$
12447.35 UZS
86.49
146.08 UZS
0.42
14545.97 UZS
66.46
31° Kechasi 18°

Rublning mustahkamlanishi rus gazini milliy valyutada sotish rejasiga aloqadormi? – Iqtisodchi-bloger tahlili

18:22 / 30.03.2022

Rossiyaning Ukrainaga harbiy harakatlari ortidan AQSH va Yevropa mamlakatlari, shuningdek, ayrim boshqa davlatlarning Rossiyaga nisbatan qo‘llayotgan sanksiyalari sabab mamlakatda rublning qadrsizlanishi kuzatildi.

Iqtisodchi-bloger Otabek Bakirovning yozishicha, kecha oqshomga yaqin 25 fevraldan boshlab hisoblaganda rublning eng ko‘p mustahkamlanish holati kuzatilgan. Yaʼni, 1 AQSH dollari uchun 86,28 rubl kursi qayd etilgan bo‘lsa, O‘zbekistondagi aksariyat tijorat banklari 1 rubl uchun 128,57 so‘mgacha taklif qilmoqda.

Xo‘sh nega rubl mustahkamlanmoqda, bu jarayonning rus gazini rublga sotish rejalariga aloqasi bormi?

Bakirovga ko‘ra, bu ko‘p ham yuqoridagi sababga bog‘liq emas va bu quyidagilarda ko‘rinadi:

– birinchidan, gazni rublga sotish mexanizmi haligacha aniqlashmagan, biron kub gaz rublga sotilgani yo‘q, bironta yirik Yevropa davlati gazni rublga sotib olishga rozilik ham bergani yo‘q. Yaʼni, gazni rublga sotish xohishlari g‘irt psixologik tryuk va kelishish qiyin bo‘lgan ultimatumligicha qoladi.

– ikkinchidan, 24 fevraldan keyin Rossiya Markaziy banki rublga talab hosil qiladigan barcha xorijiy va norezident kanallarni yopib tashladi. Bu fond bozoriga taaluqlimi, foizlarmi yoki dividendlarmi, farqi yo‘q. Rossiyani tark etayotgan yoki tark etishini eʼlon qilgan xorijiy kompaniyalar va norezidentlar Rossiyadagi aktivlarini olib chiqishi uchun uni dollarga aylantirishi kerak. Rossiya Markaziy banki bunga to‘liq tabu qo‘ydi. Tabiiyki, rublga bo‘lgan eng katta talabni yo‘qqa chiqardi.

– uchinchidan, Rossiya Markaziy banki Rossiya rezidentlari uchun ham xorijga valyuta olib chiqishga, naqd valyuta sotib olishga yoki o‘tkazishga cheklovlar o‘rnatdi. Shu o‘rinda Visa va Mastercard tizimlari Rossiyadagi segmentni o‘chirish hisobiga ruslarning maqsadga erishishiga yordam berib yubordi. Boshqacha aytganda, Rossiya chakana rezidentlarining dollarga bo‘lgan talabi ham o‘ldirildi.

– to‘rtinchidan, juda ko‘plab g‘arb kompaniyalari Rossiya bilan ishlashdan voz kechgandan keyin, qator tashuv korporatsiyalari Rossiya yuklarini manzilga eltishni to‘xtatgach, rus importerlari uchun xorijdan tovar keltirishga rag‘bati ham vaqtincha to‘xtadi. Chunki logistika muammolari va ehtimoliy yo‘qotishlar importni jismonan imkonsiz qilib qo‘yishi mumkin. Demak, importchilarning dollarga nisbatan talabi ham eng minimal darajagacha tushirildi.

– beshinchidan, bozorda rubl likvidligi mavjud emas. Markaziy bankning qattiq siyosati tufayli sunʼiy ravishda rubl defitsiti yaratilmoqda, xususan asosiy stavkani birdan 20 foizgacha olib chiqilishi bilan. Buni savdolar hajmidan ham bilish mumkin, kunlik savdolar hajmi 24 fevralgacha bo‘lganidan karrasiga kamroq. Rubl taklifi yetarli bo‘lmagach, dollarning tushishi uzoq kuttirmaydi.

– oltinchidan, eksporterlar uchun 80 foizlik majburiy sotuv dollarga nisbatan sunʼiy ravishda pasaytirilgan talab hajmini ortig‘i bilan qoplamoqda.

