$
12676.11 UZS
-18.86
161.56 UZS
-0.04
14975.56 UZS
97.06
37° Kechasi 24°

Miyani qayta ishga tushirishning to‘rt asosiy usuli

00:34 / 07.01.2023

Ko‘pincha atrofdagi voqealar bizni shu qadar charchatadiki, natijada fikr yuritish qiyinlashadi. Bosh miya ko‘p narsaga, jumladan, qayta ishga tushirishga qodir. Inson o‘z miyasiga yangilanish uchun tezroq va samaraliroq bo‘lishga yordam bera oladi.

Zamonaviy odamning kundalik hayoti bu katta hajmdagi ma’lumotlarni qayta ishlash va ko‘p vazifali rejimda yashash zaruratidir. Bunday yuklanish natijasida konsentrasiya va miyaning ish qobiliyati pasayadi. Rejalashtirilgan vazifalarni o‘z vaqtida bajarish mumkin emasligini tushunish stressni keltirib chiqaradi, bu esa umuman hayot sifatining pasayishiga olib keladi. Ushbu maqola orqali ushbu muammoni hal qilishning to‘rtta usuli haqida fikr yuritamiz.

Uyqu

Miyaning eng kuchli qayta ishga tushirilishi, albatta, sog‘lom uyqu bilan bog‘liq. Viskonsin universiteti (AQSH) olimlari tomonidan olib borilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, sinapslar – neyronlar bir-biriga bog‘langan joylar – uyg‘onish paytida o‘sib boradi va keyin bir kechada 20 foizga qisqaradi va ko‘proq o‘sish hamda o‘rganish uchun joy yaratadi. Shunga ko‘ra, yetarli uyqu bo‘lmasa, bu jarayon sekinlashadi.

Mutaxassis Ariana Xaffington o‘zining eng ko‘p sotilgan “Uyqu inqilobi” kitobida tungi uyquni ta’minlash uchun quyidagi sharoit bo‘lishi kerakligini qayd etgan:

Yotoqxona qorong‘i, sokin va salqin bo‘lishi kerak;
Yotishdan 30 daqiqa oldin elektron qurilmalardan foydalanmalik;
Smartfondan uzoqroqda uxlash;
Soat 14:00 dan keyin tarkibida kofein bo‘lgan narsalarni yemaslik va ichmaslik;
Yotoqxonada ishlamaslik;
Yotishdan oldin dam olish uchun issiq vanna qabul qilish;
Agar uyqudan avval o‘qishni xush ko‘rsangiz, u elektron emas, oddiy kitob bo‘lishi maqsadga muvofiq;
Kun davomida jismoniy faollik.

Avstraliyaning Adelaida universitetida o‘tkazilgan tadqiqot shuni isbotladiki, 30 daqiqalik intensiv mashqlar miyani elastikroq qilib, xotira va o‘rganish qobiliyatini yaxshilaydi.

Meditatsiya

Olimlar uzoq vaqtdan beri meditasiya miyani qayta tiklashning eng yaxshi usullaridan biri ekanligini ta’kidlaydi. Misol uchun, Oregon universiteti (AQSH) professori Maykl Pozner shunday tushuntiradi:

“Meditasiya diqqat, his-tuyg‘ular va o‘z-o‘zini anglashni tartibga solish bilan shug‘ullanadigan miya hududlari tuzilishi hamda funksiyalarida neyroplastik o‘zgarishlarni keltirib chiqarishi mumkinligi isbotlangan”.

O‘z navbatida, nevrolog, yozuvchi va Amerika Neyrologiya akademiyasi direktori Sara Makkey o‘z maqolalaridan birida meditasiyaning ta’sirini batafsil tasvirlab, ular orasida yengillik, yaxshi kayfiyat va farovonlik, shuningdek, tiniq ong asosiy o‘rin tutishini qayd etgan.

Musiqa

Tadqiqotchilarning fikricha, musiqa miyani o‘rganishga, ishlashga va diqqatni jamlashga majbur qiladi. Garchi ko‘p odamlar diqqatni jamlash uchun sukut saqlash kerak, deb hisoblashsa ham, aslida unday emas. Musiqa tinglash miya to‘lqinlarining chastotasini pasaytiradi, bu esa ma’lumotni yaxshiroq qabul qilish va uni tahlil qilish uchun sharoit yaratadi.

Inson miyasi uzoq vaqt davomida bir vazifaga diqqatini jamlay olmaydi. Shu sababdan fondagi sokin musiqa diqqatni jamlash muammosini hal qiladi. Uning ikkita ta’siri bor:

Nur

Ish joyini yoritish ham konsentrasiya va mahsuldorlikka katta ta’sir ko‘rsatadi va bu borada ko‘k rangli chiroq eng yaxshi tanlovdir.

