Kanadalik olimlar binoning energiya sarfini 30 foizga kamaytiradigan opto-suyuqlik tizimini taklif qilishdi. Ular dengiz hayotining qobiliyatidan ilhomlangan.
Qayd etilishicha, krill shaffof dengiz organizmlari bo‘lib, ular dinamik qorayish tizimiga ega: pigment granulalari teri hujayralari ichida harakatlanadi va quyosh juda faol bo‘lsa, ultrabinafsha nurlanishiga moyil bo‘lgan ichki organlari qorayadi.
Toronto universiteti aspiranti Rafael Kay va uning tadqiqot guruhi boshqa dengiz hayoti kabi krillning bu xususiyatidan ilhomlanib, o‘zgarishi mumkin bo‘lgan shunga o‘xshash prinsipga ega optofluidik tizimning prototipini (optofluidis yorug‘lik va suyuqlik mikrooqimlarini qanday boshqarish o‘rganadi) tasvirlab berdi.
Loyiha mualliflarining ta’kidlashicha, binolar bu iste’mol qilinadigan va sarflangan energiya oqimi shaklida metabolizmga ega bo‘lgan organizmlarning bir turi. Shu bilan birga, bino ichida qulay haroratni saqlash uchun mexanik isitish yoki kondisioner tizimlari qo‘llaniladi.
Olimlar dinamik xiralashtirish tamoyilini binolarning “terisi” – ularning derazalari bilan jabhalariga o‘tkazishni taklif qilmoqdalar. Kay va uning guruhi tomonidan taklif qilingan tizim “qafas” – qalinligi 1 mm bo‘lgan mineral moy qatlami, ikkita shaffof plastmassa plitasi orasiga o‘ralgan. Tuzilish markaziga trubka ulanadi, u orqali suv kiradi. Ko‘pgina bunday “hujayralar” jabhada rangli plyonka hosil qiladi. Shaffoflik nasos bilan tartibga solinadi – suv qancha ko‘p kirsa, rang joyi shunchalik katta bo‘ladi.
Bu atrof-muhitdagi o‘zgarishlarga ta’sir qiladi va binoning jabhasi bo‘ylab issiqlikni teng ravishda taqsimlashga imkon beradi. Mualliflar tizimni jalyuzilar bilan solishtirishgan: issiq bo‘lganda ularni yopiladi, yorug‘lik bo‘lmasa, ochiladi.
Model mualliflarining hisob-kitoblariga ko‘ra, tizim binolarni isitish, sovutish va yoritishga sarflangan elektr energiyasini 30 foizgacha kamaytirishi mumkin.
Bu nima degani?
Olimlar va muhandislar energiya sarfini kamaytirishga qaratilgan turli loyihalarni taklif qilmoqdalar. Misol uchun, bashoratli kontroller modeli ob-havo prognozlariga asoslanib, binoning ichki haroratini nazorat qiladi.
Bundan tashqari, kam energiya iste’moli bilan qurilish konsepsiyalari mavjud. Ular yuqori samarali isitish va sovutish tizimlaridan foydalanish, shuningdek, quyosh isitish tizimini binolarga integrasiya qilish orqali energiya sarfini kamaytirishga asoslangan. U quyosh kollektori, issiqlik almashtirgich, saqlash va zaxira tizimidan iborat.
Qo‘shimcha energiya xarajatlarisiz bino ichidagi qulay iqlimni saqlashga yordam beradigan yana bir rivojlanish bu sovuq tomlar. Ularning odatdagilardan farqi yuqori albedo (sirtning diffuziyaga moyillik qobiliyati) yoki aks ettirishda. Bunday tomlarni ishlab chiqarish uchun aks ettiruvchi qoplama bilan qoplangan metall va ochiq rangli plitkalar qo‘llaniladi.
O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!
O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!