$
12591.71 UZS
-84.4
160.18 UZS
-1.38
14821.70 UZS
-153.86
40° Kechasi 25°

Bola nega tirnogʻini tishlaydi?

15:54 / 29.04.2022

Bola qoʻlini ogʻzidan chiqarmaydi yoki barmoqlarini birin-ketin ogʻziga soladi. Tanish holatmi? Albatta, ota-onalar bu holdan bezovtalanishadi va farzandlarini ushbu odatdan xalos qilishga urinishadi.

Mazkur muammo deyarli har bir oilaning maktabgacha yoshdagi farzandida sodir boʻladi. Baʼzi bolalarda tezda oʻtib ketadi, boshqalarda esa uzoq yillarga choʻzilishi mumkin. Ushbu odatning “surunkali” holatga aylanishiga yoʻl qoʻymaslik uchun bolaning nima sababdan tirnoqlarini tishlashini aniqlash va muammoni bartaraf etishga harakat qilish kerak.

Nima uchun bola tirnoqlarini tishlaydi?

Sabablari juda xilma-xil boʻlishi mumkin. Baʼzida bu shunchaki odat, baʼzan esa jiddiy psixologik muammo hisoblanadi. Xoʻsh, nima uchun bola tirnoqlarini tishlaydi? Quyida bu holatning asosiy sabablari bilan tanishishingiz mumkin:

  • haddan ortiq tashvishlanish;
  • charchash;
  • stress (masalan, oilada boshqa bolaning paydo boʻlishi, bolalar bogʻchasiga moslashish, yangi uyga koʻchib oʻtish, ota-onaning ajralishi va boshqalar);
  • emizishni keskin toʻxtatish;
  • avtoagressiya (masalan, bola otasidan gʻazablanadi, lekin otasiga nisbatan salbiy his-tuygʻularni ifodalay olmaydi, shuning uchun agressiyani oʻziga yoʻnaltiradi);
  • tirnoqlar sinishi, kutikulalarning xalaqit berishi;
  • bola birovdan koʻrib takrorlaydi;
  • bolaning shunchaki bekorchi boʻlib qolishi.

Agar bu odat yaqinda paydo boʻlgan boʻlsa, sababini topish uchun bolaning qaysi vaqtda tirnoqlarini tishlay boshlaganini daftarga yoki kundalikka yozib qoʻyish yaxshi natija beradi, masalan, unga baqirganingizda, uxlashga yotganida, televizor tomosha qilganida... Bu orqali holatning sababini aniqlash va muammoni hal qilish osonroq boʻladi.

Bu odatni qanday yoʻqotish mumkin?

Koʻpincha ota-onalar bolaning tirnoqlarini tishlaganidan gʻazablanishni boshlaydilar, ular baqirishadi va hatto urishadi, “Ikkinchi bunday qilganingni koʻrmay” deb bolaning qoʻllarini ogʻzidan olib tashlashadi. Yana qoʻshimchasiga “Bu ishing meni asabimga tegadi, mening oldimda bunday qilma!” deyishadi. Vaholanki, ota-onalarning asosiy vazifasi bolani bu odatdan xalos qilishgina emas, balki uning sababini aniqlashdir. Eng muhimi, bir kunni ham oʻtkazib yubormaslikdir. Bola tirnoqlarini tishlaganini koʻrishingiz bilan harakatni boshlash lozim. Bolaning qoʻllarini ushlab, bola bilan gaplashing, xotirjam ohangda tushuntiring.

Stressni yoʻq qiling

Bola tirnoqlarini tishlay boshlagan vaqtni tahlil qiling, bundan oldin nima boʻlgan? Ehtimol, uning yaqinda singlisi yoki ukasi tugʻilgan va endi unga koʻproq eʼtibor qaratilmayotgandir? Yoki ota-onaning oʻzaro janjali guvohi boʻlgan va tashvishlangandir?

Bolaning hayotidagi stressga sabab boʻlgan omilni topish va uni yoʻq qilish, stressli vaziyatlarni imkon qadar cheklash kerak. Albatta, baʼzi omillarni istisno qilib boʻlmaydi: masalan, agar oilaviy boshqa shaharga yoki yangi kvartiraga koʻchib oʻtgan boʻlsangiz, oilada chaqaloq tugʻilgan boʻlsa, unda siz bola bilan gaplashib, bu holat normal ekanligiga uni ishontirishingiz va nima boʻlayotganini tushuntirishingiz lozim. Farzandingizni koʻproq quchoqlang, uni erkalang va qoʻllab-quvvatlang.

