$
12344.61 UZS
-82.22
149.70 UZS
2.74
14501.21 UZS
-65.52
31° Kechasi 18°

Rublning mustahkamlanishi rus gazini milliy valyutada sotish rejasiga aloqadormi? – Iqtisodchi-bloger tahlili

18:22 / 30.03.2022

Rossiyaning Ukrainaga harbiy harakatlari ortidan AQSH va Yevropa mamlakatlari, shuningdek, ayrim boshqa davlatlarning Rossiyaga nisbatan qo‘llayotgan sanksiyalari sabab mamlakatda rublning qadrsizlanishi kuzatildi.

Iqtisodchi-bloger Otabek Bakirovning yozishicha, kecha oqshomga yaqin 25 fevraldan boshlab hisoblaganda rublning eng ko‘p mustahkamlanish holati kuzatilgan. Yaʼni, 1 AQSH dollari uchun 86,28 rubl kursi qayd etilgan bo‘lsa, O‘zbekistondagi aksariyat tijorat banklari 1 rubl uchun 128,57 so‘mgacha taklif qilmoqda.

Xo‘sh nega rubl mustahkamlanmoqda, bu jarayonning rus gazini rublga sotish rejalariga aloqasi bormi?

Bakirovga ko‘ra, bu ko‘p ham yuqoridagi sababga bog‘liq emas va bu quyidagilarda ko‘rinadi:

– birinchidan, gazni rublga sotish mexanizmi haligacha aniqlashmagan, biron kub gaz rublga sotilgani yo‘q, bironta yirik Yevropa davlati gazni rublga sotib olishga rozilik ham bergani yo‘q. Yaʼni, gazni rublga sotish xohishlari g‘irt psixologik tryuk va kelishish qiyin bo‘lgan ultimatumligicha qoladi.

– ikkinchidan, 24 fevraldan keyin Rossiya Markaziy banki rublga talab hosil qiladigan barcha xorijiy va norezident kanallarni yopib tashladi. Bu fond bozoriga taaluqlimi, foizlarmi yoki dividendlarmi, farqi yo‘q. Rossiyani tark etayotgan yoki tark etishini eʼlon qilgan xorijiy kompaniyalar va norezidentlar Rossiyadagi aktivlarini olib chiqishi uchun uni dollarga aylantirishi kerak. Rossiya Markaziy banki bunga to‘liq tabu qo‘ydi. Tabiiyki, rublga bo‘lgan eng katta talabni yo‘qqa chiqardi.

– uchinchidan, Rossiya Markaziy banki Rossiya rezidentlari uchun ham xorijga valyuta olib chiqishga, naqd valyuta sotib olishga yoki o‘tkazishga cheklovlar o‘rnatdi. Shu o‘rinda Visa va Mastercard tizimlari Rossiyadagi segmentni o‘chirish hisobiga ruslarning maqsadga erishishiga yordam berib yubordi. Boshqacha aytganda, Rossiya chakana rezidentlarining dollarga bo‘lgan talabi ham o‘ldirildi.

– to‘rtinchidan, juda ko‘plab g‘arb kompaniyalari Rossiya bilan ishlashdan voz kechgandan keyin, qator tashuv korporatsiyalari Rossiya yuklarini manzilga eltishni to‘xtatgach, rus importerlari uchun xorijdan tovar keltirishga rag‘bati ham vaqtincha to‘xtadi. Chunki logistika muammolari va ehtimoliy yo‘qotishlar importni jismonan imkonsiz qilib qo‘yishi mumkin. Demak, importchilarning dollarga nisbatan talabi ham eng minimal darajagacha tushirildi.

– beshinchidan, bozorda rubl likvidligi mavjud emas. Markaziy bankning qattiq siyosati tufayli sunʼiy ravishda rubl defitsiti yaratilmoqda, xususan asosiy stavkani birdan 20 foizgacha olib chiqilishi bilan. Buni savdolar hajmidan ham bilish mumkin, kunlik savdolar hajmi 24 fevralgacha bo‘lganidan karrasiga kamroq. Rubl taklifi yetarli bo‘lmagach, dollarning tushishi uzoq kuttirmaydi.

– oltinchidan, eksporterlar uchun 80 foizlik majburiy sotuv dollarga nisbatan sunʼiy ravishda pasaytirilgan talab hajmini ortig‘i bilan qoplamoqda.

