Бутун тарихимизда чивинлар одамларнинг ўзи бир-бирини ўлдирганидан кўра кўпроқ одамнинг ҳаётига зомин бўлгани ҳақида эшитганмисиз. Келинг, қайси биримиз бу душман учун энг заиф эканлигини аниқлайлик.

Агар сиз дунёдаги энг хавфли жонзот қайси, деб сўрасангиз, йиртқич ҳайвонлар, акулалар, заҳарли ўргимчаклар, медузалар ва бошқа даҳшатли мавжудотлар хаёлингизга келади. Аммо саволга статистика нуқтаи назаридан қарасангиз, инсониятнинг асосий душмани чивинлар эканини тушуниб етасиз.

Миллиардер Билл Гейтс жамғармаси ҳисоб-китобларига кўра, ушбу қон сўрувчилар юқтирган касалликлар йилига 725 минг одамни ўлдиради. Таққослаш учун, дунё бўйлаб ҳар йили ўртача 475 мингта қотиллик содир бўлади. Ердаги барча турдаги акулалар ҳужумидан эса у қадар кўп одам ҳалок бўлмайди. Умуман олганда, рақамлар бу ерда нима устунлик қилаётганини аниқ кўрсатиб турибди.

Умуман олганда, кўпчилик чивинлар вегетарианлардир, улар ўсимлик шарбатларини ичишади. Аммо тухум қўйиш ва учун урғочилари протеинли озиқ-овқатга муҳтож ва улар буни қондан олишади. Шунинг учун, чивинлар кечалари овга чиқади, ва бу пайтда уларнинг қурбони бўлиш имкониятингизни оширадиган омиллар мавжуд.

1. Спорт билан кўп шуғулланувчи ва улкан физикага эга одамлар

Чивинлар ривожланган ҳид билиш тизимига эга ва қурбонларни асосан ҳид орқали излайди. Қон сўрувчиларнинг максиллер палплари карбонат ангидрид ёки кислородни ушлайдиган махсус сенсорли нейронлар билан таъминланган. Бу ҳашаротларни ўзига тортадиган асосий омил.

Флорида университетининг тиббий энтомология профессори Жонатан Дайнинг сўзларига кўра, одам ишлаб чиқарадиган карбонат ангидрид миқдори уларнинг метаболизмига боғлиқ. Жисмоний фаол ва катта мушак массасига эга бўлган одамларнинг чивинларга ўлжа бўлиш эҳтимоли кўпроқ.

Кислороддан ташқари, спортчилар сут кислотасининг кучли ҳидларини, айниқса машқлар пайтида, нафас олишда ацетон ва эстрогеннинг парчаланиш маҳсулоти – эстрадиолни чиқаради.

Чивинлар бу ҳидларнинг барчасини яхши кўради. Улар шунчаки бу “вампирлар”ни чойхона палови ҳиди каби ўзига чорлайди.

Шу сабабли, метаболизми юқори бўлган катта одамлар, спортчилар ва фитнес моделлари доимо қон сўрувчилар нишони остида. Бундан ташқари, катта одамлар чивинлар учун осонроқ сезилади. Умуман олганда, оқсилни яхши кўрадиганларнинг ўзлари унинг яхши манбаидир.

Ечим. Спорт билан шуғулланманг. Бу ҳазил, сиз машқ қилишингиз мумкин, лекин яхшилаб ювиниш керак ва майда чивинлар тўпланган жойларда югурмаслигингиз керак.

2. Қора кийим кийишни яхши кўрувчилар

Қора либослар замонавий кўринади. Кўпчилик шундай деб ўйлайди, ҳатто чивинлар ҳам. Гап шундаки, бу ҳашаротларнинг кўриш қобилияти ҳид ҳисси каби ажойиб эмас. Агар ҳайрон бўлсангиз, чивинлар одамни 5-15 метр масофада кўришга қодир.

