$
12634.34 UZS
-18.98
162.37 UZS
0.48
14821.34 UZS
-0.76
35° Kechasi 23°

VAR – futboldagi adolatmi yoki...?

12:55 / 29.05.2025

Futbol — bu hayajon demakdir. Unda har bir gol, har bir penalti yoki hakam qarori millionlab tomoshabinlarning his-tuyg‘ulariga bevosita ta’sir ko‘rsatmay qolmaydi. Ayni shu sababli, millionlar o‘yinida adolatni ta’minlash va xatoliklarni kamaytirish maqsadida FIFA tomonidan 2018-yildan boshlab VAR (Video Assistant Referee) — video yordamchi hakam tizimi joriy etildi. Bu yangilik futbol tarixidagi eng muhim texnologik burilishlardan biri bo‘ldi desak xato bo‘lmaydi. Ammo tizim hali-hanuzgacha futbol jamoatchiligining ijobiy bilan bir qatorda salbiy fikr va mulohazalariga sabab bo‘lib kelmoqda.

Picture background

Keling avval ushbu tizim haqida umumiy ma’lumotlarga ega bo‘lib olamiz.

O‘zi VAR tizimi nima va u qanday ishlaydi?

VAR — bu stadiondagi bosh (asosiy) hakamga qaror qabul qilishda yordam beruvchi maxsus video texnologiyalardan foydalanuvchi yordamchi tizim hisoblanadi. U quyidagi to‘rtta asosiy holatda hakamning qaroriga qo‘shimcha ravishda o‘yinga “aralashadi”:

1. Gol urilgan yoki yo‘qligi (bahsli, masalan ofsayd yoki qoidabuzarlik holatida);

2. Penalti belgilanishi yoki bekor qilinishi;

3. To‘g‘ridan-to‘g‘ri qizil kartochka holatida;

4. Noto‘g‘ri identifikatsiya (masalan, boshqa futbolchiga ogohlantirish berilganda).

Picture background

VAR jarayoni quyidagicha kechadi:

Dastlab, holat avtomatik tarzda “check” (tekshirish) jarayoni amalga oshiriladi. Zarurat bo‘lsa, VAR hakami asosiy hakamni monitor orqali takroriy ko‘rishga chaqiradi. Shuni ham aytib o‘tish joiz VAR o‘yindagi istalgan holat bo‘yicha qaror chiqarishga haqli emas. Yakuniy qarorni faqat bosh hakam qabul qiladi.

Tizimning ijobiy tomonlari

Adolat ta’minlovi:

VAR asosiy vazifasi, hakamlarning ehtimoliy noto‘g‘ri qarorlarining oldini olish va jamoalarga nohaq mag‘lubiyat yozilishiga yo‘l qo‘ymaslikdir. Birgina Rossiya yashil maydonlarida o‘tkazilgan 2018-yilgi Jahon chempionatida 335 ta holat VAR orqali ko‘rib chiqilgan va jamoalar foydasiga 29 ta penalti belgilangan.

Picture background

Futbolchilar manfaati:

Endilikda hakamlar qaror qabul qilishdan oldin ancha sovuqqonlik bilan harakat qilishmoqda. Bu esa futbolchilarning simulyatsiya orqali penalti ishlashlariga qarshi juda samarali bo‘lmoqda.

2022-yilda Qatar maydonlarida bo‘lib o‘tgan mundialda VAR orqali har bir o‘yinda o‘rtacha 2,3 ta vaziyat qayta ko‘rib chiqilgan.

Picture background

Angliya Premyer Ligasining 2022-2023-yilgi mavsumida tizim orqali 120 dan ortiq penaltiga oid bahsli vaziyati ko‘rib chiqilgan.

Picture background

VAR kamchiliklari:

O‘yin tempiga ta’siri. Tasavvur qiling 80 ming muxlisga to‘la o‘yingoh bahsli epizodda emotsiya bilan VAR qarorini kutish — bu tabiiy o‘yin ritmini sekinlashtiradi va hujumkor ayniqsa qarshi hujumlarga ixtisoslashgan jamoalar uchun noqulayliklarga sabab bo‘ladi.

Picture background

Subyektiv qarorlar:

Texnologiya mavjud bo‘lsa-da, yakuniy qaror inson — ya’ni bosh hakam tomonidan qabul qilinadi. Bu esa ayrim hollarda yana adolatsizliklar davom etishiga sabab bo‘ladi.

Ushbu tizim haqida mashhur futbol shaxslari qanday fikrdalar?

Muhammad Saloh (Misr va “Liverpul” hujumchisi): “Men VAR’ni yoqtirmayman. Bu futbolni o‘ldiradi. Shikoyat qilmoqchi emasman, sababi jarimaga tortilishim mumkin, lekin baribir u menga yoqmaydi”.

