36°
Kechasi 23°
Mehnat faoliyatini olib borishda xodimlar turli vaziyatlarga tushishi, natijada esa mehnat qoidalarini qasddan yoki boshqa sabablarga ko‘ra buzishi holatlari uchrab turadi. Bunda xodimga nisbatan turli xil jazolar qo‘llanilishi mumkin. Bu mehnat qonunchiligida intizomiy jazo deb nomlanadi. Mazkur jazo choralarining biz bilib olishimiz lozim bo‘lgan jihatlari mavjud.
Intizomiy jazo turlari
Mehnat qonunchiligi bo‘yicha quyidagicha intizomiy jazo choralari qo‘llaniladi:
– hayfsan;
– o‘rtacha oylik ish haqining 30 foizdan ortiq bo‘lmagan miqdorda jarima;
– mehnat shartnomasini bekor qilish.
Mazkur intizomiy jazo turlari mehnat kodeksining 181-moddasida belgilab qo‘yilgan bo‘lib, xodimga nisabatan boshqa turdagi jazo choralarini qo‘llash taqiqlanadi.
Intizomiy jazolarni qo‘llashda nimalarga e’tibor qaratish kerak?
Qonunchilikda intizomiy jazo chorasini qo‘llashning o‘ziga xos shartlari mavjud.
– intizomiy jazolar ishga qabul qiluvchi shaxs tomonidan qo‘llaniladi.
– intizomiy jazo qo‘llanilishidan avval xodimdan yozma ravishda tushuntirish xati talab qilinishi lozim.
– har bir nojo‘ya xatti-harakat uchun faqat bitta intizomiy jazo qo‘llanishi mumkin.
– intizomiy jazo bevosita nojo‘ya xatti-harakat aniqlangandan keyin, ammo bu xatti-harakat aniqlangandan boshlab uzog‘i bilan 1 oy ichida qo‘llaniladi.
– Nojo‘ya xatti-harakat sodir etilgan kundan boshlab 6 oy o‘tganidan, moliya-xo‘jalik faoliyatini taftish etish yoki tekshirish natijasida aniqlanganda esa, sodir etilgan kundan boshlab 2 yil o‘tganidan keyin jazoni qo‘llab bo‘lmaydi. Jinoiy ish bo‘yicha ish yuritilgan davr bu muddatga kirmaydi.
– Intizomiy jazoning amal qilish muddati jazo qo‘llanilgan kundan boshlab 1 yildan oshib ketishi mumkin emas. Bu muddat 1 yil o‘tmasdan ham olib tashlanishi mumkin.
Intizomiy jazo qo‘llanilganda xodim nimalar qila oladi?
Xodim ungan nisbatan intizomiy jazo qo‘llanilishidan oldin yuqorida ko‘rib chiqqanimiz jazo qo‘llashning belgilangan talablariga amal qiliniyotganligini tekshirishi lozim.
Shuningdek, xodim intizomiy jazo qo‘llanilgan taqdirda uning ustidan Mehnat kodeksi 260-moddasiga asosan o‘z xohishiga ko‘ra, mehnat nizolari komissiyasiga yoki bevosita sudga murojaat etishga haqli.
Mehnat munosabatlariga oid nizolar fuqarolik sudlari tomonidan ko‘rib chiqiladi. Nojo‘ya xatti-harakat qanday vaziyatda yuzaga kelganligi hamda intizomiy jazoni qo‘llashning yuqorida keltirilgan tartibiga rioya qilinganligini inobatga olib intizomiy jazo chorasi bekor qilinishi ham mumkin.
Xulosa qiladigan bo‘lsak, mehnat qonunchiligida intizomiy jazo qo‘llashning xodim va rahbar uchun belgilab qo‘yilgan qat’iy qoidalari bo‘lib, mehnat munosabatlari ishtirokchilari ushbu qoidalarga amal qilishlari kerak.
F. Bozorqulov, huquqshunos
O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!
O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!
