$
12285.16 UZS
-59.45
148.62 UZS
-1.08
14514.92 UZS
13.71
31° Kechasi 18°

Miyani qayta ishga tushirishning to‘rt asosiy usuli

00:34 / 07.01.2023

Ko‘pincha atrofdagi voqealar bizni shu qadar charchatadiki, natijada fikr yuritish qiyinlashadi. Bosh miya ko‘p narsaga, jumladan, qayta ishga tushirishga qodir. Inson o‘z miyasiga yangilanish uchun tezroq va samaraliroq bo‘lishga yordam bera oladi.

Zamonaviy odamning kundalik hayoti bu katta hajmdagi ma’lumotlarni qayta ishlash va ko‘p vazifali rejimda yashash zaruratidir. Bunday yuklanish natijasida konsentrasiya va miyaning ish qobiliyati pasayadi. Rejalashtirilgan vazifalarni o‘z vaqtida bajarish mumkin emasligini tushunish stressni keltirib chiqaradi, bu esa umuman hayot sifatining pasayishiga olib keladi. Ushbu maqola orqali ushbu muammoni hal qilishning to‘rtta usuli haqida fikr yuritamiz.

Uyqu

Miyaning eng kuchli qayta ishga tushirilishi, albatta, sog‘lom uyqu bilan bog‘liq. Viskonsin universiteti (AQSH) olimlari tomonidan olib borilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, sinapslar – neyronlar bir-biriga bog‘langan joylar – uyg‘onish paytida o‘sib boradi va keyin bir kechada 20 foizga qisqaradi va ko‘proq o‘sish hamda o‘rganish uchun joy yaratadi. Shunga ko‘ra, yetarli uyqu bo‘lmasa, bu jarayon sekinlashadi.

Mutaxassis Ariana Xaffington o‘zining eng ko‘p sotilgan “Uyqu inqilobi” kitobida tungi uyquni ta’minlash uchun quyidagi sharoit bo‘lishi kerakligini qayd etgan:

Yotoqxona qorong‘i, sokin va salqin bo‘lishi kerak;
Yotishdan 30 daqiqa oldin elektron qurilmalardan foydalanmalik;
Smartfondan uzoqroqda uxlash;
Soat 14:00 dan keyin tarkibida kofein bo‘lgan narsalarni yemaslik va ichmaslik;
Yotoqxonada ishlamaslik;
Yotishdan oldin dam olish uchun issiq vanna qabul qilish;
Agar uyqudan avval o‘qishni xush ko‘rsangiz, u elektron emas, oddiy kitob bo‘lishi maqsadga muvofiq;
Kun davomida jismoniy faollik.

Avstraliyaning Adelaida universitetida o‘tkazilgan tadqiqot shuni isbotladiki, 30 daqiqalik intensiv mashqlar miyani elastikroq qilib, xotira va o‘rganish qobiliyatini yaxshilaydi.

Meditatsiya

Olimlar uzoq vaqtdan beri meditasiya miyani qayta tiklashning eng yaxshi usullaridan biri ekanligini ta’kidlaydi. Misol uchun, Oregon universiteti (AQSH) professori Maykl Pozner shunday tushuntiradi:

“Meditasiya diqqat, his-tuyg‘ular va o‘z-o‘zini anglashni tartibga solish bilan shug‘ullanadigan miya hududlari tuzilishi hamda funksiyalarida neyroplastik o‘zgarishlarni keltirib chiqarishi mumkinligi isbotlangan”.

O‘z navbatida, nevrolog, yozuvchi va Amerika Neyrologiya akademiyasi direktori Sara Makkey o‘z maqolalaridan birida meditasiyaning ta’sirini batafsil tasvirlab, ular orasida yengillik, yaxshi kayfiyat va farovonlik, shuningdek, tiniq ong asosiy o‘rin tutishini qayd etgan.

Musiqa

Tadqiqotchilarning fikricha, musiqa miyani o‘rganishga, ishlashga va diqqatni jamlashga majbur qiladi. Garchi ko‘p odamlar diqqatni jamlash uchun sukut saqlash kerak, deb hisoblashsa ham, aslida unday emas. Musiqa tinglash miya to‘lqinlarining chastotasini pasaytiradi, bu esa ma’lumotni yaxshiroq qabul qilish va uni tahlil qilish uchun sharoit yaratadi.

Inson miyasi uzoq vaqt davomida bir vazifaga diqqatini jamlay olmaydi. Shu sababdan fondagi sokin musiqa diqqatni jamlash muammosini hal qiladi. Uning ikkita ta’siri bor:

Nur

Ish joyini yoritish ham konsentrasiya va mahsuldorlikka katta ta’sir ko‘rsatadi va bu borada ko‘k rangli chiroq eng yaxshi tanlovdir.

