$
12254.27 UZS
-30.89
147.89 UZS
-0.73
14516.41 UZS
1.49
31° Kechasi 18°

Miyani qayta ishga tushirishning to‘rt asosiy usuli

00:34 / 07.01.2023

Ko‘pincha atrofdagi voqealar bizni shu qadar charchatadiki, natijada fikr yuritish qiyinlashadi. Bosh miya ko‘p narsaga, jumladan, qayta ishga tushirishga qodir. Inson o‘z miyasiga yangilanish uchun tezroq va samaraliroq bo‘lishga yordam bera oladi.

Zamonaviy odamning kundalik hayoti bu katta hajmdagi ma’lumotlarni qayta ishlash va ko‘p vazifali rejimda yashash zaruratidir. Bunday yuklanish natijasida konsentrasiya va miyaning ish qobiliyati pasayadi. Rejalashtirilgan vazifalarni o‘z vaqtida bajarish mumkin emasligini tushunish stressni keltirib chiqaradi, bu esa umuman hayot sifatining pasayishiga olib keladi. Ushbu maqola orqali ushbu muammoni hal qilishning to‘rtta usuli haqida fikr yuritamiz.

Uyqu

Miyaning eng kuchli qayta ishga tushirilishi, albatta, sog‘lom uyqu bilan bog‘liq. Viskonsin universiteti (AQSH) olimlari tomonidan olib borilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, sinapslar – neyronlar bir-biriga bog‘langan joylar – uyg‘onish paytida o‘sib boradi va keyin bir kechada 20 foizga qisqaradi va ko‘proq o‘sish hamda o‘rganish uchun joy yaratadi. Shunga ko‘ra, yetarli uyqu bo‘lmasa, bu jarayon sekinlashadi.

Mutaxassis Ariana Xaffington o‘zining eng ko‘p sotilgan “Uyqu inqilobi” kitobida tungi uyquni ta’minlash uchun quyidagi sharoit bo‘lishi kerakligini qayd etgan:

Yotoqxona qorong‘i, sokin va salqin bo‘lishi kerak;
Yotishdan 30 daqiqa oldin elektron qurilmalardan foydalanmalik;
Smartfondan uzoqroqda uxlash;
Soat 14:00 dan keyin tarkibida kofein bo‘lgan narsalarni yemaslik va ichmaslik;
Yotoqxonada ishlamaslik;
Yotishdan oldin dam olish uchun issiq vanna qabul qilish;
Agar uyqudan avval o‘qishni xush ko‘rsangiz, u elektron emas, oddiy kitob bo‘lishi maqsadga muvofiq;
Kun davomida jismoniy faollik.

Avstraliyaning Adelaida universitetida o‘tkazilgan tadqiqot shuni isbotladiki, 30 daqiqalik intensiv mashqlar miyani elastikroq qilib, xotira va o‘rganish qobiliyatini yaxshilaydi.

Meditatsiya

Olimlar uzoq vaqtdan beri meditasiya miyani qayta tiklashning eng yaxshi usullaridan biri ekanligini ta’kidlaydi. Misol uchun, Oregon universiteti (AQSH) professori Maykl Pozner shunday tushuntiradi:

“Meditasiya diqqat, his-tuyg‘ular va o‘z-o‘zini anglashni tartibga solish bilan shug‘ullanadigan miya hududlari tuzilishi hamda funksiyalarida neyroplastik o‘zgarishlarni keltirib chiqarishi mumkinligi isbotlangan”.

O‘z navbatida, nevrolog, yozuvchi va Amerika Neyrologiya akademiyasi direktori Sara Makkey o‘z maqolalaridan birida meditasiyaning ta’sirini batafsil tasvirlab, ular orasida yengillik, yaxshi kayfiyat va farovonlik, shuningdek, tiniq ong asosiy o‘rin tutishini qayd etgan.

Musiqa

Tadqiqotchilarning fikricha, musiqa miyani o‘rganishga, ishlashga va diqqatni jamlashga majbur qiladi. Garchi ko‘p odamlar diqqatni jamlash uchun sukut saqlash kerak, deb hisoblashsa ham, aslida unday emas. Musiqa tinglash miya to‘lqinlarining chastotasini pasaytiradi, bu esa ma’lumotni yaxshiroq qabul qilish va uni tahlil qilish uchun sharoit yaratadi.

Inson miyasi uzoq vaqt davomida bir vazifaga diqqatini jamlay olmaydi. Shu sababdan fondagi sokin musiqa diqqatni jamlash muammosini hal qiladi. Uning ikkita ta’siri bor:

Nur

Ish joyini yoritish ham konsentrasiya va mahsuldorlikka katta ta’sir ko‘rsatadi va bu borada ko‘k rangli chiroq eng yaxshi tanlovdir.