Inson ko‘zida ko‘kning qisqa to‘lqinli soyalarini taniydigan maxsus hujayralar to‘plami (tayoqchalar, konuslar va ipRGC fotoreseptorlari) mavjud. Bu hujayralar tana va miyaga quyosh chiqqani haqida signal yuboradi, so‘ng tanamiz uyqu gormoni – melatoninni haydab yuborishni boshlaydi. Aytgancha, aynan shu sababdan yotishdan oldin gadjetlarni bir chetga surib qo‘yish tavsiya etiladi. Gap shundaki, elektron mobil qurilmalar monitorlari chiqaradigan nur uxlashga imkon bermaydi. Ish vaqtida ko‘k chiroqning bu xususiyatidan foydali maqsad uchun foydalanish kerak.

Ba’zi olimlarning ta’kidlashicha, muhim vazifani bajarishdan oldin, inson ko‘k chiroq yorug‘ida bir oz vaqt o‘tirishi kerak – bu samarali yo‘lga moslashishga yordam beradi. Tajribalar shuni ko‘rsatadiki, qorong‘uda ko‘k yorug‘lik manbayi bilan ishlagan odamlar turli vazifalarni tezroq va yaxshiroq bajarishadi. Bundan tashqari, bu ta’sir ko‘k chiroq o‘chirilgandan keyin ham bir muncha vaqt davom etdi.

Xonaning yorug‘lik darajasi ham miyaning unumdorligiga ta’sir qiladi. Bog‘langan yorug‘lik aqliy faoliyat bilan bog‘liq ba’zi ishlarga e’tibor berishga imkon bermaydi.


salomatlik


														
														Zamonaviy bolalik: ortiqcha vazn epidemiyasi va uning ildizlari

Zamonaviy bolalik: ortiqcha vazn epidemiyasi va uning ildizlari

So‘nggi o‘n yillikda texnologiya, ovqatlanish madaniyati va turmush tarzi keskin o‘zgardi. Afsuski, bu o‘zgarishlar faqat qu…
17:21 / 07.05.2025

														
														Uyqu yetishmovchiligi – yashirin epidemiya

Uyqu yetishmovchiligi – yashirin epidemiya

Har kuni millionlab insonlar telefonga tikilgancha, tun yarmida ham uyg‘oq yurishmoqda. Kimdir ishdan charchagan, kimdir esa…
17:23 / 26.04.2025

														
														Gipertoniya: Bemorlar qanday tavsiyalarga amal qilishi kerak?

Gipertoniya: Bemorlar qanday tavsiyalarga amal qilishi kerak?

Gipertoniya – eng ko‘p uchraydigan yurak-qon tomir kasalliklaridan biri. Uni o‘z vaqtida davolamaslik infarkt, insult va yur…
16:30 / 15.01.2025

														
														“3,5 milliard odam og‘iz bo‘shlig‘i kasalliklaridan aziyat chekmoqda” – JSST

“3,5 milliard odam og‘iz bo‘shlig‘i kasalliklaridan aziyat chekmoqda” – JSST

Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti yangi hisobot berdi. Unga ko‘ra, og‘iz bo‘shlig‘i patologiyalari — yuqumli bo‘lmagan kasa…
12:56 / 30.11.2024

														
														Husnbuzarlarning chiqishiga sabab bo‘ladigan mahsulotlar

Husnbuzarlarning chiqishiga sabab bo‘ladigan mahsulotlar

Ko‘p qahva ichish stress uchun mas’ul bo‘lgan kortizol gormoni ishlab chiqarishni oshiradi. Shu sabab husnbuzar va dog‘larni…
15:57 / 23.11.2024

														
														JSST: Superbakteriyalar yiliga 1,3 million kishining hayotiga zomin bo‘lmoqda

JSST: Superbakteriyalar yiliga 1,3 million kishining hayotiga zomin bo‘lmoqda

Dunyoda infeksiyalarning antibiotiklarga chidamli turlari ko‘paymoqda. Bu esa insoniyat hayoti, salomatligi va epidemiologik…
10:42 / 20.11.2024

														
														Olimlar tomonidan saraton bo‘yicha salbiy taxminlar e’lon qilindi

Olimlar tomonidan saraton bo‘yicha salbiy taxminlar e’lon qilindi

Charlz Stert universiteti olimlari saraton bo‘yicha tadqiqot o‘tkazishdi va uning natijalari JAMA Network Open jurnalida cho…
11:57 / 08.11.2024

