30°
Kechasi 16°
Karikaturada kreativlik
Eng avval maqoladagi boshlangʻich jumlaning maʼnosiga eʼtiboringizni qaratsak, aziz mushtariy. Karikatura italyancha “caricare” soʻzidan olingan boʻlib, jarayonlarni koʻpirtirib, boʻrttirib koʻrsatish maʼnolarini anglatadi. Karikaturada dolzarb mavzular, siyosiy jarayonlar, xalqni qiynayotgan muammolar kulgili tasvirlar orqali koʻrsatib beriladi.
Mazkur tasviriy sanʼat koʻrinishi ijtimoiy tanqidga asoslangan satirik yoʻnalishdir. Kreativlik esa maʼlum bir narsaga, deylik uning PRiga noodatiy yondashuv hisoblanadi.
Karikatura kecha yoki bugun paydo boʻlgan atama emas. Uning vatani qadimgi Misr hisoblanib, miloddan avvalgi XIII asarda paydo boʻlgan degan qarashlar bir taraf boʻlsa, bu janrning asoschisi italyan rassomi Leonardo da Vinchi degan taxminlar ham bor.
Bunda koʻproq buyuk shaxslar rassomning eʼtiborida boʻladi. Karikaturalarda urush jarayonlari ham tasvirlanadi. Yaʼni, dunyo bir taom boʻlsa, uni qanchadan kimlar boʻlib olayotgani ochiq koʻrsatiladi. Shuning uchun ham karikaturalarning muallifi koʻp hollarda ochiqlanmaydi.
Oldinlari karikatura alohida janr hisoblangan boʻlsa, ikkinchi jahon urushi yillarida Fransiyada jurnalistika bilan uygʻunlashdi. Tarixda maqolalarni karikaturasiz tasavvur qilib boʻlmay qolgan hollar ham kuzatilgan. Urush tugagandan keyin ham karikatura jurnalistika bilan uygʻunligini yoʻqotmadi. Karikaturachilar mashhur boʻlib ketaverdi.
Tabiiyki, butun dunyoga tarqagan karikatura bizga ham yetib keldi. Oʻtgan asrning boshlarida tashkil topgan “Mushtum” yumoristik jurnali karikaturalarni bosib chiqarishni yoʻlga qoʻydi. Bugungi kunda ham bir qator internet nashrlarida eng soʻnggi karikatura materiallari mushtariylarga taqdim etilmoqda.
Karikaturani kreativliksiz tasavvur etib boʻlmaydi. Karikaturadagi har bir chizma bugungi kunda jamiyatdagi ortiqcha qogʻozbozlik, korrupsiya, tanish-bilish kabi koʻplab illatlar haqida soʻzlaydi. Bundan kelib chiqadiki, karikatura va jurnalistika xalqning egizak ovozidir.
Muxlisa ZOIDJONOVA tayyorladi
O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!
O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!