Inson ko‘zida ko‘kning qisqa to‘lqinli soyalarini taniydigan maxsus hujayralar to‘plami (tayoqchalar, konuslar va ipRGC fotoreseptorlari) mavjud. Bu hujayralar tana va miyaga quyosh chiqqani haqida signal yuboradi, so‘ng tanamiz uyqu gormoni – melatoninni haydab yuborishni boshlaydi. Aytgancha, aynan shu sababdan yotishdan oldin gadjetlarni bir chetga surib qo‘yish tavsiya etiladi. Gap shundaki, elektron mobil qurilmalar monitorlari chiqaradigan nur uxlashga imkon bermaydi. Ish vaqtida ko‘k chiroqning bu xususiyatidan foydali maqsad uchun foydalanish kerak.

Ba’zi olimlarning ta’kidlashicha, muhim vazifani bajarishdan oldin, inson ko‘k chiroq yorug‘ida bir oz vaqt o‘tirishi kerak – bu samarali yo‘lga moslashishga yordam beradi. Tajribalar shuni ko‘rsatadiki, qorong‘uda ko‘k yorug‘lik manbayi bilan ishlagan odamlar turli vazifalarni tezroq va yaxshiroq bajarishadi. Bundan tashqari, bu ta’sir ko‘k chiroq o‘chirilgandan keyin ham bir muncha vaqt davom etdi.

Xonaning yorug‘lik darajasi ham miyaning unumdorligiga ta’sir qiladi. Bog‘langan yorug‘lik aqliy faoliyat bilan bog‘liq ba’zi ishlarga e’tibor berishga imkon bermaydi.


salomatlik


														
														Ortiqcha vazn ko‘rkamlik emas!

Ortiqcha vazn ko‘rkamlik emas!

Bu borada mutaxassis fikri bilan tanishamiz
21:03 / 27.08.2025

														
														Gipertoniya, yurak ishemik kasalligi va qandli diabet 85 foiz holatlarda oxir-oqibat nogironlikka olib kelmoqda

Gipertoniya, yurak ishemik kasalligi va qandli diabet 85 foiz holatlarda oxir-oqibat nogironlikka olib kelmoqda

Prezident sog‘liqni saqlash tizimidagi loyihalarning taqdimoti bilan tanishdi
20:47 / 19.08.2025

														
														Shifokorlar alstgeymerga shifo topdi

Shifokorlar alstgeymerga shifo topdi

Olimlar hatto unutilgan xotirani tiklashni ham o‘rganishdi
21:51 / 10.08.2025

														
														Gepatit kasalliklarini aniqlash maqsadida 1.6 million kishi skrining tekshiruvidan o‘tkazildi

Gepatit kasalliklarini aniqlash maqsadida 1.6 million kishi skrining tekshiruvidan o‘tkazildi

Mazkur ishlarning tahlili haqida Virusologiya instituti direktori Erkin Musaboyev axborot berib o‘tdi
19:18 / 20.07.2025

														
														2025-yilning 6 oyi davomida tez yordamga qancha murojaat kelib tushdi?

2025-yilning 6 oyi davomida tez yordamga qancha murojaat kelib tushdi?

Sog‘liqni saqlash vazirligi bu bo‘yicha rasmiy statistikani taqdim etdi
21:26 / 08.07.2025

														
														Zamonaviy bolalik: ortiqcha vazn epidemiyasi va uning ildizlari

Zamonaviy bolalik: ortiqcha vazn epidemiyasi va uning ildizlari

So‘nggi o‘n yillikda texnologiya, ovqatlanish madaniyati va turmush tarzi keskin o‘zgardi. Afsuski, bu o‘zgarishlar faqat qu…
17:21 / 07.05.2025

														
														Uyqu yetishmovchiligi – yashirin epidemiya

Uyqu yetishmovchiligi – yashirin epidemiya

Har kuni millionlab insonlar telefonga tikilgancha, tun yarmida ham uyg‘oq yurishmoqda. Kimdir ishdan charchagan, kimdir esa…
17:23 / 26.04.2025

														
														Gipertoniya: Bemorlar qanday tavsiyalarga amal qilishi kerak?

Gipertoniya: Bemorlar qanday tavsiyalarga amal qilishi kerak?