Boshqacha qilib, sodda tilda aytganda, dollar sotish mumkin, lekin dollar sotib olishga barcha asosiy rag‘batlar o‘ldirildi yoki talablar taqiqlandi.

“Endi ko‘pchilikda savol tug‘ilishi mumkin. Bu siyosat qancha muddat davom etishi mumkin? Ha, bir hafta, o‘n kun davom etishi, cheklangan valyuta rejimi siyosati oylarga cho‘zilishi mumkin. Biz hatto keyingi haftalarga 1 dollar 75 rubl ko‘rsatkichni ham ko‘rishimiz mumkin. Lekin, qabul qilish kerakki, bu rublning bozor o‘lchovi bo‘lmaydi. Bunday siyosatdan Rossiya iqtisodiyoti sanksiyalardan ko‘ra ko‘proq jabr ko‘radi (shartli "Voronejni bombalash"). Ishlab chiqarishning keskin pasayishi, tovar yetishmovchiligi va zaxiralarning tugashi kutilmalari inflyatsiyani juda yuqori darajaga ko‘taradi. Shartli aytganda rus isteʼmolchisi uchun 1 dollarlik tovar 150 rublga yetib boradi, garchi rasman 1 dollar 75 rubl deb eʼlon qilingan bo‘lsada”, – deb yozadi Bakirov.

Iqtisodchining taʼkidicha, kelgusida rossiyaliklarni dollar kursi emas, ishsizlik va inflyatsiya jazolashni boshlaydi.

“Hozircha, zaxiralar mavjudligida shu konsensusga ko‘pchilik rozi”, – deydi o‘z xulosasida Bakirov.


Boshqalar


														
														Turkiy tilli davlatlar muftiylari Bishkek shahrida yig‘iladi

Turkiy tilli davlatlar muftiylari Bishkek shahrida yig‘iladi

Mazkur tadbirda tashkilotga a’zo barcha 5 ta davlat muftiylari yig‘ilishi kutilmoqda
15:41 / 10.09.2025

														
														O‘tgan 6 oy davomida qancha xorijliklar tijoriy maqsadlarda yurtimizga tashrif buyurdi?

O‘tgan 6 oy davomida qancha xorijliklar tijoriy maqsadlarda yurtimizga tashrif buyurdi?

Statistika qo‘mitasi bu borada ma’lumotlarni ochiqladi
20:32 / 05.08.2025

														
														Bitkoin narxi 116 ming dollardan oshib, tarixiy rekord o‘rnatdi

Bitkoin narxi 116 ming dollardan oshib, tarixiy rekord o‘rnatdi

Savdo natijalariga ko‘ra, kriptovalyuta kursi 4,5 foizga oshdi. Bir kun avval ham bitkoin narxi 113 ming dollardan oshib, re…
12:21 / 11.07.2025

														
														Chexiyada elektr ta’minotining katta uzilishi ro‘y berdi

Chexiyada elektr ta’minotining katta uzilishi ro‘y berdi

Mamlakatda jamoat transporti deyarli ishlamay qoldi
19:22 / 04.07.2025

														
														Qirg‘izistonlik amaldor ayollarni 10 nafargacha farzand ko‘rishga chaqirdi

Qirg‘izistonlik amaldor ayollarni 10 nafargacha farzand ko‘rishga chaqirdi

Kaktus media nashrining xabar berishicha, Qirg‘iziston Milliy xavfsizlik davlat qo‘mitasi rahbari Qamchibek Tashiyev ayollar…
16:50 / 05.11.2024

														
														Qozog‘iston chegarasida o‘zbekistonlik haydovchi kaltaklandi

Qozog‘iston chegarasida o‘zbekistonlik haydovchi kaltaklandi

Bu haqda Transport vazirligi xabar berdi.
09:29 / 05.11.2024

														
														Rossiya O‘zbekistonga gaz yetkazib berish hajmini oshirdi

Rossiya O‘zbekistonga gaz yetkazib berish hajmini oshirdi

Bu haqda Rossiya TIV matbuot kotibi Mariya Zaxarova xabar berdi.
09:42 / 03.11.2024

