$
12634.34 UZS
-18.98
162.37 UZS
0.48
14821.34 UZS
-0.76
35° Кечаси 23°

VAR – футболдаги адолатми ёки...?

12:55 / 29.05.2025

Футбол — бу ҳаяжон демакдир. Унда ҳар бир гол, ҳар бир пенальти ёки ҳакам қарори миллионлаб томошабинларнинг ҳис-туйғуларига бевосита таъсир кўрсатмай қолмайди. Айни шу сабабли, миллионлар ўйинида адолатни таъминлаш ва хатоликларни камайтириш мақсадида ФИФА томонидан 2018 йилдан бошлаб VAR (Видео Assistant Referee) — видео ёрдамчи ҳакам тизими жорий этилди. Бу янгилик футбол тарихидаги энг муҳим технологик бурилишлардан бири бўлди десак хато бўлмайди. Аммо тизим ҳали-ҳанузгача футбол жамоатчилигининг ижобий билан бир қаторда салбий фикр ва мулоҳазаларига сабаб бўлиб келмоқда.

Picture background

Келинг аввал ушбу тизим ҳақида умумий маълумотларга эга бўлиб оламиз.

Ўзи VAR тизими нима ва у қандай ишлайди?

VAR — бу стадиондаги бош (асосий) ҳакамга қарор қабул қилишда ёрдам берувчи махсус видео технологиялардан фойдаланувчи ёрдамчи тизим ҳисобланади. У қуйидаги тўртта асосий ҳолатда ҳакамнинг қарорига қўшимча равишда ўйинга “аралашади”:

1. Гол урилган ёки йўқлиги (баҳсли, масалан офсайд ёки қоидабузарлик ҳолатида);

2. Пенальти белгиланиши ёки бекор қилиниши;

3. Тўғридан-тўғри қизил карточка ҳолатида;

4. Нотўғри идентификация (масалан, бошқа футболчига огоҳлантириш берилганда).

Picture background

VAR жараёни қуйидагича кечади:

Дастлаб, ҳолат автоматик тарзда “check” (текшириш) жараёни амалга оширилади. Зарурат бўлса, VAR ҳаками асосий ҳакамни монитор орқали такрорий кўришга чақиради. Шуни ҳам айтиб ўтиш жоиз VAR ўйиндаги исталган ҳолат бўйича қарор чиқаришга ҳақли эмас. Якуний қарорни фақат бош ҳакам қабул қилади.

Тизимнинг ижобий томонлари

Адолат таъминлови:

VAR асосий вазифаси, ҳакамларнинг эҳтимолий нотўғри қарорларининг олдини олиш ва жамоаларга ноҳақ мағлубият ёзилишига йўл қўймасликдир. Биргина Россия яшил майдонларида ўтказилган 2018-йилги Жаҳон чемпионатида 335 та ҳолат VAR орқали кўриб чиқилган ва жамоалар фойдасига 29 та пенальти белгиланган.

Picture background

Футболчилар манфаати:

Эндиликда ҳакамлар қарор қабул қилишдан олдин анча совуққонлик билан ҳаракат қилишмоқда. Бу эса футболчиларнинг симуляция орқали пенальти ишлашларига қарши жуда самарали бўлмоқда.

2022 йилда Қатар майдонларида бўлиб ўтган мундиалда VAR орқали ҳар бир ўйинда ўртача 2,3 та вазият қайта кўриб чиқилган.

Picture background

Англия Премер Лигасининг 2022-2023-йилги мавсумида тизим орқали 120 дан ортиқ пенальтига оид баҳсли вазияти кўриб чиқилган.

Picture background

VAR камчиликлари:

Ўйин темпига таъсири. Тасаввур қилинг 80 минг мухлисга тўла ўйингоҳ баҳсли эпизодда эмоция билан VAR қарорини кутиш — бу табиий ўйин ритмини секинлаштиради ва ҳужумкор айниқса қарши ҳужумларга ихтисослашган жамоалар учун ноқулайликларга сабаб бўлади.

Picture background

Субъектив қарорлар:

Технология мавжуд бўлса-да, якуний қарор инсон — яъни бош ҳакам томонидан қабул қилинади. Бу эса айрим ҳолларда яна адолатсизликлар давом этишига сабаб бўлади.

Ушбу тизим ҳақида машҳур футбол шахслари қандай фикрдалар?

Муҳаммад Салоҳ (Миср ва “Ливерпул” ҳужумчиси): “Мен VAR'ни ёқтирмайман. Бу футболни ўлдиради. Шикоят қилмоқчи эмасман, сабаби жаримага тортилишим мумкин, лекин барибир у менга ёқмайди”.

