yangi mahsulot ASIC (kriptovalyuta qa…
10:35 / 25.01.2025

														
														Ijtimoiy tarmoqlardan foydalanishni to‘xtatishning foydasi bo‘ldimi?

Ijtimoiy tarmoqlardan foydalanishni to‘xtatishning foydasi bo‘ldimi?

Ushbu tadqiqot amalga oshirilgandan so‘ng o‘quvchilarning ko‘rsatkichlari oshgan.
15:29 / 18.01.2025

														
														2025-yilda qanday krossovkalar moda bo‘ladi?

2025-yilda qanday krossovkalar moda bo‘ladi?

Krossovkalar hech qachon modadan qolmaydigan, qulay oyoq kiyim hisoblanadi. Faqatgina har yili ularning qaysidir turi, ayniq…
13:02 / 16.01.2025

														
														Takchi – Koreyaning mashhur an’anaviy o‘yini

Takchi – Koreyaning mashhur an’anaviy o‘yini

Takchi – bu Koreya madaniyatida bolalar va kattalar orasida mashhur bo‘lgan o‘yin bo‘lib, oddiy, ammo qiziqarli! O‘yin uchun…
16:09 / 15.01.2025

														
														2024-yilda eng yuqori daromad keltirgan filmlar ro‘yxati

2024-yilda eng yuqori daromad keltirgan filmlar ro‘yxati

2024-yil kino sanoati uchun juda muvaffaqiyatli yil bo‘ldi. Ko‘plab kutilgan premyeralar va kutilmagan xitlar tomoshabinlarn…
15:40 / 15.01.2025

Bu ham qiziq

AQSh Senati Trampning “Yagona, katta va go‘zal” nomli qonun loyihasini ma’qulladi

AQSh Senati Trampning “Yagona, katta va go‘zal” nomli qonun loyihasini ma’qulladi

Xabar berilishicha, AQSh Senati “One Big Beautiful Bill” nomli soliqlar va byudjet xarajatlariga oid keng qamrovli qonun loy…
16:40 / 02.07.2025
Salah: ’’Jota endi biz bilan emasligini qabul qilish mushkul’’

Salah: ’’Jota endi biz bilan emasligini qabul qilish mushkul’’

Misrlik hujumchi sobiq jamoadoshi haqida fikr bildirdi
21:20 / 04.07.2025
Yekaterinburgda hibsga olingan ozarbayjonliklarga ayblov e’lon qilindi

Yekaterinburgda hibsga olingan ozarbayjonliklarga ayblov e’lon qilindi

Ular odam o‘ldirish va suiqasd kabi bir qator og‘ir jinoyatlarda ayblanmoqda.
12:03 / 03.07.2025
Yandex Go haydovchilari va kuryerlari 2024-yilda 530 million dollar daromad qilishgan

Yandex Go haydovchilari va kuryerlari 2024-yilda 530 million dollar daromad qilishgan

Yandex Go‘ning O‘zbekistondagi haydovchilari, kuryerlari va hamkorlari 2024-yilda umumiy hisobda 530 million dollar daromad …
13:47 / 04.07.2025
Chexiyada elektr ta’minotining katta uzilishi ro‘y berdi

Chexiyada elektr ta’minotining katta uzilishi ro‘y berdi

Mamlakatda jamoat transporti deyarli ishlamay qoldi
19:22 / 04.07.2025
Mirziyoyev Afg‘oniston bosh vaziri o‘rinbosari bilan uchrashdi

Mirziyoyev Afg‘oniston bosh vaziri o‘rinbosari bilan uchrashdi

O‘zbekiston Prezidenti Afg‘oniston bilan savdo-iqtisodiy hamkorlik masalalarini muhokama qildi
18:49 / 03.07.2025
3-iyul kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

3-iyul kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

3-iyul kuni Toshkentda havo biroz bulutli bo‘ladi, yog‘ingarchilik bo‘lmaydi. Sharqdan sekundiga 3-8 metr tezlikda shamol es…
16:02 / 02.07.2025
Putin va Tramp yana telefonlashdi

Putin va Tramp yana telefonlashdi

Bu haqda Putinning yordamchisi Yuriy Ushakov ma’lum qildi.
09:48 / 04.07.2025
Ilon Mask AQShda yangi partiya tuzmoqchi

Ilon Mask AQShda yangi partiya tuzmoqchi

Milliarder X ijtimoiy tarmog'idagi sahifasida bu haqda ma'lum qildi
22:53 / 04.07.2025
5-iyul kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

5-iyul kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

Kechasi 24-26 daraja iliq, kunduzi 41-43 daraja issiq bo‘ladi.
18:06 / 04.07.2025

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!