														
														Tojikistonda bir yarim ming folbin qo‘lga olindi

Tojikistonda bir yarim ming folbin qo‘lga olindi

Bu haqda mamlakat prezidenti matbuot xizmati xabar berdi.
15:32 / 02.11.2024

														
														Rossiyada 200 dan ortiq muhojir ushlandi

Rossiyada 200 dan ortiq muhojir ushlandi

Ular orasida O‘zbekiston, Qirg‘iziston va Tojikiston fuqarolari bor.
13:58 / 30.10.2024

														
														Dunyoning eng kuchli armiyalari reytingidan O‘zbekiston ham joy oldi

Dunyoning eng kuchli armiyalari reytingidan O‘zbekiston ham joy oldi

U.S.News and World Report dunyoning eng kuchli armiyalari reytingini tuzdi.
10:31 / 28.10.2024

Bu ham qiziq

Toshkentda YTHga uchragan avtomobil yonib ketdi

Toshkentda YTHga uchragan avtomobil yonib ketdi

Xabarga ko‘ra, yong‘in oqibatida tan jarohati olganlar bo‘lmagan.
10:17 / 15.09.2025
Avstriya tashqi ishlar vaziri NATOga qo‘shilish tarafdori emasligini aytdi

Avstriya tashqi ishlar vaziri NATOga qo‘shilish tarafdori emasligini aytdi

1-sentyabr kuni Avstriya kansleri Kristian Stoker Avstriyaning NATOga qo‘shilishi masalasi kun tartibida emasligini, respubl…
15:55 / 14.09.2025
Isroil G‘azoda tarixiy asarlar joylashgan hududni bombardimon qildi

Isroil G‘azoda tarixiy asarlar joylashgan hududni bombardimon qildi

Ma’lumotlarga ko‘ra, Isroil G‘azo sektori shimolidagi qadimiy ashyolar joylashgan bino yaqinidagi turar-joylarni bombardimon…
11:25 / 15.09.2025
Prezident pedagoglar uchun yangi imtiyozlarni e’lon qildi

Prezident pedagoglar uchun yangi imtiyozlarni e’lon qildi

Yangi yildan kamida 15 yil stajga ega oliy toifali pedagoglarga ipoteka krediti boshlang‘ich badalining 25 foizi qoplab beri…
15:56 / 15.09.2025
Farg‘onada Cobalt va Matiz to‘qnashdi

Farg‘onada Cobalt va Matiz to‘qnashdi

Bu haqda Farg‘ona viloyati IIB JXX YHXB axborot xizmati xabar berdi.
12:33 / 14.09.2025
Ekologiya vazirligi Toshkentda 20 ta korxona faoliyatini vaqtincha to‘xtatdi

Ekologiya vazirligi Toshkentda 20 ta korxona faoliyatini vaqtincha to‘xtatdi

“Joriy yilning dastlabki 8 oyi davomida Toshkent shahri atmosfera havosini yaxshilash maqsadida bir qator ijobiy o‘zgarishla…
13:05 / 15.09.2025
16-sentyabr kuni qanday ob-havo kuzatiladi?

16-sentyabr kuni qanday ob-havo kuzatiladi?

O‘zbekiston Respublikasi Gidrometeorologiya xizmati agentligining xabar berishicha, 16-sentyabr kuni Toshkentda havo o‘zgari…
18:14 / 15.09.2025
Namanganda poyezd Gentra’ni urib yuborishi oqibatida 6 kishi halok bo‘ldi

Namanganda poyezd Gentra’ni urib yuborishi oqibatida 6 kishi halok bo‘ldi

Bu haqda “O‘zbekiston temir yo‘llari” AJ xabar berdi.
15:52 / 14.09.2025
Markaziy osiyoliklarga Rossiya fuqaroligini berishni to‘xtatish taklif qilindi

Markaziy osiyoliklarga Rossiya fuqaroligini berishni to‘xtatish taklif qilindi

Fikrlarga ko'ra, migrantlar oqimining ortishi Rossiya milliy xavfsizligiga tahdid solmoqda
20:59 / 14.09.2025
Bugun “Nasaf” Elit Chempionlar ligasida o‘z yurishini boshlaydi

Bugun “Nasaf” Elit Chempionlar ligasida o‘z yurishini boshlaydi

Bugun, 15-sentyabr kuni Qarshining “Nasaf” klubi OFK Elit Chempionlar ligasi musobaqasidagi yurishini boshlaydi. Qarshilikla…
18:03 / 15.09.2025

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!