Зинедин Зидан (Франция афсонаси ва собиқ “Реал Мадрид” мураббийи): “Бу футбол учун қўшимча технология, лекин ҳаётдаги ҳар нарса каби у ҳам муваффақиятсизликка учраши мумкин. VAR яхшиланиши мумкин. Биз бу тизимини қўллаб-қувватлашимиз керак”.

Деклан Райс (Англия ва “Арсенал” яримҳимоячиси): “Бу фақат менинг фикрим эмас. Бу деярли барча АПЛ футболчиларининг фикри. Ҳеч ким ўйинда VAR бўлишини хоҳламайди”.

Мануэл Пеллегрини (“Реал Бетис” мураббийи): “VAR қарорларни адолатлироқ қилади. Мен фақат унинг қай ҳолатда ишлатилаётганидан норозиман”.

Илкай Гундоган (Германия ва “Манчестер Сити” яримҳимоячиси): “VAR нафақат футболчилар, балки томошабинлар ва бутун футболни севувчи ҳар бир киши учун ўйинни ўзгартирмоқда. Афсуски, у футболга муҳаббатимизнинг асосий сабабини, яъни эмоцияларни олиб қўймоқда”.

VAR технологиясининг футболга кириб келиши билан аллақачон катта бир давр якунига етган. Энди ўйин фақат ҳакамнинг ҳуштаги билан эмас, экран ортидаги кадрлар билан ҳам бошқарилмоқда. Баъзилар буни адолатнинг тантанаси деб билса, бошқалар уни футболнинг чиройини унинг ҳаяжонли дақиқаларини “ўғирлаган”лигидан норози.

Балки VAR масаласида якуний муносабат йўқдир. Балки, бу масалага вақт ўтиб ойдинлик киритилар. Бироқ, ҳар қандай ҳолатда ҳам (VAR билан ва ёки бу тизимсиз) футбол ҳамон дунёдаги энг севимли спорт тури бўлиб қолмоқда.

Бу борада сизнинг фикрингиз қандай?


Футбол


														
														Трамп КЖЧ финалига боради

Трамп КЖЧ финалига боради

АҚШ президенти Доналд Трамп шу якшанба куни Ню-Жерси штатида бўлиб ўтадиган Клублар ўртасидаги Жаҳон чемпионати финал ўйинид…
17:47 / 10.07.2025

														
														ФИФА рейтинги янгиланди

ФИФА рейтинги янгиланди

Ўзбекистон МТЖ 2 поғона юқорилади.
14:28 / 10.07.2025

														
														КЖЧ. “Реал”дан йирик ҳисобдаги муғлубият, ПСЖ финалга йўл олди

КЖЧ. “Реал”дан йирик ҳисобдаги муғлубият, ПСЖ финалга йўл олди

АҚШнинг Рутерфорд шаҳридаги “МетЛифе” стадионида бўлиб ўтган Клублар ўртасидаги Жаҳон чемпионати ярим финал учрашувида Франц…
09:21 / 10.07.2025

														
														Фабрицио Романо: Шомуродовнинг трансфери деярли якунланди

Фабрицио Романо: Шомуродовнинг трансфери деярли якунланди

Ҳужумчи фаолиятини Туркия чемпионатида давом эттиради
20:02 / 09.07.2025

														
														КЖЧ. “Челси” “Флуминенсе”дан устун келиб, финалга йўл олди

КЖЧ. “Челси” “Флуминенсе”дан устун келиб, финалга йўл олди

Бугун, шунингдек, ушбу мусобақада иккинчи ярим финал баҳси бўлиб ўтади. Унда ПСЖ ва “Реал Мадрид” учрашади. Мазкур беллашув …
09:44 / 09.07.2025

														
														Ўзбекистон ва Озарбайжон 2027 йилги U-20 Жаҳон чемпионатини биргаликда ўтказиш бўйича ФИФАга ариза юборди

Ўзбекистон ва Озарбайжон 2027 йилги U-20 Жаҳон чемпионатини биргаликда ўтказиш бўйича ФИФАга ариза юборди

ФИФА бу борада номзод давлатлардан ариза қабул қилишни бошлади
18:56 / 07.07.2025

														
														КЖЧ. ПСЖ ярим финалда “Реал Мадрид” билан ўйнайдиган бўлди

КЖЧ. ПСЖ ярим финалда “Реал Мадрид” билан ўйнайдиган бўлди

“Реал” клублар ўртасидаги жаҳон чемпионати ярим финалида ПСЖ билан ўйнайди.
09:59 / 06.07.2025