Boshqacha qilib, sodda tilda aytganda, dollar sotish mumkin, lekin dollar sotib olishga barcha asosiy rag‘batlar o‘ldirildi yoki talablar taqiqlandi.

“Endi ko‘pchilikda savol tug‘ilishi mumkin. Bu siyosat qancha muddat davom etishi mumkin? Ha, bir hafta, o‘n kun davom etishi, cheklangan valyuta rejimi siyosati oylarga cho‘zilishi mumkin. Biz hatto keyingi haftalarga 1 dollar 75 rubl ko‘rsatkichni ham ko‘rishimiz mumkin. Lekin, qabul qilish kerakki, bu rublning bozor o‘lchovi bo‘lmaydi. Bunday siyosatdan Rossiya iqtisodiyoti sanksiyalardan ko‘ra ko‘proq jabr ko‘radi (shartli "Voronejni bombalash"). Ishlab chiqarishning keskin pasayishi, tovar yetishmovchiligi va zaxiralarning tugashi kutilmalari inflyatsiyani juda yuqori darajaga ko‘taradi. Shartli aytganda rus isteʼmolchisi uchun 1 dollarlik tovar 150 rublga yetib boradi, garchi rasman 1 dollar 75 rubl deb eʼlon qilingan bo‘lsada”, – deb yozadi Bakirov.

Iqtisodchining taʼkidicha, kelgusida rossiyaliklarni dollar kursi emas, ishsizlik va inflyatsiya jazolashni boshlaydi.

“Hozircha, zaxiralar mavjudligida shu konsensusga ko‘pchilik rozi”, – deydi o‘z xulosasida Bakirov.


Boshqalar


														
														Turkiy tilli davlatlar muftiylari Bishkek shahrida yig‘iladi

Turkiy tilli davlatlar muftiylari Bishkek shahrida yig‘iladi

Mazkur tadbirda tashkilotga a’zo barcha 5 ta davlat muftiylari yig‘ilishi kutilmoqda
15:41 / 10.09.2025

														
														O‘tgan 6 oy davomida qancha xorijliklar tijoriy maqsadlarda yurtimizga tashrif buyurdi?

O‘tgan 6 oy davomida qancha xorijliklar tijoriy maqsadlarda yurtimizga tashrif buyurdi?

Statistika qo‘mitasi bu borada ma’lumotlarni ochiqladi
20:32 / 05.08.2025

														
														Bitkoin narxi 116 ming dollardan oshib, tarixiy rekord o‘rnatdi

Bitkoin narxi 116 ming dollardan oshib, tarixiy rekord o‘rnatdi

Savdo natijalariga ko‘ra, kriptovalyuta kursi 4,5 foizga oshdi. Bir kun avval ham bitkoin narxi 113 ming dollardan oshib, re…
12:21 / 11.07.2025

														
														Chexiyada elektr ta’minotining katta uzilishi ro‘y berdi

Chexiyada elektr ta’minotining katta uzilishi ro‘y berdi

Mamlakatda jamoat transporti deyarli ishlamay qoldi
19:22 / 04.07.2025

														
														Qirg‘izistonlik amaldor ayollarni 10 nafargacha farzand ko‘rishga chaqirdi

Qirg‘izistonlik amaldor ayollarni 10 nafargacha farzand ko‘rishga chaqirdi

Kaktus media nashrining xabar berishicha, Qirg‘iziston Milliy xavfsizlik davlat qo‘mitasi rahbari Qamchibek Tashiyev ayollar…
16:50 / 05.11.2024

														
														Qozog‘iston chegarasida o‘zbekistonlik haydovchi kaltaklandi

Qozog‘iston chegarasida o‘zbekistonlik haydovchi kaltaklandi

Bu haqda Transport vazirligi xabar berdi.
09:29 / 05.11.2024

														
														Rossiya O‘zbekistonga gaz yetkazib berish hajmini oshirdi

Rossiya O‘zbekistonga gaz yetkazib berish hajmini oshirdi

Bu haqda Rossiya TIV matbuot kotibi Mariya Zaxarova xabar berdi.
09:42 / 03.11.2024

														
														Tojikistonda bir yarim ming folbin qo‘lga olindi

Tojikistonda bir yarim ming folbin qo‘lga olindi

Bu haqda mamlakat prezidenti matbuot xizmati xabar berdi.
15:32 / 02.11.2024

														
														Rossiyada 200 dan ortiq muhojir ushlandi

Rossiyada 200 dan ortiq muhojir ushlandi

Ular orasida O‘zbekiston, Qirg‘iziston va Tojikiston fuqarolari bor.
13:58 / 30.10.2024

