Uzoq yillar davomida Yer olam markazida deb ishonib kelingan, o‘tmishdagi insonlarning fikriga ko‘ra, quyosh biz uchun nur sochmoqda, yulduzlar biz uchun charaqlab turibdi va barcha osmon jismlari bizning atrofimizda aylanmoqda. Aslida Yerning koinotdagi o‘rni qanday?

Yuqoridagi rasm 1990-yil 14-fevralda, Voyager 1 fazo kemasi orqali Neptun orbitasidan turib olingan, u yerdagi qizil doiraga olingan, kichik nuqta Yer sayyorasi. Bu nuqtaga yana bir qarang. Bu bizning uy. Bu biz. Siz sevgan, siz bilgan, siz hayotingiz davomida eshitgan, Yer sayyorasida yashab o‘tgan, yashayotgan barcha insonlar shu nuqta ichida. Bizning xursandchiliklarimiz, azoblarimiz va moddiy muammolarimiz shu yerda. Har bir qahramon, har bir qo‘rqoq, sivilizatsiyaning har bir yaratuvchisi va buzg‘unchisi, hamma qirollar va dehqonlar, hamma sevishgan juftliklar, hamma ota-onalar, har bir orzularga to‘la bolakay, hamma ixtirochilar va kashfiyotchilar, hamma ruhoniy va ulamolar mana o‘sha mitti jang zarrasidek ko‘rinib turgan nuqtada yashab o‘tishgan.

Yer sayyorasi ulkan koinotdagi mitti bir zarra. Tarixda daryodek bo‘lib oqqan qonlar mana shu nuqtani bir qismi uchun bo‘lganini o‘ylab ko‘ring. Mana o‘sha nuqtaning bir qismida yashovchi odamlar, nuqtaning boshqa bir qismidagi odamlarga nisbatan qilgan shafqatsizliklarini o‘ylang, ulardagi tushunmovchilik qanchalik ko‘p, bir-birlarini o‘ldirishga intilishlari qanchalik yuqori, bir-biriga bo‘lgan nafrat qanchalik otashin.

Bizning olamdagi joylashuvimiz o‘ziga xos, koinotda qandaydir imtiyozli mavqega egamiz deb o‘ylasak adashamiz, bu rangpar mitti nuqta bizga eʼtiroz bildirib turibdi. Bizning sayyoramiz ulkan kosmik zulmatdagi yolg‘iz dog‘dir. Bu qadar katta kenglikda bizni qutqarish uchun o‘zimizdan boshqa joydan yordam kelishiga ishora yo‘q.

• kosmos