14°
Kechasi 6°
Shu yilning 9-noyabr kuni Ostona shahrida Qozog‘iston prezidenti Qosim-Jomart Tokayev va Rossiya prezidenti Vladimir Putin muzokaralari o‘tkazdi. Ikki davlat rahbarlari ham bir oy avval boshlangan Rossiya gazini Qozog‘iston orqali O‘zbekistonga yetkazib berish muvaffaqiyatli davom etayotganini ta’kidlashgan. Putinning so‘zlariga ko‘ra, uch davlat o‘rtasidagi gaz savdosi hamkorligi to‘g‘risidagi kelishuv butun Markaziy Osiyoning rivojlanishiga yordam beradi.
Bu siyosiy-iqtisodiy vaziyatga chet elning “Vot tak” internet nashri muxbiri tahliliy yondashib ko‘rgan. Hamda Rossiya aslida qanday maqsadlarni ko‘zlamoqda, savoli bilan yoqilg‘i-energetika sanoati mutaxassislari bilan suhbatlashgan intervyusini e’lon qildi.
Rossiya uchun Qozog‘iston va O‘zbekiston birinchi qadamdir
Neft va gaz bo‘yicha tahlilchi hamda Qozog‘istondagi Petroleum jurnali noshiri Oleg Chervinskiy bunday kelishuv barcha tomonlar uchun foydali, deb hisoblaydi. Rossiyaning qiziqishi shundan iboratki, "Gazprom" Yevropa bozorini yo‘qotgach, mamlakat gaz oqimlarini qayergadir yo‘naltirishi kerak, chunki Xitoy uning gazini to‘liq o‘zlashtira olmaydi.
Ko‘p yillar davomida Rossiya Yevropa bozori bilan savdolashgan va so‘nggi 50-yil ichida bu yo‘nalishni faol rivojlantirgan edi, - deydi Rossiya energetikani rivojlantirish jamg‘armasi direktori Sergey Pikin.
Qolgan loyihalar Rossiya uchun prinsipial emasdek tuyulgan. Direktorning so‘zlariga ko‘ra, Germaniyaga 50 milliard kub metr gaz yetkazib berilishi Markaziy Osiyo davlatlari bozorlarining ahamiyatini tushirgan.
“O‘rta Osiyo davlatlariga gaz yetkazib berishning bugungi hajmini ham ko‘p deb bo‘lmaydi. Lekin ularni Yevropaning kichik davlatlari bilan solishtirish mumkin, natijada esa avvalgidan ham foydaliroq. Bu vaziyatga juda mos rus maqoli bor: “G‘altak kichik, lekin qimmat””, deydi Rossiya energetikani rivojlantirish jamg‘armasi direktori Sergey Pikin. Ya’ni bu maqoldan xulosa qiladigan bo‘lsak, Rossiya O‘rta Osiyo davlatlariga kam lekin qimmat gaz savdosini amalga oshirmoqda.
O‘zbekiston ham foyda ko‘rada. Endi u gaz taqchilligini his qilmoqda - va shu bilan uning o‘rnini to‘ldiradi. Qozog‘iston esa tranzit uchun doimiy ravishda pul oladi va gaz taqchilligi yuzaga kelgan taqdirda, o‘tayotgan gaz quvuridan ma’lum hajmlarni olishi mumkin, shuningdek, Rossiya gazidan foydalangan holda shimoliy hududlarni gazlashtirish imkoniyatiga ega bo‘ladi, deydi “Petroleum” jurnali noshiri Oleg Chervinskiy.
Shuningdek, mutaxassis o‘z fikrini davom ettirarkan O‘zbekiston Rossiya bilan iqtisodiy o‘zaro birlashishdan iloji boricha ehtiyot bo‘lishini, ammo boshqa chorasi yo‘qligini, aytib o‘tgan. Qozog‘istondagi muxolif siyosatchilar bir sherik va gaz yetkazib beruvchiga bog‘lanib qolish xavfi haqida gapirgan bo‘lsada, Qozog‘iston shimolini Rossiya hisobidan gazlashtirish arzon, tez va foydali ekanligini xotirjamlik bilan qabul qilishganini, qayd etgan.
Rossiyaning yana bir manfaati bor. U o‘z oqimini O‘zbekistondan uzoqroqqa cho‘zishdir. Sergey Pikinning fikricha, Rossiyaning Xitoy bilan gaz savdosiga qiziqishi muqobil variantlarning yo‘qligi bilan bog‘liq. Xitoy quvur qurilishi bo‘yicha "Gazprom" uchun Yevropa bozorini o‘rnini bosadigan yagona davlatdir. “Gazprom yuqori ishlab chiqarishga ega, uni cheklamoqchi emas. Resurslar cheksizdir – asr oxirigacha ular albatta yetarli bo‘ladi, shuning uchun tabiiy rentani kapitallashtirish kerak. Xitoyga gaz sotish ichki bozorga qaraganda qimmatroq”, - deydi Pikin.
Shuningdek tahlilchi Rossiya gaz quvurini yana-da cho‘zishdan manfaatdor ekanligini istisno etmagan. Masalan, agar siyosiy jihatdan tinch bo‘lsa Afg‘onistonga va ehtimol Hindistonga. Chervinskiyning so‘zlariga ko‘ra, Rossiya bu istiqbolli bozorlarga qiziqish bilan qaramoqda. Qozog‘iston va O‘zbekiston esa bu yo‘lda faqat birinchi qadam bo‘lishi mumkin.
Tarjima: Malika NORBEKOVA
O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!
O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!