Претория университети қошидаги безгакка қарши кураш институти раҳбари Танешка Крюгернинг айтишича, улар мақсадли жойда фақат улкан силуэтларни кўришади. Тўқ ранглар уларнинг кўриш соҳасида кўпроқ ажралиб туради, шунинг учун ҳашаротлар катта, қора ва қизиқарли тарзда милтиллаётган нарсаларни пайқаб, учиб келишади.

Бундан ташқари, Австралия Тропик саломатлик ва тиббиёт институти ходими Эдгар Поллард томонидан асос солинганидек, қон тўкувчилар яшил, қизил ва бошқа ёрқин рангларни ҳам яхши кўрадилар.

Ечим. Юмшоқ ранглар. Оқ ва зайтун ранглари чивинларга камроқ кўринади. Агар чивин яқинроқ учиб келса ҳам, ундан осон қутулиш мумкин. Аммо у қора кийинган одамларга кўпроқ “қизиқиш билдиради”.

3. Кўп терловчи ва тана ҳарорати туз-туз кўтариладиган инсонлар

Қатъий айтганда, чивинларнинг назорати остида нафақат кўп спорт билан шуғулланадиган одамлар, балки кўп терлаганлар ҳам бор.

Тернинг ҳидини қайтарадиган дезодорант ёки одеколон сепиш бунга кифоядек туюлиши мумкин. Аммо, “Isahn” тиббиёт мактаби дерматология бўлимининг тиббий директори доктор Гари Голденбергнинг сўзларига кўра, баъзи атирлар, аксинча, фақат қон тўкувчиларни кўпроқ жалб қилади. Чивинларни ширин ҳидлар айниқса ўзига жалб қилади.

Ечим. Дерматолог билан учрашиш орқали ортиқча терлаш ёки гиперхидроз билан курашинг. Бундан ташқари, сиз тез-тез ювинишингиз керак.

4. Биринчи қон гуруҳидаги одамлар

Ҳа, тадқиқотлар шуни кўрсатадики, биринчи ижобий қон гуруҳи бўлган одамлар иккинчисига қараганда чивинларни деярли икки баравар кўпроқ ўзига жалб қилади.

Ечим. Қон гуруҳини ўзгартириш иш бермаслиги сабабли, бу ҳақиқатни қабул қилишдан ўзга чора йўқ.

5. Оёқларини кам ювувчи инсонлар

2011 йилда ўтказилган тажрибалардан бири терида яшовчи бактериялар сони ва чивинларнинг бу жойга қизиқиши ўртасида кучли боғлиқлик борлигини кўрсатди. Микроорганизмларнинг энг катта колониялари одамларнинг тўпиқлари ва оёқларида жойлашган, шунинг учун қон тўкувчилар сизнинг яланг оёқларингизга катта “қизиқиш” билдиради.

Ечим. Оёқларингизни кўпроқ ювинг.

6. Спиртли ичимликларни хуш кўрувчи одамлар

Баъзи тажрибалар шуни кўрсатадики, чивинлар маст одамларнинг қонини ичишга кўпроқ тайёр. Мисол учун, бир тадқиқотда Америка чивинларга қарши кураш ассоциацияси олимлари 350 мл пиво истеъмол қилганлар қон сўрувчиларни сезиларли даражада ўзига кўпроқ жалб қилинганлигини пайқашди. Шунга ўхшаш натижаларни Буркина-Фасолик мутахассисларнинг яна бир тажрибаси кўрсатди.

Сиз чивинлар шунчаки сиз билан маст бўлишни хоҳлайди, деб ўйлашингиз мумкин, лекин ундай эмас. Ҳашаротларнинг фаровонлигига сезиларли таъсир кўрсатиш учун улар истеъмол қиладиган қонда этанол етарли эмас. Шунга қарамай, бу ҳашаротлар маст одамларнинг қонини ичиш эҳтимоли кўпроқ. Улар спиртли ичимликлар ҳақида биз билмаган нарсаларни билишади, шекилли.

Ечим. Ҳеч бўлмаганда очиқ ҳавода спиртли ичимлик ичишни тўхтатинг.

• Chivin
• Yoz fasli
• Zararkunanda
• саломатлик