Inson ko‘zida ko‘kning qisqa to‘lqinli soyalarini taniydigan maxsus hujayralar to‘plami (tayoqchalar, konuslar va ipRGC fotoreseptorlari) mavjud. Bu hujayralar tana va miyaga quyosh chiqqani haqida signal yuboradi, so‘ng tanamiz uyqu gormoni – melatoninni haydab yuborishni boshlaydi. Aytgancha, aynan shu sababdan yotishdan oldin gadjetlarni bir chetga surib qo‘yish tavsiya etiladi. Gap shundaki, elektron mobil qurilmalar monitorlari chiqaradigan nur uxlashga imkon bermaydi. Ish vaqtida ko‘k chiroqning bu xususiyatidan foydali maqsad uchun foydalanish kerak.

Ba’zi olimlarning ta’kidlashicha, muhim vazifani bajarishdan oldin, inson ko‘k chiroq yorug‘ida bir oz vaqt o‘tirishi kerak – bu samarali yo‘lga moslashishga yordam beradi. Tajribalar shuni ko‘rsatadiki, qorong‘uda ko‘k yorug‘lik manbayi bilan ishlagan odamlar turli vazifalarni tezroq va yaxshiroq bajarishadi. Bundan tashqari, bu ta’sir ko‘k chiroq o‘chirilgandan keyin ham bir muncha vaqt davom etdi.

Xonaning yorug‘lik darajasi ham miyaning unumdorligiga ta’sir qiladi. Bog‘langan yorug‘lik aqliy faoliyat bilan bog‘liq ba’zi ishlarga e’tibor berishga imkon bermaydi.


salomatlik


														
														Ortiqcha vazn ko‘rkamlik emas!

Ortiqcha vazn ko‘rkamlik emas!

Bu borada mutaxassis fikri bilan tanishamiz
21:03 / 27.08.2025

														
														Gipertoniya, yurak ishemik kasalligi va qandli diabet 85 foiz holatlarda oxir-oqibat nogironlikka olib kelmoqda

Gipertoniya, yurak ishemik kasalligi va qandli diabet 85 foiz holatlarda oxir-oqibat nogironlikka olib kelmoqda

Prezident sog‘liqni saqlash tizimidagi loyihalarning taqdimoti bilan tanishdi
20:47 / 19.08.2025

														
														Shifokorlar alstgeymerga shifo topdi

Shifokorlar alstgeymerga shifo topdi

Olimlar hatto unutilgan xotirani tiklashni ham o‘rganishdi
21:51 / 10.08.2025

														
														Gepatit kasalliklarini aniqlash maqsadida 1.6 million kishi skrining tekshiruvidan o‘tkazildi

Gepatit kasalliklarini aniqlash maqsadida 1.6 million kishi skrining tekshiruvidan o‘tkazildi

Mazkur ishlarning tahlili haqida Virusologiya instituti direktori Erkin Musaboyev axborot berib o‘tdi
19:18 / 20.07.2025

														
														2025-yilning 6 oyi davomida tez yordamga qancha murojaat kelib tushdi?

2025-yilning 6 oyi davomida tez yordamga qancha murojaat kelib tushdi?

Sog‘liqni saqlash vazirligi bu bo‘yicha rasmiy statistikani taqdim etdi
21:26 / 08.07.2025

														
														Zamonaviy bolalik: ortiqcha vazn epidemiyasi va uning ildizlari

Zamonaviy bolalik: ortiqcha vazn epidemiyasi va uning ildizlari

So‘nggi o‘n yillikda texnologiya, ovqatlanish madaniyati va turmush tarzi keskin o‘zgardi. Afsuski, bu o‘zgarishlar faqat qu…
17:21 / 07.05.2025

														
														Uyqu yetishmovchiligi – yashirin epidemiya

Uyqu yetishmovchiligi – yashirin epidemiya

Har kuni millionlab insonlar telefonga tikilgancha, tun yarmida ham uyg‘oq yurishmoqda. Kimdir ishdan charchagan, kimdir esa…
17:23 / 26.04.2025

														
														Gipertoniya: Bemorlar qanday tavsiyalarga amal qilishi kerak?

Gipertoniya: Bemorlar qanday tavsiyalarga amal qilishi kerak?