														
														Homiladorlikda shakar kam yeyilsa, bolada qandli diabetga chalinish xavfi kamayadi

Homiladorlikda shakar kam yeyilsa, bolada qandli diabetga chalinish xavfi kamayadi

Euronews nashrining yozishicha, Kanadadagi Makgill universiteti, AQShdagi Berkli Kaliforniya universiteti va Janubiy Kalifor…
11:30 / 06.11.2024

														
														Havo ifloslanishi bo‘yicha jahon antirekordi yangilandi

Havo ifloslanishi bo‘yicha jahon antirekordi yangilandi

Pokiston poytaxti havo ifloslanishi bo‘yicha antirekordni yangiladi.
10:13 / 04.11.2024

														
														Dunyoda tuberkulyozga chalinish holatlari ortdi

Dunyoda tuberkulyozga chalinish holatlari ortdi

Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti tuberkulyoz kasalligi bo‘yicha yangi hisobotni eʼlon qildi.
14:30 / 03.11.2024

Bu ham qiziq

Putin Rossiya harbiy xarajatlarini kamaytirish niyatida

Putin Rossiya harbiy xarajatlarini kamaytirish niyatida

Bu haqda The Telegraph xabar bermoqda.
15:03 / 29.06.2025
1-iyul kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

1-iyul kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

1-iyul kuni Toshkentda havo biroz bulutli bo‘ladi, yog‘ingarchilik bo‘lmaydi. Sharqdan sekundiga 3-8 metr tezlikda shamol es…
16:22 / 30.06.2025
Klublar o‘rtasidagi JCh. “Manchester Siti” va “Inter” musobaqani tark etdi

Klublar o‘rtasidagi JCh. “Manchester Siti” va “Inter” musobaqani tark etdi

Endi chorak finalda “Fluminense” - “Al-Hilol” qarama-qarshiligiga guvoh bo‘lamiz.
09:39 / 01.07.2025
Temiryo‘l chiptalari sotuvida ortiqcha undirilgan to‘lovlar qaytariladi

Temiryo‘l chiptalari sotuvida ortiqcha undirilgan to‘lovlar qaytariladi

“Temiryo‘lda yo‘lovchi tashish xizmatlari bo‘yicha qo‘mita chiqargan qaror sud instansiyalari tomonidan qo‘llab-quvvatlandi …
15:36 / 30.06.2025
Donald Tramp Suriyaga qarshi sanksiyalarni bekor qildi

Donald Tramp Suriyaga qarshi sanksiyalarni bekor qildi

AQSh prezidenti Donald Tramp, may oyi o‘rtalarida Suriyaning yangi yetakchisi Ahmad ash-Sharaa bilan uchrashuvi oldidan berg…
11:06 / 01.07.2025
O‘zbekistonda harorat 46 darajagacha ko‘tariladi

O‘zbekistonda harorat 46 darajagacha ko‘tariladi

“O‘zgidromet” 2–5-iyul kunlari uchun ob-havo prognozini e’lon qildi.
15:10 / 01.07.2025
Mirziyoyev: “Yangi O‘zbekiston bunyodkorlari sifatida yangi tarix yaratadigan oltin avlodsiz!”

Mirziyoyev: “Yangi O‘zbekiston bunyodkorlari sifatida yangi tarix yaratadigan oltin avlodsiz!”

Shavkat Mirziyoyev O‘zbekiston yoshlarini Yoshlar kuni bilan tabrikladi.
12:44 / 30.06.2025
UFC 317. Iliya Topuriya Charlz Oliveyrani birinchi raundda nokautga uchratdi

UFC 317. Iliya Topuriya Charlz Oliveyrani birinchi raundda nokautga uchratdi

Topuriya yengil vaznning yangi chempioniga aylandi.
10:06 / 29.06.2025
Nogironlik pensiyalari ham fuqaroning murojaatisiz tayinlanadi

Nogironlik pensiyalari ham fuqaroning murojaatisiz tayinlanadi

Ushbu ma’lumot fuqarolarga SMS-xabar ko‘rinishida yuboriladi.
13:07 / 01.07.2025
Eron AQSh hujumlarini zaif deb hisoblaydi

Eron AQSh hujumlarini zaif deb hisoblaydi

Gazeta bu ma’lumotni AQSh maxsus xizmatlariga yaqin bo‘lgan to‘rt manbasiga tayanib bergan. Nashr ma’lumotlariga ko‘ra, avia…
14:26 / 30.06.2025

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!