Австралиялик мутахассислар бутун дунё бўйлаб ПМ2.5 зарраларининг ўртача кунлик концентрациясини ўрганишди. Натижа инсонларни умидсизликка тушириши мумкин: Ер сайёрасининг деярли барча ҳудудида ушбу параметр кунларнинг 70 фоизидан кўпроғида хавф даражаси юқори.
Қайд этилишича, Монаш университети олимлари ПМ2.5 нинг оммавий концентрацияси бўйича янги глобал тадқиқот ўтказган. Бу майда қаттиқ микрозаррачалар ва суюқ томчилардан ташкил топган ҳаводаги ифлослантирувчи моддадир. ПМ2.5 индикатори ҳаво сифати ва унинг инсон саломатлигига таҳдидини баҳолашнинг асосий параметри ҳисобланади. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ЖССТ) стандартларига кўра, ПМ2.5 нинг ўртача йиллик даражаси 10 микрограмм/кубметрдан ошмаслиги керак. Ҳозирда ўртача кунлик миқдор 25 мкг/кубметрни ташкил этмоқда.
Янги тадқиқот натижалари шуни кўрсатадики, дунё қуруқлик майдонининг атиги 0,18 фоизи ва дунё аҳолисининг 0,001 фоизи ПМ2.5 нинг зарарсиз даражасига эга ҳудудда яшайди. Сўнгги йигирма йил ичида (олимлар 2000 йилдан 2019 йилгача бўлган маълумотларни таҳлил қилишган) Жанубий Осиё, Австралия, Янги Зеландия, Лотин Америкаси ва Кариб ҳавзасида вазият ёмонлашди. Европа ва Шимолий Америкада вазият бироз яхшироқ.
Хулосалар
Бутун дунё бўйлаб ПМ2.5 юқори таъсир қилувчи кунлар сони бироз қисқарганига қарамай, 2019 йилга келиб кунларнинг 70 фоиздан ортиқ қисмида ПМ2.5 концентрацияси 15 мкг/кубметрдан юқори бўлган.
Жанубий ва Шарқий Осиёда кунлик ПМ2.5 концентрацияси куннинг 90 фоиз вақтида 15 мкг/кубметрдан ошади.
Австралия ва Янги Зеландияда 2019 йилда ПМ2.5 концентрацияси юқори бўлган кунлар сони сезиларли даражада ошган.
Глобал миқёсда 2000 йилдан 2019 йилгача ўртача йиллик ПМ2,5 даражаси 32,8 мкг/кубметр ташкил этган.
ПМ2.5 нинг энг юқори концентрацияси Шарқий Осиё (50,0 мкг/кубметр) ва Жанубий Осиё (37,2 мкг/кубметр) минтақаларида, ундан сўнг Шимолий Африкада (30,1 мкг/кубметр) кузатилган.
Австралия ва Янги Зеландия (8,5 мкг/кубметр), Океаниянинг бошқа ҳудудлари (12,6 мкг/кубметр) ва Жанубий Америка (15,6 мкг/кубметр) ПМ2,5 нинг энг паст йиллик концентрациясига эга.
Мутахассисларнинг таъкидлашича, хавфли ПМ2.5 концентрацияси турли мавсумий нақшларни кўрсатади. Масалан, ПМ2.5 нинг энг юқори концентрацияси Шимолий-Шарқий Хитой ва Ҳиндистонда қиш ойларида (декабрь, январь ва февраль), Шимолий Америкада ёз ойларида (июнь, июль, август) ва Жанубий Америкада август ва сентябрда кузатилган.
Эслатиб ўтиш мумкин, юпқа заррачалар (ПМ2.5) ҳавони ифлослантирувчи модда бўлиб, унинг даражаси юқори бўлганида одамлар саломатлиги учун ташвиш уйғотади. ПМ2.5 кўринишни камайтиради ва ортиб борган сари атроф-муҳит хиралашган кўринишга келади.
Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!
Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!