Zinedin Zidan (Fransiya afsonasi va sobiq “Real Madrid” murabbiyi): “Bu futbol uchun qo‘shimcha texnologiya, lekin hayotdagi har narsa kabi u ham muvaffaqiyatsizlikka uchrashi mumkin. VAR yaxshilanishi mumkin. Biz bu tizimini qo‘llab-quvvatlashimiz kerak”.

Deklan Rays (Angliya va “Arsenal” yarimhimoyachisi): “Bu faqat mening fikrim emas. Bu deyarli barcha APL futbolchilarining fikri. Hech kim o‘yinda VAR bo‘lishini xohlamaydi”.

Manuel Pellegrini (“Real Betis” murabbiyi): “VAR qarorlarni adolatliroq qiladi. Men faqat uning qay holatda ishlatilayotganidan noroziman”.

Ilkay Gundogan (Germaniya va “Manchester Siti” yarimhimoyachisi): “VAR nafaqat futbolchilar, balki tomoshabinlar va butun futbolni sevuvchi har bir kishi uchun o‘yinni o‘zgartirmoqda. Afsuski, u futbolga muhabbatimizning asosiy sababini, ya’ni emotsiyalarni olib qo‘ymoqda”.

VAR texnologiyasining futbolga kirib kelishi bilan allaqachon katta bir davr yakuniga yetgan. Endi o‘yin faqat hakamning hushtagi bilan emas, ekran ortidagi kadrlar bilan ham boshqarilmoqda. Ba’zilar buni adolatning tantanasi deb bilsa, boshqalar uni futbolning chiroyini uning hayajonli daqiqalarini “o‘g‘irlagan”ligidan norozi.

Balki VAR masalasida yakuniy munosabat yo‘qdir. Balki, bu masalaga vaqt o‘tib oydinlik kiritilar. Biroq, har qanday holatda ham (VAR bilan va yoki bu tizimsiz) futbol hamon dunyodagi eng sevimli sport turi bo‘lib qolmoqda.

Bu borada sizning fikringiz qanday?


Futbol


														
														Tramp KJCh finaliga boradi

Tramp KJCh finaliga boradi

AQSh prezidenti Donald Tramp shu yakshanba kuni Nyu-Jersi shtatida bo‘lib o‘tadigan Klublar o‘rtasidagi Jahon chempionati fi…
17:47 / 10.07.2025

														
														FIFA reytingi yangilandi

FIFA reytingi yangilandi

O‘zbekiston MTJ 2 pog‘ona yuqoriladi.
14:28 / 10.07.2025

														
														KJCh. “Real”dan yirik hisobdagi mug‘lubiyat, PSJ finalga yo‘l oldi

KJCh. “Real”dan yirik hisobdagi mug‘lubiyat, PSJ finalga yo‘l oldi

AQShning Ruterford shahridagi “MetLife” stadionida bo‘lib o‘tgan Klublar o‘rtasidagi Jahon chempionati yarim final uchrashuv…
09:21 / 10.07.2025

														
														Fabrisio Romano: Shomurodovning transferi deyarli yakunlandi

Fabrisio Romano: Shomurodovning transferi deyarli yakunlandi

Hujumchi faoliyatini Turkiya chempionatida davom ettiradi
20:02 / 09.07.2025

														
														KJCh. “Chelsi” “Fluminense”dan ustun kelib, finalga yo‘l oldi

KJCh. “Chelsi” “Fluminense”dan ustun kelib, finalga yo‘l oldi

Bugun, shuningdek, ushbu musobaqada ikkinchi yarim final bahsi bo‘lib o‘tadi. Unda PSJ va “Real Madrid” uchrashadi. Mazkur b…
09:44 / 09.07.2025

														
														O‘zbekiston va Ozarbayjon 2027-yilgi U-20 Jahon chempionatini birgalikda o‘tkazish bo‘yicha FIFAga ariza yubordi

O‘zbekiston va Ozarbayjon 2027-yilgi U-20 Jahon chempionatini birgalikda o‘tkazish bo‘yicha FIFAga ariza yubordi

FIFA bu borada nomzod davlatlardan ariza qabul qilishni boshladi
18:56 / 07.07.2025

														
														KJCh. PSJ yarim finalda “Real Madrid” bilan oʻynaydigan boʻldi

KJCh. PSJ yarim finalda “Real Madrid” bilan oʻynaydigan boʻldi

“Real” klublar o‘rtasidagi jahon chempionati yarim finalida PSJ bilan o‘ynaydi.
09:59 / 06.07.2025

