$
12778.12 UZS
78.98
164.01 UZS
1.85
14931.23 UZS
83.4
37° Кечаси 23°

VAR – футболдаги адолатми ёки...?

12:55 / 29.05.2025

Футбол — бу ҳаяжон демакдир. Унда ҳар бир гол, ҳар бир пенальти ёки ҳакам қарори миллионлаб томошабинларнинг ҳис-туйғуларига бевосита таъсир кўрсатмай қолмайди. Айни шу сабабли, миллионлар ўйинида адолатни таъминлаш ва хатоликларни камайтириш мақсадида ФИФА томонидан 2018 йилдан бошлаб VAR (Видео Assistant Referee) — видео ёрдамчи ҳакам тизими жорий этилди. Бу янгилик футбол тарихидаги энг муҳим технологик бурилишлардан бири бўлди десак хато бўлмайди. Аммо тизим ҳали-ҳанузгача футбол жамоатчилигининг ижобий билан бир қаторда салбий фикр ва мулоҳазаларига сабаб бўлиб келмоқда.

Picture background

Келинг аввал ушбу тизим ҳақида умумий маълумотларга эга бўлиб оламиз.

Ўзи VAR тизими нима ва у қандай ишлайди?

VAR — бу стадиондаги бош (асосий) ҳакамга қарор қабул қилишда ёрдам берувчи махсус видео технологиялардан фойдаланувчи ёрдамчи тизим ҳисобланади. У қуйидаги тўртта асосий ҳолатда ҳакамнинг қарорига қўшимча равишда ўйинга “аралашади”:

1. Гол урилган ёки йўқлиги (баҳсли, масалан офсайд ёки қоидабузарлик ҳолатида);

2. Пенальти белгиланиши ёки бекор қилиниши;

3. Тўғридан-тўғри қизил карточка ҳолатида;

4. Нотўғри идентификация (масалан, бошқа футболчига огоҳлантириш берилганда).

Picture background

VAR жараёни қуйидагича кечади:

Дастлаб, ҳолат автоматик тарзда “check” (текшириш) жараёни амалга оширилади. Зарурат бўлса, VAR ҳаками асосий ҳакамни монитор орқали такрорий кўришга чақиради. Шуни ҳам айтиб ўтиш жоиз VAR ўйиндаги исталган ҳолат бўйича қарор чиқаришга ҳақли эмас. Якуний қарорни фақат бош ҳакам қабул қилади.

Тизимнинг ижобий томонлари

Адолат таъминлови:

VAR асосий вазифаси, ҳакамларнинг эҳтимолий нотўғри қарорларининг олдини олиш ва жамоаларга ноҳақ мағлубият ёзилишига йўл қўймасликдир. Биргина Россия яшил майдонларида ўтказилган 2018-йилги Жаҳон чемпионатида 335 та ҳолат VAR орқали кўриб чиқилган ва жамоалар фойдасига 29 та пенальти белгиланган.

Picture background

Футболчилар манфаати:

Эндиликда ҳакамлар қарор қабул қилишдан олдин анча совуққонлик билан ҳаракат қилишмоқда. Бу эса футболчиларнинг симуляция орқали пенальти ишлашларига қарши жуда самарали бўлмоқда.

2022 йилда Қатар майдонларида бўлиб ўтган мундиалда VAR орқали ҳар бир ўйинда ўртача 2,3 та вазият қайта кўриб чиқилган.

Picture background

Англия Премер Лигасининг 2022-2023-йилги мавсумида тизим орқали 120 дан ортиқ пенальтига оид баҳсли вазияти кўриб чиқилган.

Picture background

VAR камчиликлари:

Ўйин темпига таъсири. Тасаввур қилинг 80 минг мухлисга тўла ўйингоҳ баҳсли эпизодда эмоция билан VAR қарорини кутиш — бу табиий ўйин ритмини секинлаштиради ва ҳужумкор айниқса қарши ҳужумларга ихтисослашган жамоалар учун ноқулайликларга сабаб бўлади.

Picture background

Субъектив қарорлар:

Технология мавжуд бўлса-да, якуний қарор инсон — яъни бош ҳакам томонидан қабул қилинади. Бу эса айрим ҳолларда яна адолатсизликлар давом этишига сабаб бўлади.

Ушбу тизим ҳақида машҳур футбол шахслари қандай фикрдалар?

