1834-yilning 8 fevral kuni rus kimyogar olimi va pedagog Dmitriy Ivanovich Mendeleyev dunyoga kelgan. Kimyoviy elementlar davriy qonunining kashf etilishi – Mendeleyevning buyuk xizmatidir.

Olimning hayoti va faoliyatiga oid qiziqarli maʼlumotlar bilan tanishing.

1. Mendeleyevning 16 ta aka-opasi boʻlgan. U oiladagi eng kenja farzand edi.

2. Olim pedagogika institutida oʻqiyotgan vaqtlari koʻrsatkichlari yaxshi boʻlmagani uchun kursdan qoldirilgan.

3. Mendeleyev hayotining 30 yilini Sankt-Peterburg universitetidagi pedagogik faoliyat uchun bagʻishlagan. Taʼlim vaziri soʻz erkinligini talab qilgan talabalar petitsiyasini qabul qilishdan bosh tortganda, norozilik ramzi sifatida universitetni tark etgan.

4. Olim ikki marta oila qurgan, uning 6 nafar farzandi boʻlgan.

5. Mendeleyev haqidagi koʻpchilik ishongan afsona – olim kimyoviy elementlar davriy jadvalini tushida koʻrgani haqidagi gaplar rost emas. Bunday mish-mishlar olimning hayotlik vaqtlaridayoq paydo boʻlgan va uni eshitgan Mendeleyev qattiq ranjigan. 20 yillik mehnati sarf etilgan jadvalni shunchaki tushda koʻrib tayyor holatga keltirgani haqidagi mish-mishlardan xafa boʻlgan.

6. Olim musiqaga befarq emasdi. Betxoven uning eng sevimli bastakori boʻlgan.

7. Kimyogar davriy jadvalni tuzishda oʻsha vaqtlarda kashf etib ulgurilmagan elementlarning ham hisobini olib, jadvalda yangi elementlar uchun boʻsh joy qoldirib ketgan.

8. Mendeleyev qoʻl mehnatini juda yaxshi koʻrardi. U boʻsh vaqtida jomadonlar yasash bilan shugʻullangan. Keksaygan vaqtida koʻzlari koʻrmay qolgan boʻlishiga qaramasdan, sevimli mashgʻulotini tashlab qoʻymagan.

9. Olim ikki marta Nobel mukofotiga nomzod sifatida koʻrsatilgan, ammo nufuzli mukofotni qoʻlga kiritolmagan. Bunga uning aka-uka Nobellar bilan ixtilofga borgani sabab boʻlgani taxmin qilinadi.

10. Mendeleyev 1887-yilda bir oʻzi havo sharida oʻlchov olish uchun 3 kilometr balandlikka koʻtarilgan. Parvoz 3 soat davom etgan.

11. Mendeleyevga tegishli ilmiy ishlarning atigi 10 foizi kimyo faniga oid.

12. Mendeleyevning qizi taniqli rus shoiri Aleksandr Blokka turmushga chiqqan.

13. Olim 1885-yilda dvigatellar va germetik kabinaga ega havo shari loyihasini taqdim etgan, u atmosferaning yuqori qatlamlariga chiqa olishi aytilgan. Ammo, ushbu loyiha amalga oshirilmasdan qolib ketgan.

14. 1955-yilda kashf qilingan kimyoviy elementga Mendeleyev sharafiga mendeleviy deb nom berilgan.

15. Mendeleyevning sharofati bilan Rossiyada ayollar oliy maʼlumot olish imkoniyatiga ega boʻlishgan deyish mumkin. U ayol tinglovchilar uchun dars oʻtgan ilk maʼruzachilardan biri boʻlgan.

16. Olim butun umri davomida 431 ta ilmiy ishini eʼlon qilgan.

• Tarix
• qiziqarli