Gipertoniya – eng ko‘p uchraydigan yurak-qon tomir kasalliklaridan biri. Uni o‘z vaqtida davolamaslik infarkt, insult va yur…
16:30 / 15.01.2025

														
														“3,5 milliard odam og‘iz bo‘shlig‘i kasalliklaridan aziyat chekmoqda” – JSST

“3,5 milliard odam og‘iz bo‘shlig‘i kasalliklaridan aziyat chekmoqda” – JSST

Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti yangi hisobot berdi. Unga ko‘ra, og‘iz bo‘shlig‘i patologiyalari — yuqumli bo‘lmagan kasa…
12:56 / 30.11.2024

														
														Husnbuzarlarning chiqishiga sabab bo‘ladigan mahsulotlar

Husnbuzarlarning chiqishiga sabab bo‘ladigan mahsulotlar

Ko‘p qahva ichish stress uchun mas’ul bo‘lgan kortizol gormoni ishlab chiqarishni oshiradi. Shu sabab husnbuzar va dog‘larni…
15:57 / 23.11.2024

Bu ham qiziq

Rossiyada mushkul ahvolda qolgan ona va uning farzandi O‘zbekistonga qaytarildi

Rossiyada mushkul ahvolda qolgan ona va uning farzandi O‘zbekistonga qaytarildi

“O‘zbekiston Bosh konsulxonasi ko‘magida Rossiyaning Yekaterinburg shahrida mushkul ahvolda qolgan ona va uning voyaga yetma…
15:19 / 16.09.2025
Bugun Shavkat Mirziyoyev Namangan viloyatiga tashrif buyuradi

Bugun Shavkat Mirziyoyev Namangan viloyatiga tashrif buyuradi

Shuningdek, Prezident “Kambag‘allikdan farovonlik sari” III xalqaro forumining ochilish marosimida ishtirok etadi va nutq so…
09:13 / 16.09.2025
Hafta o‘rtasida harorat 20 darajagacha pasayishi kutilmoqda

Hafta o‘rtasida harorat 20 darajagacha pasayishi kutilmoqda

“Ish haftasi davomida O‘zbekiston hududi Janubiy Qozog‘iston ustidagi yuqori siklon bilan bog‘liq bo‘lgan salqin va nam havo…
14:09 / 15.09.2025
Bugun “Nasaf” Elit Chempionlar ligasida o‘z yurishini boshlaydi

Bugun “Nasaf” Elit Chempionlar ligasida o‘z yurishini boshlaydi

Bugun, 15-sentyabr kuni Qarshining “Nasaf” klubi OFK Elit Chempionlar ligasi musobaqasidagi yurishini boshlaydi. Qarshilikla…
18:03 / 15.09.2025
O‘zbekistonda zilzila sodir bo‘ldi

O‘zbekistonda zilzila sodir bo‘ldi

Bugun soat 09:14 da Navoiy viloyati Konimex tumanida 3,9 magnitudali zilzila sodir bo‘ldi.
09:28 / 17.09.2025
Isroil G‘azoda tarixiy asarlar joylashgan hududni bombardimon qildi

Isroil G‘azoda tarixiy asarlar joylashgan hududni bombardimon qildi

Ma’lumotlarga ko‘ra, Isroil G‘azo sektori shimolidagi qadimiy ashyolar joylashgan bino yaqinidagi turar-joylarni bombardimon…
11:25 / 15.09.2025
16-sentyabr kuni qanday ob-havo kuzatiladi?

16-sentyabr kuni qanday ob-havo kuzatiladi?

O‘zbekiston Respublikasi Gidrometeorologiya xizmati agentligining xabar berishicha, 16-sentyabr kuni Toshkentda havo o‘zgari…
18:14 / 15.09.2025
Buxoroda hokim yordamchisi pora bilan ushlandi

Buxoroda hokim yordamchisi pora bilan ushlandi

Hozirda unga nisbatan Jinoyat Kodeksining 210-moddasi 2-qismi “v” bandi bilan jinoyat ishi qo‘zg‘atilib, qamoq ehtiyot chora…
12:49 / 16.09.2025
Endi “kelin o‘g‘ri”lari 10 yilgacha qamaladi

Endi “kelin o‘g‘ri”lari 10 yilgacha qamaladi

Qozog‘istonda bugundan boshlab turmushga chiqishga majburlaganlik uchun jinoiy javobgarlik to‘g‘risidagi qonun kuchga kirdi.
16:38 / 16.09.2025
Surxondaryoda hakamlik sudi mas’ul xodimi qo‘lga olindi

Surxondaryoda hakamlik sudi mas’ul xodimi qo‘lga olindi

Hozirda unga nisbatan Jinoyat Kodeksining 168-moddasi 3-qismi “v” bandi va 28,211-moddasi 1-qismi bilan jinoyat ishi qo‘zg‘a…
12:40 / 17.09.2025

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!