Bola bilan muzokaralar olib boring

Bir paytlar bola stressni boshdan kechirgan, lekin bu holatni tirnoqlarini tishlash odati tufayli yenggan. Stress yoʻqoladi, lekin odat saqlanib qoladi. Agar siz bolaning odati bilan alohida shugʻullanayotgan boʻlsangiz, u bilan kelishib olishingiz mumkin. Farzandingizga “Agar tirnoqlaringni olishga ruxsat bersang, doʻkonga borib, xohlagan narsangni xarid qilamiz” qabilida kelishuv taklif qiling. Keyinchalik, yangi shartni qoʻshishingiz mumkin: “Agar tirnoqlaringni uch kun davomida tishlamasang, biz sen bilan sevimli kafemizga boramiz (oʻzingiz tanlagan boshqa variant)”.

Albatta, boshlanishiga bola oʻzini tuta olmay kelishuvni buzishi mumkin. Asosiysi bolani sharmanda qilish yoki uni jazolash emas, balki “Hamma kelishuvimiz oʻz kuchida, menga bergan vaʼdangni bajarishing bilanoq kelishuvimizni bajaraman” soʻzlari bilan uni tinchlantirish lozim.

Bu kelishuvlar yordamida bolada oʻzini-oʻzi boshqarish stimuli ishga tushadi. Agar bolada bu holat stress tufayli emas, balki shunchaki odat boʻlsa, uni mustaqil ravishda yengishi mumkin.

Oʻyinlar orqali chalgʻiting

Bu oddiy Lego, boshqa konstruktor yoki oʻzingiz tanlagan boshqa oʻyinlar boʻlishi mumkin.

Qum bilan: bolaning qoʻllarini qumga koʻming, ehtiyotkorlik bilan qazishi kerakligi, ammo qoʻllari bir-biriga tegishi mumkinmasligini tushuntiring. Agar qoʻllari bir-biri bilan uchrashsa, oʻyin tugatiladi.

“Sehrli qoʻlqoplar”: Lateks qoʻlqoplarni olasiz, ularni turli xil don, noʻxat, shakar, tuz kabi mahsulotlar bilan zich qilib toʻldirasiz va ularni bir-biriga bogʻlab chiqasiz. Tayyor qoʻlqoplarni kuniga bir marta bolaga oʻynashga berasiz.

Torting! Yopishtirish mumkin boʻlgan qogʻozli tasma skotchlarni eshikka, stolga yoki maxsus oʻyin taxtasiga yopishtirib chiqing va boladan bu skotchlarni tortib, ajratib chiqishini soʻrang.

Koʻpincha bolalar tirnoqlarini tishlabgina qolmay, balki uzib olishadi, shuning uchun bola bu yomon odatidan voz kechishi uchun unga alternativ taklif berish foydali yechim hisoblanadi. Bundan tashqari, bolaga ushbu mavzu boʻyicha baxtli yakunli terapevtik ertak aytib berish yaxshi natija beradi.

Bolaning qoʻllarini band qiling

Turli xil sensorli oʻyinchoqlarni bir nechta savatga yigʻing. Sayohatga, sayrga yoki boshqa joyga borganingizda ham ulardan birini oʻzingiz bilan olib boring. Bu usul bolaning qoʻlini band qilishga katta yordam beradi, shu bilan birga farzandingizning qoʻl motorikasi rivojlanishiga ham taʼsir koʻrsatadi.

Kundalik tartibni oʻrnating

Bolaning ruhiyati uchun nafaqat qandaydir tanqidiy vaziyat stressga aylanishi, balki noratsional kun tartibi ham stressga sabab boʻlishi mumkin.

