Sud – insonlarning huquq va manfaatlariga taʼsir ko‘rsatuvchi, qaysidir maʼnoda ularning taqdirini belgilab beruvchi tashkilot hisoblanadi.
Sudlar hozirgi shakliga yetib kelguncha turli ko‘rinishlarni va bosqichlarni bosib o‘tgan. Har bir davlat o‘ziga xos sudlov tizimiga ega bo‘lib, baʼzi davlatlarda sudlov vakolati yakka hukmdorda bo‘lgan bo‘lsa, baʼzi davlatlarda sudlar alohida tuzilma sifatida faoliyat yuritgan.
Bugun biz sudlarga aloqador tarixda sodir bo‘lgan baʼzi qiziq voqealar va odatlar haqida maʼlumot beramiz.
Rekordchi arizachi
Amerikalik Jonatan Li Riches 2006-yildan buyon tuman sudlariga turli asoslar bo‘yicha 2600 dan ortiq daʼvo arizasi bergan. Uning ayblanuvchilari orasida Jorj Bush, Stiv Jobs va Britni Spirs kabi ko‘plab nufuzli odamlar bor. Daʼvolarning katta qismi esa Platon, Gitler va Che Gevara kabi o‘liklarga, shuningdek jonsiz narsalarga, jumladan Grail va Eyfel minorasiga qarshi qaratilgan. Ginnesning rekordlar kitobi Richesni eng katta daʼvolar bo‘yicha rekordchi deb eʼlon qilganidan so‘ng, u 2009-yil may oyida 2010-yilgi nashrida o‘z ismini eslatib o‘tmaslik uchun Kitobni sudga bergan.
Nasib qilmagan meros
Angliyalik Uilyam Jennens o‘z davrining eng boy moliyachilardan biri hisoblangan. U bilan bog‘liq noodatiy voqea tarix kitoblarida qayd etib qoldirilgan.
Hammasi uning o‘limidan so‘ng boshlangan. Jennens 1798-yilda vafot etganidan so‘ng, uning boyligi 2 mln. funt sterlingga baholangan. Ammo u vasiyatnoma yozib qoldirishni unutgan edi. Zamondoshlarining fikriga ko‘ra, Jennens tegishli hujjatni rasmiylashtirish uchun advokat huzuriga borgan, biroq ko‘zoynagini unutib qoldirganligi sababli maqsadiga erisha olmagan. Boshqa safar vasiyatnoma yozish uchun esa Jennensda imkon bo‘lmagan.
Shundan so‘ng, meros taqsimlanishi masalasida nizolar avj olib, bu Jennens vafotidan so‘ng 117 yilga cho‘zilgan (boshqa manbalarga ko‘ra 130 yil). Oxir-oqibat nizo merosning to‘liqligicha advokatlarga xizmat haqi to‘lash uchun sarflanishi bilan yakunlangan.
Ushbu voqea Charlz Dikkensga o‘zining “Qorong‘u uy” romanidagi “Jarindislar Jarindislarga qarshi” sud jarayoni g‘oyasini bergan.
Er-xotin dueli
O‘rta asrlarda Yevropada, ayniqsa german xalqlari o‘rtasida, nizolar ko‘pincha sud dueli bilan hal qilingan. Unda kim g‘alaba qozonsa, u haq deb eʼlon qilingan. Bunday duellarning o‘ziga xos turi turmush o‘rtoqlar o‘rtasidagi duel bo‘lib, ular oilaviy muammolarni hal qilishgan. Ularda imkoniyatlarni tenglashtirish maqsadida erkaklar uchun cheklovlar o‘rnatilgan. Masalan, qoidalardan biriga ko‘ra, duel paytida er sayoz chuqurda bo‘lgan va yog‘och tayoq bilan kurashgan, xotini esa tosh bilan qurollanishi mumkin bo‘lgan.
Keyinchalik bunday sud duellari bekor qilingan.
Huquqshunos,
F.Bozorqulov
O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!
O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!