														
														КЖЧ. “ПСЖ” “Бавария”ни мағлуб этиб, ярим финалга йўл олди

КЖЧ. “ПСЖ” “Бавария”ни мағлуб этиб, ярим финалга йўл олди

Париж жамоаси ўйинни 9 киши бўлиб якунлади
23:06 / 05.07.2025

														
														КЖЧ. “Челси” ва “Флуминенсе” ярим финалга йўл олди

КЖЧ. “Челси” ва “Флуминенсе” ярим финалга йўл олди

Энди финал йўлланмаси учун Англиянинг “Челси” клуби “Флуминенсе”га қарши майдонга чиқади.
09:42 / 05.07.2025

														
														Салaҳ: ''Жота энди биз билан эмаслигини қабул қилиш мушкул''

Салaҳ: ''Жота энди биз билан эмаслигини қабул қилиш мушкул''

Мисрлик ҳужумчи собиқ жамоадоши ҳақида фикр билдирди
21:20 / 04.07.2025

Бу ҳам қизиқ

Тошкентда ЙПХ ходими хизмат автомобилида мотоциклчи билан пойга уюштирди

Тошкентда ЙПХ ходими хизмат автомобилида мотоциклчи билан пойга уюштирди

Аммо, Худойберганов ЙПХ ходимининг хизмат машинасида пойтахтнинг марказий кўчасида катта тезликда ҳаракатланиб, мотоциклчи б…
14:59 / 12.07.2025
Саудия Арабистони Россия ва АҚШ музокараларига воситачилик қилишга тайёр

Саудия Арабистони Россия ва АҚШ музокараларига воситачилик қилишга тайёр

Саудия Арабистони жаҳон ҳамжамиятига келишувга эришиш учун ҳамма нарсани қилмоқда ва Россия-Америка мулоқоти учун платформа …
11:02 / 12.07.2025
Тошкент ва Фарғонада ОТМга ўқишга киритиб қўймоқчи бўлган ўқитувчилар ушланди

Тошкент ва Фарғонада ОТМга ўқишга киритиб қўймоқчи бўлган ўқитувчилар ушланди

Ҳозирда мазкур ўқитувчиларга нисбатан жиноят ишлари қўзғатилиб, тергов ҳаракатлари олиб борилмоқда.
09:16 / 12.07.2025
Ўзбекистон мустақиллигининг 34 йиллиги юртимиз бўйлаб кенг нишонланади

Ўзбекистон мустақиллигининг 34 йиллиги юртимиз бўйлаб кенг нишонланади

“Ўзбекистон Республикаси давлат мустақиллигининг ўттиз тўрт йиллик байрамига тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш тўғрисида”ги п…
17:11 / 11.07.2025
Тошкент шаҳри марказидаги бир қанча кўчаларда ҳаракат қилиш вақтинча чекланади

Тошкент шаҳри марказидаги бир қанча кўчаларда ҳаракат қилиш вақтинча чекланади

Пойтахт ҳокимлиги ноқулайликлар учун узр сўраган
22:22 / 11.07.2025
12 июль куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

12 июль куни кутилаётган об-ҳаво маълумоти

Кечаси 19-21 даража илиқ, кундузи 35-37 даража иссиқ бўлади
18:27 / 11.07.2025
Божхоначилар 2025 йилнинг ярмига келиб, 20 000 тага яқин контрабанда ҳолатларини аниқлади

Божхоначилар 2025 йилнинг ярмига келиб, 20 000 тага яқин контрабанда ҳолатларини аниқлади

Божхона органларининг ҳайъат мажлисида контрабанда масаласига алоҳида тўхталиб ўтилди
22:25 / 10.07.2025
Биткоин нархи 116 минг доллардан ошиб, тарихий рекорд ўрнатди

Биткоин нархи 116 минг доллардан ошиб, тарихий рекорд ўрнатди

Савдо натижаларига кўра, криптовалюта курси 4,5 фоизга ошди. Бир кун аввал ҳам биткоин нархи 113 минг доллардан ошиб, рекорд…
12:21 / 11.07.2025
Президент профилактика инспекторга муддатидан олдин капитан унвонини берди

Президент профилактика инспекторга муддатидан олдин капитан унвонини берди

Президент бу борада тегишли масъулларга кўрсатма берди
18:58 / 11.07.2025
Францияда X ва унинг раҳбариятига нисбатан тергов бошланди

Францияда X ва унинг раҳбариятига нисбатан тергов бошланди

Миллий матбуотда чоп этилган хабарларга кўра, Париж Бош прокурори Лауре Беccуау ёзма баёнотида, Париж прокуратураси X платфо…
10:57 / 12.07.2025

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!

Ўзбекистон ва жаҳонда рўй бераётган энг сўнгги воқеа-ҳодисалар, спорт, шоу-бизнес, маданият, информацион технологиялар ва илм-фан янгиликларидан доимо хабардор бўлинг!