Farzandingizning kun tartibini tahlil qiling. Ehtimol, qoʻshimcha mashgʻulotlar, darslarni qisqartirib, boladagi zoʻriqishni kamaytirish kerakdir. Televizor va gadjetlarni uzoqlashtiring. Chunki texnika vositalari ham bolaning asab tizimi uchun katta yuk boʻlib xizmat qiladi. Uning oʻrniga koʻproq yurish, jismoniy faollikka oʻrgatuvchi turli xil oʻyinlar oʻylab topib, farzandingiz bilan birga bajaring.

“Tishla!”

5-6 yoshli bolalarga kelsak, teskari usulni sinab koʻrishingiz mumkin. Yomon odat uchun maxsus ajratilgan vaqtni kun rejimiga kiriting. Qaysidir vaqtda bolani oʻyindan, ovqatlanishdan va boshqa mashgʻul ishlaridan toʻxtatib, “Tirnogʻingni tishlash vaqting keldi – tishla!” deng. Bu bilan bolaga psixologik taʼsir koʻrsatib, uni bu odatdan xalos etishingiz mumkin.

Balki shifokorga murojaat qilish kerakdir?

Bu holatda nevropatologga murojaat qilish mantiqqa toʻgʻri keladi, chunki bola tirnoqlarini tishlay boshlasa, bu asab tizimi qaysidir muammoga bardosh bera olmayotganini bildiradi. Bundan tashqari, agar siz bu muammoni oʻzingiz hal qila olmasangiz, psixolog bilan maslahatlashish tavsiya etiladi.

 


Foydali


														
														Telefonlarning hayotimizga va ruhiyatimizga ta’siri

Telefonlarning hayotimizga va ruhiyatimizga ta’siri

Mobil telefonlar allaqachon hayotimizning ajralmas qismiga aylanishga ulgurgan. Kun davomida bu qurilma qo‘limizda turadi.
15:23 / 23.01.2025

														
														Zumerlar aslida kim?

Zumerlar aslida kim?

Bugungi axborot davrida ko‘plab yangidan yangi atamalar paydo bo‘lmoqda yoki eski atamalar ijtimoiy tarmoqlarning rivojlanis…
10:31 / 23.11.2024

														
														Temuriy malika Gulbadanbegim kim edi?

Temuriy malika Gulbadanbegim kim edi?

Temuriylar sulolasi deganda judayam katta tarix ko‘z oldimizga keladi. Temuriylar sulolasi tarixda ikkita muhim imperiya – E…
16:54 / 13.11.2024

														
														Odamlar is gazidan nega zaharlanadi?

Odamlar is gazidan nega zaharlanadi?

FVV mas’uli qanday qilib is gazidan zaharlanish yuzaga kelishi hamda u nega inson o‘limiga olib kelishini tushuntirdi.
11:02 / 09.11.2024

														
														Tabiiy mahsulotlar yordamida ona sutini ko‘paytirish mumkin

Tabiiy mahsulotlar yordamida ona sutini ko‘paytirish mumkin

Yangi oq uzum. Bir kunda ikki hissa yangi oq uzum iste’mol qilish ona sutini ko‘paytiradi.
15:18 / 02.11.2024

														
														Baliq yeyishning foydalarini bilib oling

Baliq yeyishning foydalarini bilib oling

Haftasiga 2 bo‘lak baliq go‘shti iste’mol qilganlarda o‘lim xavfi 3 martadan 1 martagacha kamayishi mumkin. Yurak kasallikla…
15:15 / 02.11.2024

														
														Ovqatni yaxshilab chaynab yeyishning foydalarini bilib oling

Ovqatni yaxshilab chaynab yeyishning foydalarini bilib oling

Taomni yaxshi chaynagan, kam chaynaganga nisbatan kam yeb-ichadi. Chunki taom quvvatini kamchiliksiz qabul qilgan bo‘ladi.
11:33 / 31.10.2024

														
														Barmoqlaringizni massaj qilib turing, chunki…

Barmoqlaringizni massaj qilib turing, chunki…

Bosh barmoq massaj qilinganda, miya faoliyati kuchayadi va bosh og‘rig‘i yengillashadi;Ko‘rsatkich barmoq massaj qilinganda …
11:10 / 28.10.2024

														
														Kundalik hayotingizda qancha miqdorda go‘sht yeyishingiz kerakligini bilib oling

Kundalik hayotingizda qancha miqdorda go‘sht yeyishingiz kerakligini bilib oling

Go‘sht iste’mol qilishning normasi turli omillarga, jumladan yosh, jismoniy faollik darajasi va umumiy sog‘lig‘ingizga bog‘l…
10:56 / 28.10.2024

														
														Ibn Sino non haqida nimalar degan edi?

