Кундалик фойдаланадиган аксарият буюмлар бизга технологик тараққиёт ва цивилизация маданиятининг акси бўлиб туюлади ва шунга мос равишда улар замонавий олимлар томонидан ихтиро қилинган, деб тахмин қиламиз. Бироқ бу буюмлар сиз ўйлаганингиздан анча олдин ихтиро қилинган. Қуйида улар ҳақида батафсил тўхталамиз.
Совун (4,800 йил аввал)
Олимларнинг фикрига кўра, бундан 5 минг йил илгари Бобил ва Қадимий Шумер аҳолиси совун тайёрлашни яхши билган. Ушбу жараён тасвири ўша давр лой лавҳаларидан ҳам топилган. Шунингдек, қадимги Миср папирусларининг гувоҳлик беришича, таҳорат пайтида мисрликлар совундан фойдаланишган. Ушбу восита қадимги Римда ҳам мунтазам ишлатилган.
Тугмалар (4,800 йил аввал)
Худди тугмачага ўхшаш безак буюми археологлар томонидан Ҳинд водийсидан топилган. Мутахассислар уларни Коти Диди даври цивилизацияси билан боғлашади. Бу каби тугмалар қадимги дунё, хусусан, Хитой, Рим ва Юнонистоннинг қадимги мамлакатлари харобаларидан ҳам топилган. Аммо улар фақат декоратив элемент сифатида ишлатилган. Ҳозирги кийимларни маҳкамлаш учун ишлатиладиган тугмалар биринчи марта 13-асрда Германияда ишлатила бошланган.
Кран (мил. ав. VI аср охири)
Замонавий кран анча мураккаб ва замонавий цивилизациянинг кўплаб ютуқларидан фойдаланади. Шунга қарамай, принцип ва тузилишининг ўзи қадимги Юнонистонда бизнинг эрамиздан тахминан беш юз йил олдин кашф этилган.
Тиш пастаси (IV аср)
Тиш пастасининг энг қадимги рецепти бизга 4-асрда Миср қўлёзмалари орқали етиб келган. Рецепт биз учун ғайриоддий эди: қалампир, туз кукуни ва ялпиз барглари аралашмаси.
Ҳожатхона қоғози (VI аср)
Гигиена учун қоғоздан фойдаланиш тўғрисида бизгача етиб келган биринчи эслатма милоднинг 589 йилида Хитойга тегишли. Ва 14-асрда ҳар йили 60-90 сантиметр ўлчамдаги ушбу маҳсулотнинг 720 000 та варағи император саройига етказилган. Бундан ташқари, тўғридан-тўғри император оиласи ишлатиши учун яна каттароқ, сифатли қоғоздан яна 15 000 варақ келтирилган.
Қоғоз пуллар (VIII аср)
Биринчи банкноталар VIII асрда Танг сулоласи даврида Хитойда пайдо бўлган. Одамлар тангаларни жуда оғир ва ноқулай деб ҳисоблаб, улар ўрнига банкноталарни ихтиро қилдилар. Ва биринчи минг йилликнинг охирига келиб, қоғоз пулларнинг ҳажми иқтисодиётга бўлган эҳтиёжни тўлиқ таъминлади.
Мина (XIII аср)
XIII асрда Хитой армияси мўғулларнинг босқинига қарши биринчи марта миналардан фойдаланган. Жозеф Ниедему ўзининг "Хитойда фан ва цивилизация" китобида таъкидлаганидек, 1277 йилга келиб ушбу қуроллар муваффақиятли ишлатила бошланди.
Қуёшдан сақловчи кўзойнаклар (XIII аср)
Аммо бу ихтиро билан баъзи чалкашликлар мавжуд. Рим императори Нерон зумрад металл ёрдамида гладиаторларнинг жангларини кўришни яхши кўрар эди. Аммо ҳақиқий қуёшдан сақлайдиган кўзойнаклар биринчи марта Италияда ишлаб чиқарилган. Бу, 1886 йилда бўлганди. Бу ҳақда бизга роҳиб Гиордано де Пиза ёзиб қолдирган. Антропология профессори Бертолд Лауфер эса кўзойнаклар ихтиросини ҳиндлар билан боғлайди.
Парашют (XV аср)
Биринчи парашют ғояси Леонардо да Винчи томонидан яратилган. Дарҳақиқат, унинг 1495 йилда ёзилган қўлёзмасида чодир шаклида тикилган крахмалли асбоб ҳақида эслаб ўтилган. Унинг мақсади, баландликдан силлиқ тушишдир. Қизиғи шундаки, унинг катталиги замонавий парашютларнинг ўлчамига тўғри келади. Энг қизиғи, у бу борада биринчи эмас эди. Унгача ҳам умидли жасур одамлар соябонга ўхшаш мослама ёрдамида турли баландликлардан тушишга ҳаракат қилишди. Афсуски, уларнинг бу уринишлари ўлим ёки жароҳатлар билан якун топди. Бу борада биринчи марта керакли ўлчамларни кўрсатган да Винчи эди.
Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!
Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!