Муҳаммад Салоҳ (Миср ва “Ливерпул” ҳужумчиси): “Мен VAR'ни ёқтирмайман. Бу футболни ўлдиради. Шикоят қилмоқчи эмасман, сабаби жаримага тортилишим мумкин, лекин барибир у менга ёқмайди”.

Зинедин Зидан (Франция афсонаси ва собиқ “Реал Мадрид” мураббийи): “Бу футбол учун қўшимча технология, лекин ҳаётдаги ҳар нарса каби у ҳам муваффақиятсизликка учраши мумкин. VAR яхшиланиши мумкин. Биз бу тизимини қўллаб-қувватлашимиз керак”.

Деклан Райс (Англия ва “Арсенал” яримҳимоячиси): “Бу фақат менинг фикрим эмас. Бу деярли барча АПЛ футболчиларининг фикри. Ҳеч ким ўйинда VAR бўлишини хоҳламайди”.

Мануэл Пеллегрини (“Реал Бетис” мураббийи): “VAR қарорларни адолатлироқ қилади. Мен фақат унинг қай ҳолатда ишлатилаётганидан норозиман”.

Илкай Гундоган (Германия ва “Манчестер Сити” яримҳимоячиси): “VAR нафақат футболчилар, балки томошабинлар ва бутун футболни севувчи ҳар бир киши учун ўйинни ўзгартирмоқда. Афсуски, у футболга муҳаббатимизнинг асосий сабабини, яъни эмоцияларни олиб қўймоқда”.

VAR технологиясининг футболга кириб келиши билан аллақачон катта бир давр якунига етган. Энди ўйин фақат ҳакамнинг ҳуштаги билан эмас, экран ортидаги кадрлар билан ҳам бошқарилмоқда. Баъзилар буни адолатнинг тантанаси деб билса, бошқалар уни футболнинг чиройини унинг ҳаяжонли дақиқаларини “ўғирлаган”лигидан норози.

Балки VAR масаласида якуний муносабат йўқдир. Балки, бу масалага вақт ўтиб ойдинлик киритилар. Бироқ, ҳар қандай ҳолатда ҳам (VAR билан ва ёки бу тизимсиз) футбол ҳамон дунёдаги энг севимли спорт тури бўлиб қолмоқда.

Бу борада сизнинг фикрингиз қандай?


Футбол


														
														“Челси” ПСЖни тор-мор этиб, КЖЧ чемпионига айланди

“Челси” ПСЖни тор-мор этиб, КЖЧ чемпионига айланди

Шу тариқа, “Челси” янги форматдаги Клублар ўртасидаги Жаҳон чемпионатининг илк чемпионига айланди.
10:09 / 14.07.2025

														
														Абдуқодир Ҳусанов тезлик бўйича АПЛда энг яхшиларидан бири деб топилди

Абдуқодир Ҳусанов тезлик бўйича АПЛда энг яхшиларидан бири деб топилди

У мазкур кўрсаткич бўйича бир қатор юлдузларни ҳам ортда қолдирди
22:32 / 13.07.2025

														
														Ламин Ямал келажаги ҳақида фикр билдирди

Ламин Ямал келажаги ҳақида фикр билдирди

Ispaniyalik 18 yoshli futbolchi bu boradagi rejalari bilan o'rtoqlashdi
19:44 / 13.07.2025

														
														Трамп КЖЧ финалига боради

Трамп КЖЧ финалига боради

АҚШ президенти Доналд Трамп шу якшанба куни Ню-Жерси штатида бўлиб ўтадиган Клублар ўртасидаги Жаҳон чемпионати финал ўйинид…
17:47 / 10.07.2025

														
														ФИФА рейтинги янгиланди

ФИФА рейтинги янгиланди

Ўзбекистон МТЖ 2 поғона юқорилади.
14:28 / 10.07.2025

														
														КЖЧ. “Реал”дан йирик ҳисобдаги муғлубият, ПСЖ финалга йўл олди

КЖЧ. “Реал”дан йирик ҳисобдаги муғлубият, ПСЖ финалга йўл олди

АҚШнинг Рутерфорд шаҳридаги “МетЛифе” стадионида бўлиб ўтган Клублар ўртасидаги Жаҳон чемпионати ярим финал учрашувида Франц…
09:21 / 10.07.2025