Ibn Sino non haqida nimalar degan edi?

Non tuzli, yaxshi oshirilgan bo‘lishi, tandirda yaxshi pishirilishi, bir kechadan keyin yeyilishi kerak.
17:37 / 27.10.2024

Bu ham qiziq

Toshkentda elektromobil yonib ketdi

Toshkentda elektromobil yonib ketdi

Hozirda yong‘in sababi va keltirilgan moddiy zarar miqdori aniqlanmoqda.
10:02 / 02.07.2025
Uy-joy savdosini naqd pulda olib borish cheklanadi

Uy-joy savdosini naqd pulda olib borish cheklanadi

O‘zbekistonda uy-joylarning savdosini naqd pulda amalga oshirish cheklanadi. Bu haqda joriy yilning 26-iyun kuni Oliy Majlis…
11:37 / 30.06.2025
AQSh urushdan chiqmoqda, Oq uy Ukrainaga o‘q-dorilar yetkazib berishni to‘xtatdi

AQSh urushdan chiqmoqda, Oq uy Ukrainaga o‘q-dorilar yetkazib berishni to‘xtatdi

“AQSh uchun Ukraina endi ustuvor yo‘nalish emas, Vashington tashqi siyosatining markazida ham emas”, — dedi Ukraina Oliy Rad…
09:30 / 03.07.2025
Eron AQSh hujumlarini zaif deb hisoblaydi

Eron AQSh hujumlarini zaif deb hisoblaydi

Gazeta bu ma’lumotni AQSh maxsus xizmatlariga yaqin bo‘lgan to‘rt manbasiga tayanib bergan. Nashr ma’lumotlariga ko‘ra, avia…
14:26 / 30.06.2025
843 nafar fuqarolarni aldab, 50,1 mlrd so‘mni o‘zlashtirgan guruh qo‘lga olindi

843 nafar fuqarolarni aldab, 50,1 mlrd so‘mni o‘zlashtirgan guruh qo‘lga olindi

Ular avtomobillarni arzon kredit yoki lizingda yetkazib berishni va’da qilgan. IIV guruhdan jabrlanganlarni 102 qisqa raqami…
17:54 / 30.06.2025
Mirziyoyev Ozarbayjonga jo‘nab ketdi

Mirziyoyev Ozarbayjonga jo‘nab ketdi

O‘zbekiston yetakchisi Xonkendi shahrida o‘tkaziladigan Iqtisodiy hamkorlik tashkilotining navbatdagi sammitida ham ishtirok…
11:19 / 02.07.2025
Klublar o‘rtasidagi JCh. “Manchester Siti” va “Inter” musobaqani tark etdi

Klublar o‘rtasidagi JCh. “Manchester Siti” va “Inter” musobaqani tark etdi

Endi chorak finalda “Fluminense” - “Al-Hilol” qarama-qarshiligiga guvoh bo‘lamiz.
09:39 / 01.07.2025
O‘qishga kira olmagan maktab bitiruvchilarini band etish bo‘yicha dastur qabul qilindi

O‘qishga kira olmagan maktab bitiruvchilarini band etish bo‘yicha dastur qabul qilindi

O‘zbekistonda o‘qishga kira olmagan maktab bitiruvchilari hamda texnikum va oliygohlarni tugatayotgan talabalarni band etish…
14:43 / 30.06.2025
DXX tomonidan Namanganda qalbaki dollar savdosi fosh qilindi

DXX tomonidan Namanganda qalbaki dollar savdosi fosh qilindi

Holat yuzasidan qonunbuzarlarga nisbatan Jinoyat Kodeksining 176-moddasi 3-qismi “a” bandi bilan jinoyat ishi qo‘zg‘atilib, …
10:38 / 01.07.2025
Tehron uranni boyitish niyatidan voz kechmagan

Tehron uranni boyitish niyatidan voz kechmagan

Eron uranni boyitish huquqiga ega va bu faoliyatni to‘xtatishni rejalashtirmayapti.
09:46 / 30.06.2025

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!