														
														Dunyoning eng kuchli armiyalari reytingidan O‘zbekiston ham joy oldi

Dunyoning eng kuchli armiyalari reytingidan O‘zbekiston ham joy oldi

U.S.News and World Report dunyoning eng kuchli armiyalari reytingini tuzdi.
10:31 / 28.10.2024

Bu ham qiziq

Boks. Bugun Jahon chempionatida 7 nafar O‘zbekiston vakili ringga ko‘tariladi

Boks. Bugun Jahon chempionatida 7 nafar O‘zbekiston vakili ringga ko‘tariladi

Shundan 6 nafari yarim final, yana biri esa final jangini o‘tkazadi.
09:54 / 13.09.2025
Andijonda Nexia-2, moped va velosiped ishtirokida YTH sodir bo‘ldi

Andijonda Nexia-2, moped va velosiped ishtirokida YTH sodir bo‘ldi

“Qoidabuzarga nisbatan qonunda belgilangan tartibda jazo chorasi ko‘rilishi ta’minlanadi”, – deyiladi xabarda.
14:45 / 13.09.2025
Amalda mavjud bo‘lgan stipendiyalarning soni 13 taga yetdi

Amalda mavjud bo‘lgan stipendiyalarning soni 13 taga yetdi

Bu ro‘yxatdagi eng yangisi Abdulla Avloniy nomidagi pedagogik yo‘nalishda beriluvchi mukofot sanaladi
18:36 / 12.09.2025
Nepalda namoyishchilar ChatGPT tavsiyasi bilan muvaqqat bosh vazirni tayinlashdi

Nepalda namoyishchilar ChatGPT tavsiyasi bilan muvaqqat bosh vazirni tayinlashdi

E’tiborlisi bu lavozimga mamlakat tarixida ilk bor ayol kishi tayinlandi
22:13 / 13.09.2025
Shavkat Mirziyoyev Isroilning Dohaga bergan raketa zarbalarini keskin qoraladi

Shavkat Mirziyoyev Isroilning Dohaga bergan raketa zarbalarini keskin qoraladi

O‘zbekiston va Qatar yetakchilari telefon orqali muloqot qildilar
22:36 / 12.09.2025
Zoir Mirzayev: “Charm bilan ishlaydigan 50 dan ortiq korxona Toshkent shahri ekologiyasiga katta zarar yetkazmoqda”

Zoir Mirzayev: “Charm bilan ishlaydigan 50 dan ortiq korxona Toshkent shahri ekologiyasiga katta zarar yetkazmoqda”

Toshkent viloyati hokimi ana shu korxonalarni chekkaroq hududlarga ko‘chirish xususida to‘xtalib o‘tdi
20:28 / 12.09.2025
Raqobat qo‘mitasi: “Davlat xaridlarida 8,1 milliard so‘mlik qonunbuzarlik holatlari aniqlandi”

Raqobat qo‘mitasi: “Davlat xaridlarida 8,1 milliard so‘mlik qonunbuzarlik holatlari aniqlandi”

Qo‘mita barcha holatlar yuzasidan batafsil axborot berib o‘tdi
19:33 / 12.09.2025
130 yoshli ayol O‘zbekistonning eng keksa insoni sifatida rasman tan olindi

130 yoshli ayol O‘zbekistonning eng keksa insoni sifatida rasman tan olindi

Farg‘onalik ayol O‘zbekistonning eng keksa fuqarosi deb tan olindi: u 1895-yilda tug‘ilgan.
15:20 / 12.09.2025
Tramp Qatar bosh vaziri bilan uchrashdi

Tramp Qatar bosh vaziri bilan uchrashdi

Manbalarga ko‘ra, qatarlik siyosatchining Tramp bilan suhbati asosan Isroilning Dohaga bergan zarbasini haqida bo‘ldi
21:17 / 13.09.2025
O‘zbekistonda xususiy shifoxonalarning soni yildan-yilga ko‘paymoqda

O‘zbekistonda xususiy shifoxonalarning soni yildan-yilga ko‘paymoqda

Ularda ko‘rsatilayotgan tibbiy xizmatlarning sifati qay darajada?
22:51 / 13.09.2025

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!