														
														KJCh. “PSJ” “Bavariya”ni mag'lub etib, yarim finalga yo'l oldi

KJCh. “PSJ” “Bavariya”ni mag'lub etib, yarim finalga yo'l oldi

Parij jamoasi o'yinni 9 kishi bo'lib yakunladi
23:06 / 05.07.2025

														
														KJCh. “Chelsi” va “Fluminense” yarim finalga yo‘l oldi

KJCh. “Chelsi” va “Fluminense” yarim finalga yo‘l oldi

Endi final yo‘llanmasi uchun Angliyaning “Chelsi” klubi “Fluminense”ga qarshi maydonga chiqadi.
09:42 / 05.07.2025

														
														Salah: ’’Jota endi biz bilan emasligini qabul qilish mushkul’’

Salah: ’’Jota endi biz bilan emasligini qabul qilish mushkul’’

Misrlik hujumchi sobiq jamoadoshi haqida fikr bildirdi
21:20 / 04.07.2025

Bu ham qiziq

Ikkinchi mutaxassislikka qabul boshlandi

Ikkinchi mutaxassislikka qabul boshlandi

Ikkinchi va undan keyingi oliy ma’lumot bo‘yicha o‘qitish to‘lov-kontrakt asosida amalga oshiriladi.
09:50 / 11.07.2025
Magistraturaga qabul davom etmoqda

Magistraturaga qabul davom etmoqda

Magistratura bosqichiga arizalar qabuli davom etmoqda. Bungacha 6 ming 270 ta ariza kelib tushgan. Qabul 30-iyulgacha (shu k…
13:54 / 11.07.2025
O‘zbekistonning tashqi qarzi 70 mlrd dollarga yaqinlashdi

O‘zbekistonning tashqi qarzi 70 mlrd dollarga yaqinlashdi

Joriy yilning I choragida O‘zbekistonning umumiy tashqi qarz hajmi 68,4 mlrd dollarni tashkil qilmoqda. Bu haqda Markaziy ba…
16:59 / 12.07.2025
Toshkent shahri markazidagi bir qancha ko'chalarda harakat qilish vaqtincha cheklanadi

Toshkent shahri markazidagi bir qancha ko'chalarda harakat qilish vaqtincha cheklanadi

Poytaxt hokimligi noqulayliklar uchun uzr so‘ragan
22:22 / 11.07.2025
Baxtiyor Saidov Afg‘oniston tashqi ishlar vaziri bilan uchrashdi

Baxtiyor Saidov Afg‘oniston tashqi ishlar vaziri bilan uchrashdi

Uchrashuvda ko‘plab dolzarb masalalar muhokama qilindi
21:23 / 11.07.2025
Chiqindi xizmatlaridan qarzdor abonentlarning avgust oyidan boshlab elektr energiyasi to‘loviga cheklov o‘rnatiladi

Chiqindi xizmatlaridan qarzdor abonentlarning avgust oyidan boshlab elektr energiyasi to‘loviga cheklov o‘rnatiladi

Ushbu tartib 2025-yil 30-iyungacha bo‘lgan qarzdorliklarga tatbiq etilmaydi.
20:34 / 11.07.2025
O‘zbekiston mustaqilligining 34-yilligi yurtimiz bo‘ylab keng nishonlanadi

O‘zbekiston mustaqilligining 34-yilligi yurtimiz bo‘ylab keng nishonlanadi

“O‘zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligining o‘ttiz to‘rt yillik bayramiga tayyorgarlik ko‘rish va uni o‘tkazish to‘g‘r…
17:11 / 11.07.2025
Ma’muriy huquqbuzarlik to‘g‘risidagi ishlarni yuritishda xususiy ayblov instituti joriy etiladi

Ma’muriy huquqbuzarlik to‘g‘risidagi ishlarni yuritishda xususiy ayblov instituti joriy etiladi

Qonun (O‘RQ–1075-son, 10.07.2025 y.) bilan Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritil…
16:19 / 11.07.2025
O‘zbekiston 10,6 mln dollarlik quritilgan o‘rik eksport qilgan

O‘zbekiston 10,6 mln dollarlik quritilgan o‘rik eksport qilgan

Bu ko‘rsatkich o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 1,8 ming tonnaga yoki 36 % ga oshgan
18:10 / 12.07.2025
12-iyul kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

12-iyul kuni kutilayotgan ob-havo ma’lumoti

Kechasi 19-21 daraja iliq, kunduzi 35-37 daraja issiq bo‘ladi
18:27 / 11.07.2025

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!

O‘zbekiston va jahonda ro‘y berayotgan eng so‘nggi voqea-hodisalar, sport, shou-biznes, madaniyat, informatsion texnologiyalar va ilm-fan yangiliklaridan doimo xabardor bo‘ling!