														
														Фабрицио Романо: Шомуродовнинг трансфери деярли якунланди

Фабрицио Романо: Шомуродовнинг трансфери деярли якунланди

Ҳужумчи фаолиятини Туркия чемпионатида давом эттиради
20:02 / 09.07.2025

														
														КЖЧ. “Челси” “Флуминенсе”дан устун келиб, финалга йўл олди

КЖЧ. “Челси” “Флуминенсе”дан устун келиб, финалга йўл олди

Бугун, шунингдек, ушбу мусобақада иккинчи ярим финал баҳси бўлиб ўтади. Унда ПСЖ ва “Реал Мадрид” учрашади. Мазкур беллашув …
09:44 / 09.07.2025

														
														Ўзбекистон ва Озарбайжон 2027 йилги U-20 Жаҳон чемпионатини биргаликда ўтказиш бўйича ФИФАга ариза юборди

Ўзбекистон ва Озарбайжон 2027 йилги U-20 Жаҳон чемпионатини биргаликда ўтказиш бўйича ФИФАга ариза юборди

ФИФА бу борада номзод давлатлардан ариза қабул қилишни бошлади
18:56 / 07.07.2025

														
														КЖЧ. ПСЖ ярим финалда “Реал Мадрид” билан ўйнайдиган бўлди

КЖЧ. ПСЖ ярим финалда “Реал Мадрид” билан ўйнайдиган бўлди

“Реал” клублар ўртасидаги жаҳон чемпионати ярим финалида ПСЖ билан ўйнайди.
09:59 / 06.07.2025

Бу ҳам қизиқ

Бахтиёр Саидов Эрон ташқи ишлар вазири билан учрашди

Бахтиёр Саидов Эрон ташқи ишлар вазири билан учрашди

Учрашувда бир қатор муҳим масалалар муҳокама қилинган
20:24 / 15.07.2025
Сурхондарёда 23 бош илон табиатга қайтарилди

Сурхондарёда 23 бош илон табиатга қайтарилди

6 бош Ўрта Осиё кобраси ва 17 бош шарқ бўғма илони фуқаролар томонидан ноқонуний сақлаб келинаётган бўлган.
17:49 / 15.07.2025
“Ташаббусли бюджет”нинг 2-мавсуми бошланди

“Ташаббусли бюджет”нинг 2-мавсуми бошланди

Унда 823 та маҳаллага танаффус берилди.
09:19 / 15.07.2025
15 июль куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

15 июль куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

Кечаси 22-24 даража илиқ, кундузи 37-39 даража иссиқ бўлади.
23:10 / 14.07.2025
Тошкентдаги “Ўзбекфилм” биноси яқинида кучли ёнғин чиқди

Тошкентдаги “Ўзбекфилм” биноси яқинида кучли ёнғин чиқди

Ҳозирда ўчириш ишлари давом этмоқда.
15:22 / 15.07.2025
Сурхондарё адвокат 50 минг доллар пора билан ушланди

Сурхондарё адвокат 50 минг доллар пора билан ушланди

Ҳозирда тергов ҳаракатлари олиб борилмоқда.
11:08 / 15.07.2025
Арманистон АҚШга Зангазур йўлаги назоратини топширишни рад этди

Арманистон АҚШга Зангазур йўлаги назоратини топширишни рад этди

Бош вазири матбуот котиби Назели Багдасарян баёнот берди.
17:01 / 15.07.2025
Путин яқин орада Хитойга ташриф буюради

Путин яқин орада Хитойга ташриф буюради

Сергей Лавров Си Сзинпин билан учрашувда шунга эришилганини маълум қилди
19:23 / 15.07.2025
Болаларни акиллатиб даволамоқчи бўлган психологга жиноят иши очилди

Болаларни акиллатиб даволамоқчи бўлган психологга жиноят иши очилди

Маълум қилинишича, Болалар омбудсмани 2024 йилнинг якуни ва 2025 йилнинг январь ойида унинг ҳаракатлари бўйича ўрганиш олиб …
14:18 / 15.07.2025
Бахтиёр Саидов хитойлик тадбиркорлар билан учрашув ўтказди

Бахтиёр Саидов хитойлик тадбиркорлар билан учрашув ўтказди

Учрашувда бир қатор лойиҳалар муҳокама қилинди
20:39 / 14.07.2025

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!