Gipertoniya – eng ko‘p uchraydigan yurak-qon tomir kasalliklaridan biri. Uni o‘z vaqtida davolamaslik infarkt, insult va yur…
16:30 / 15.01.2025

														
														“3,5 milliard odam og‘iz bo‘shlig‘i kasalliklaridan aziyat chekmoqda” – JSST

“3,5 milliard odam og‘iz bo‘shlig‘i kasalliklaridan aziyat chekmoqda” – JSST

Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti yangi hisobot berdi. Unga ko‘ra, og‘iz bo‘shlig‘i patologiyalari — yuqumli bo‘lmagan kasa…
12:56 / 30.11.2024

														
														Husnbuzarlarning chiqishiga sabab bo‘ladigan mahsulotlar

Husnbuzarlarning chiqishiga sabab bo‘ladigan mahsulotlar

Ko‘p qahva ichish stress uchun mas’ul bo‘lgan kortizol gormoni ishlab chiqarishni oshiradi. Shu sabab husnbuzar va dog‘larni…
15:57 / 23.11.2024

Bu ham qiziq

Samarqandda oilaviy korxona 2,1 mlrd so‘mlik “svet”ni o‘mardi

Samarqandda oilaviy korxona 2,1 mlrd so‘mlik “svet”ni o‘mardi

Ushbu qoidabuzarlik natijasida dastlabki hisob-kitoblarga ko‘ra elektr ta’minoti korxonasiga 2 milliard 160 million so‘mlik …
14:42 / 17.09.2025
Isroil raketa va dronlar tahdiddan “Temir nur” nomli lazerli qurol tizimi bilan himoyalanishga tayyor

Isroil raketa va dronlar tahdiddan “Temir nur” nomli lazerli qurol tizimi bilan himoyalanishga tayyor

“Isroil Mudofaa vazirligi lazer asosidagi “Temir nur” havo hujumidan mudofaa tizimi yaqin oylarda foydalanishga topshirilish…
15:07 / 18.09.2025
17-sentyabr kuni qanday ob-havo kuzatiladi?

17-sentyabr kuni qanday ob-havo kuzatiladi?

“O‘zgidromet” 17-sentyabr, chorshanba kuni uchun ob-havo prognozini e’lon qildi.
17:40 / 16.09.2025
Bolalarga nisbatan jinsiy zo‘ravonlik uchun javobgarlik kuchaytirilishi mumkin

Bolalarga nisbatan jinsiy zo‘ravonlik uchun javobgarlik kuchaytirilishi mumkin

Oliy Majlis Senatining yalpi majlisida voyaga yetmaganlar huquqlarini himoya qilish tizimini takomillashtirish doirasida “O‘…
17:13 / 16.09.2025
Jizzaxda 10 tub daraxt kesgan fuqaroga 2 yil qamoq jazosi berildi

Jizzaxda 10 tub daraxt kesgan fuqaroga 2 yil qamoq jazosi berildi

Jizzax viloyati Paxtakor tumanida o‘n tup daraxt kesgan fuqaro 2 yilga qamaldi. Bu haqda “Millar” dasturida xabar berildi.
16:42 / 18.09.2025
18-sentyabr kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

18-sentyabr kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

18-sentyabr kuni Toshkentda havo o‘zgarib turadi, kunning birinchi yarmida biroz yomg‘ir yog‘ishi mumkin. Shimoli-sharqdan s…
15:28 / 17.09.2025
Japarov Jalolobod shahrini Manas deb qayta nomlash to‘g‘risidagi qonunni imzoladi

Japarov Jalolobod shahrini Manas deb qayta nomlash to‘g‘risidagi qonunni imzoladi

Bu haqda Qirg‘iziston rahbarining matbuot xizmati xabar berdi.
09:29 / 18.09.2025
Rossiyada mushkul ahvolda qolgan ona va uning farzandi O‘zbekistonga qaytarildi

Rossiyada mushkul ahvolda qolgan ona va uning farzandi O‘zbekistonga qaytarildi

“O‘zbekiston Bosh konsulxonasi ko‘magida Rossiyaning Yekaterinburg shahrida mushkul ahvolda qolgan ona va uning voyaga yetma…
15:19 / 16.09.2025
Tramp AQSh antifashistlar harakatini terrorchi tashkilot deb e’lon qildi

Tramp AQSh antifashistlar harakatini terrorchi tashkilot deb e’lon qildi

AQSh prezidenti Donald Tramp Amerika antifashistlar harakatini terroristik tashkilot deb tan olganini aytdi. U bu haqda Trut…
11:16 / 18.09.2025
19-sentyabr kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

19-sentyabr kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

9-sentyabr kuni Toshkentda havo o‘zgarib turadi, yog‘ingarchilik kutilmaydi. Sharqdan sekundiga 3-8 metr tezlikda shamol esa…
16:31 / 18.09.2025

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!